Δύσκολο ναι, ακατόρθωτο όχι.
Ο Μπιλ μπήκε στο γραφείο μου λέγοντας: Δεν είναι γραφτό μου να γίνω ηγέτης. Είχε δεχτεί πρόταση προαγωγής από τη δουλειά του αλλά σχεδίαζε να την απορρίψει. Αισθανόταν σίγουρος ότι η εμπιστοσύνη του προϊσταμένου του σ’αυτόν ήταν λανθασμένη.
Όμως, υπήρχαν ισχυρές ενδείξεις ότι ο Μπιλ θα μπορούσε να γίνει σπουδαίος ηγέτης: οι άνθρωποι επιζητούσαν αβίαστα τις συμβουλές του, έμενε ήρεμος στη διάρκεια μιας εργασιακής κρίσης και ήταν παθιασμένος με τη δουλειά του.
Επιπλέον, εκτός από την υποστήριξη των ανωτέρων του, η σύζυγός του, τού έλεγε συχνά ότι θα έπρεπε να διεκδικήσει μια διευθυντική θέση. Πίστευε ότι ο Μπιλ είχε εξαιρετικές δυνατότητες να ηγηθεί μιας ομάδας.
Παρόλα αυτά, ο Μπιλ δεν μπορούσε να δει τον εαυτό του σαν αρχηγό. Είχε μεγαλώσει σαν το ντροπαλό παιδί που προτιμούσε να κάθεται στο πίσω μέρος της τάξης. Μια φορά είχε ακούσει έναν δάσκαλο να λέει στους γονείς του: Είναι περισσότερο οπαδός παρά αρχηγός.
Εικοσιπέντε χρόνια αργότερα ο Μπιλ ήταν πεπεισμένος ότι ήταν γραφτό του να ζήσει σαν οπαδός. Παρόλο που ήθελε πολύ να ηγείται, πίστευε ότι του έλειπε το έμφυτο ταλέντο του καλού ηγέτη.
Όπως ο Μπιλ, έτσι και όλοι μας, κρατιόμαστε με όλη μας τη δύναμη από τις πεποιθήσεις που σχηματίσαμε στην παιδική ηλικία. Μάλιστα, αρκετά συχνά επιτρέπουμε σε αυτές τις αρνητικές πεποιθήσεις για τον εαυτό μας, να μας εμποδίζουν να γίνουμε τόσο επιτυχημένοι όσο θα μπορούσαμε.
Οι πεποιθήσεις σου παραμένουν ακόμη και όταν δεν σε εξυπηρετούν
Είτε συμπέρανες ότι δεν είσαι πολύ έξυπνος ή αποφάσισες ότι είσαι κοινωνικά αδέξιος, αυτές οι πεποιθήσεις διαρκούν λόγω της ψυχολογικής αρχής που είναι γνωστή ως «επιμονή πεποίθησης».
Από τη στιγμή που πιστέψεις κάτι, είτε είναι μια πολιτική πεποίθηση ή μια πεποίθηση σχετικά με τον εαυτό σου, θα απορρίπτεις τις αποδείξεις για το αντίθετο. Για παράδειγμα, κάποιος που πιστεύει ότι είναι χαζός, μπορεί να αποδώσει τον καλό βαθμό που πήρε στο τεστ στην τύχη ή μπορεί να λέει ότι η επιτυχία του είναι τυχαία.
Επιπλέον, από τη στιγμή που σχηματίζεις μια βασική πεποίθηση, δίνεις περισσότερο προσοχή στις ενδείξεις που ενισχύουν την πεποίθησή σου. Οπότε αν κάποια γυναίκα που πιστεύει ότι είναι χαζή, περνάει επιτυχώς εννέα τεστ αλλά αποτυχαίνει σε ένα, θα συμπεράνει ότι το τεστ που απέτυχε αποτελεί ακόμη μία απόδειξη ότι δεν είναι έξυπνη (αντί να σκεφτεί ότι οι εννέα επιτυχίες στα τεστ σημαίνουν ότι είναι έξυπνη).
Επίσης, οι πεποιθήσεις αυτές δεν είναι μόνο ισχυρές για τον εαυτό σου, αλλά είναι πιθανό να επιμένεις και στις απόψεις που έχεις και για άλλους ανθρώπους. Έρευνες δεκαετιών έδειξαν ότι για να αλλάξουμε πεποιθήσεις χρειάζονται πολύ περισσότερο ισχυρές αποδείξεις από όσο χρειάστηκαν για να δημιουργηθούν.
Σε μία έρευνα που δημοσιεύτηκε το 2008 στο επιστημονικό περιοδικό Journal of Experimental Social Psychology1, οι ερευνητές ζήτησαν από τους συμμετέχοντες να βαθμολογήσουν την επίδοση ενός ατόμου σε ένα τεστ νοημοσύνης. Οι επιδόσεις ήταν επεξεργασμένες έτσι ώστε η βαθμολογία του ατόμου να ήταν, είτε στο 93ο εκατοστημόριο ή στο 36ο εκατοστημόριο.
Μετά την ολοκλήρωση των βαθμολογήσεων, οι ερευνητές είπαν στους συμμετέχοντες ότι κατά λάθος τους είχαν δώσει λάθος απαντήσεις, οπότε οι επιδόσεις ήταν ανακριβείς. Επίσης, τους είπαν ότι ήταν αδύνατο να επιστραφούν τα τεστ για να τα βαθμολογήσουν σύμφωνα με τις σωστές απαντήσεις.
Αργότερα ζήτησαν από τους συμμετέχοντες να εκτιμήσουν την διανοητική οξύτητα των ατόμων. Οι εκτιμήσεις τους ήταν σύμφωνες με τις επιδόσεις των ατόμων στα τεστ. Αυτό σημαίνει ότι οι συμμετέχοντες που αρχικά είχαν οδηγηθεί να πιστέψουν ότι το άτομο είχε νοημοσύνη πάνω από το μέσο όρο, συνέχισαν να θεωρούν το άτομο ως ευφυές.
Παρόλο που ενημερώθηκαν ότι οι βαθμολογίες τους ήταν λανθασμένες, δεν μπορούσαν να αλλάξουν τις αρχικές τους πεποιθήσεις.
Αυτός είναι ο λόγος που είναι τόσο σημαντική η πρώτη εντύπωση που κάνουμε στους άλλους. Από τη στιγμή που σχηματίσουν άποψη για εσάς, τους είναι δύσκολο να αλλάξουν πεποιθήσεις.
Όμως είναι ξεκάθαρο ότι το ίδιο κάνουμε και στους εαυτούς μας. Κολλάμε στις πεποιθήσεις μας ακόμη και όταν δεν μας κάνουν καλό, γιατί είναι δύσκολο να «ξεμάθεις» αυτό που θεωρείς αλήθεια.
Σε ποιες πεποιθήσεις είστε κολλημένοι;
Γνωρίσατε τον εαυτό σας μέσα από διάφορες πηγές, επί χρόνια: από διαγωνίσματα στο σχολείο, από την ανατροφοδότηση των δασκάλων, από αυτά που σας είπαν οι γονείς σας και πώς σας συμπεριφέρονταν οι συνομήλικοί σας. Ταυτόχρονα, είναι πολύ πιθανό να αναπτύξατε κάποιες ανακριβείς περιοριστικές πεποιθήσεις.
Σκεφτείτε με την ησυχία σας ποιες πεποιθήσεις μπορεί να περιορίζουν το δυναμικό σας. Ίσως είστε εξυπνότερος από όσο νομίζετε, περισσότερο ικανή από όσο αναγνωρίζετε στον εαυτό σας και δυνατότερη από όσο πιστεύετε.
Όμως, για να μπορέσετε να αλλάξετε τις πεποιθήσεις σας, θα πρέπει να αποδεχθείτε την πιθανότητα ότι εκείνα τα πράγματα που θεωρούσατε αληθινά όλα αυτά τα χρόνια μπορεί να μην είναι 100% ακριβή.
Πηγή: forbes.com
Συγγραφέας: Amy Morin
Έρευνα: Self-enhancement and belief perseverance
Aπόδοση: Έφη Μεσιτίδου
