Κάθε τέλος, έχει και μία αρχή. Έτσι και στο τέλος αυτής της χρονιάς, πολλοί είναι οι άνθρωποι που αποφασισμένα θέλουν να αρχίσουν το νέο χρόνο με αλλαγές στον εαυτό τους.
Συνειδητά γράφω τη λέξη «αποφασισμένα» καθώς η αποφασιστικότητα είναι το κυρίαρχο συναίσθημα όταν σκεφτόμαστε τους στόχους της νέας χρονιάς. Νιώθουμε ότι έχουμε τη δύναμη να τους πετύχουμε, δεν είμαστε φειδωλοί στον αριθμό τους και τους διαβάζουμε ξανά και ξανά για να τους πιστέψουμε. Δυστυχώς όμως το συναίσθημα αυτό ξεθωριάζει κάπου στο τέλος του πρώτου μήνα, επιτρέποντας σε συναισθήματα όπως η απογοήτευση, η ματαίωση και η κούραση να έρθουν να καπελώσουν όλη την προσπάθεια, σε συνδυασμό πάντα με τις λογικές καθημερινές υποχρεώσεις.
Αφού έχουμε κάνει το πρώτο βήμα για την αλλαγή γιατί μετά δεν μπορούμε να την υπερασπιστούμε; Άραγε, υπάρχει κάτι που μπορούμε να κάνουμε διαφορετικό φέτος;
Οι στόχοι της νέας χρονιάς τριγυρίζουν στο μυαλό μας με τη μορφή σκέψεων. Αρκεί μόνο η σκέψη; Σίγουρα όχι. Προσωπικά, δίνω περισσότερη σημασία στην ώθηση που δίνουμε για να τους κάνουμε πράξη. Όταν γράφω ώθηση δεν αναφέρομαι σε ένα τυχαίο σπρώξιμο κάποιου άλλου που περικλείει μοιρολατρία, εξάρτηση και ευθυνοφοβία, αλλά σε χαρακτηριστικά που δουλεύουμε στην ψυχοθεραπεία όπως το κουράγιο, η δημιουργικότητα, η αυτογνωσία και η συναίσθηση του εαυτού μας.
Είναι η επιθυμία μου αυθεντική;
Μία ισχυρή μας πεποίθηση είναι ότι οι στόχοι είναι και δικές μας επιθυμίες. Σίγουρα θέλουμε να είμαστε αποδεκτοί από τους άλλους ανθρώπους, να μας εκτιμούν μέσα από τις σχέσεις μας, κινούμενοι ταυτόχρονα σε μια κοινωνία που θέτει επιφανειακά πρότυπα. Έτσι, αρκετές φορές παρασυρόμαστε και μπαίνουμε να σκιαγραφήσουμε την εικόνα του ιδανικού εαυτού μας. Αυτό είναι όμως κάτι που εμείς θέλουμε ή έχουμε παρασυρθεί να υιοθετούμε ρόλους και συμπεριφορές που προστάζονται από το σύστημα που ζούμε, χωρίς να παίρνουμε καθόλου θέση; Το ερώτημα εδώ είναι «τί θέλουμε από τον εαυτό μας;»: ερώτημα που χρειάζεται να απαντηθεί με ειλικρίνεια και χωρίς ενοχή. Η απάντηση αυτού του ερωτήματος θα μας βοηθήσει να συνειδητοποιήσουμε ότι πολλά από αυτά που έχουμε σκεφτεί να αλλάξουμε ίσως είναι σωστά για τους άλλους αλλά όχι καλά για εμάς. Η συναίσθηση θα μας κάνει να επαναπροσδιορίσουμε τους στόχους μας και να στραφούμε προς εκείνους που εμείς θέλουμε.
Το θέλω! Όμως, το μπορώ;
Στη συνέχεια ισορροπούμε τους στόχους μας: «θέλω, άρα μπορώ». Ενώ ιδεατά το «θέλω» ισούται με το «μπορώ», όταν έρχεται η ώρα της πράξης, η αναλογία αυτή είναι δυσανάλογη. Θα ήταν προτιμότερο να ρωτήσουμε: «Θέλω. Όμως, μπορώ;». Μακριά από ονειροπολήσεις και ροζ συννεφάκια, βάζουμε τους στόχους σε μία πιο ρεαλιστική βάση. Μπορεί να ενθουσιαζόμαστε στιγμιαία από τα «θέλω» μας αλλά αν δε συνοδεύονται από τα αντίστοιχα εφόδια, θα παραμείνουν μόνο φαντασιωσικές επιδιώξεις που θα μας στοιχειώνουν και θα μας υποτιμούν τη νέα χρονιά. Επομένως, το ερώτημα επεκτείνεται: «Ναι μπορώ! Πώς θα το καταφέρω;». Κάθε θέλω χρειάζεται να συνοδεύεται από τους τρόπους επίτευξης του, από προτάσεις, λύσεις, ιδέες, υποστηρικτικό περιβάλλον. Τα «Θέλω» χωρίς τα «μπορώ», προσφέρουν μόνο υπαρξιακή ματαίωση.
Υπερασπίζοντας τις επιθυμίες
Ένα ουσιαστικό στοιχείο που ενισχύει την επίτευξη των στόχων, είναι η υπεράσπιση των αποφάσεών μας. Πολλές είναι οι φορές που έχουμε κάνει, όπως προανέφερα με αποφασιστικότητα το πρώτο βήμα για την υλοποίηση ενός πλάνου αλλά αποθαρρυνόμαστε εύκολα στην πορεία, διότι δεν βλέπουμε να προκύπτουν άμεσα τα επιθυμητά αποτελέσματα. Κανένα μεγάλο επίτευγμα, είτε προσωπικό είτε κοινωνικό, όμως δεν επετεύχθη σε σύντομο χρονικό διάστημα. Ακράδαντα υποστηρίζω την αργή πορεία, εκείνη που χτίζει ισχυρά θεμέλια, παρά τα επιφανειακά αποτελέσματα που σβήνουν γρήγορα σαν τα πυροτεχνήματα.
Η υπεράσπιση των αποφάσεών μας, δίνει το έναυσμα. Τι σημαίνει υπεράσπιση; Παραμονή στο στόχο, επιμονή, κινητοποίηση του εαυτού, άντληση βοήθειας από το υποστηρικτικό περιβάλλον, μικρά ρεαλιστικά βήματα και αναγνώριση των επιτυχιών, όσο μικρών και αν είναι. Κάθε βήμα μας φέρνει και πιο κοντά στο στόχο. Μέσα από την υπεράσπιση των αλλαγών της συμπεριφοράς μας, θα αρχίσουν να αποτυπώνονται νέες συνήθειες, χωρίς να το καταλαβαίνουμε. Σταδιακά, θα αντλούμε πλέον ευχαρίστηση από τις καινούριες πράξεις μας και οι προηγούμενες, παλιές συνήθειες, θα χάνονται σαν τα φύλλα του φυλλοβόλου δένδρου που πέφτουν κάθε φθινόπωρο και τα παίρνει ο αέρας.
Το «άγνωστο» παρελθόν, υποσκάπτει το μέλλον
Η μεγαλύτερη όμως παγίδα που βάζουμε στον εαυτό μας μπροστά στο νέο έτος, αλλά και σε κάθε αλλαγή, προέρχεται από μία φοβία μας: την αναγνώριση του παρελθόντος. Έχοντας εκπαιδευθεί να κοιτάμε μπροστά, βλέπουμε μόνο το μέλλον χωρίς να δίνουμε την αντίστοιχη σημασία στο παρελθόν. Η εκλαϊκευμένη φράση «μην κοιτάς πίσω, κοίτα μόνο μπροστά», είναι ένας υπαρξιακός εκβιασμός που βολεύει βραχυπρόθεσμα να ξεχαστούν οδυνηρές μνήμες του παρελθόντος και προτρέπει βιαστικά να έρθει το αύριο για να μπορέσουμε να το κουκουλώσουμε με χαμόγελα και χαρούμενες στιγμές. Αυτό το κουκούλωμα έχει πολλές τρύπες, από τις οποίες μπαίνουν δυσάρεστα συναισθήματα που ενοχλούν και δεν γνωρίζουμε πώς να τα διαχειριστούμε.
Οι στόχοι, οι επιθυμίες και οι αποφάσεις μας, σε κάθε στιγμή της ζωή μας και όχι μόνο στο τέλος κάθε έτους, αφορούν στο μέλλον. Πολλοί φετινοί στόχοι είναι ίδιοι με τους περσινούς τους οποίους δεν πετύχαμε. Γιατί όμως; Φοβούμενοι το παρελθόν, δεν ερευνούμε γιατί δεν τους πετύχαμε την προηγούμενη χρονιά, τί ευθύνεται για αυτό και πώς εμείς συμβάλλαμε στη μη τελεσφόρηση των. Βιώνοντας το χθες ως απειλή για το αύριο, το κοιτάμε με συναίσθημα απογοήτευσης για τον εαυτό μας, φοβόμαστε να αναγνωρίσουμε τα λάθη που έχουμε κάνει. Η λήθη βολεύει.
Όμως το χθες, κρύβει τον πλούτο του αύριο και ο άνθρωπος που δεν έχει αποκωδικοποιήσει το παρελθόν του έρχεται αντιμέτωπος με τα ίδια λάθη στο μέλλον. Και ενώ είναι φανερό σε εμάς τους ψυχολόγους ότι εμείς οι ίδιοι συμβάλλουμε κατά ένα πάρα πολύ μεγάλο ποσοστό σε ό,τι συμβαίνει στη ζωή μας, όποιος κοιτάει μόνο μπροστά θα βρίσκει την ευθύνη πάντα στους άλλους. Το παρελθόν μας είμαστε εμείς και καλό ή κακό εμείς το έχουμε ζήσει, εμείς το έχουμε επιλέξει και δεν χρειάζεται να μετανιώνουμε καθόλου για αυτό. Χρειάζεται όμως να του δώσουμε τη σημασία που του αναλογεί και να δούμε με ασφάλεια τον εαυτό μας. Ακόμη και αν έχουμε κάνει λάθη, τα συγχωρούμε για να ελευθερωθούμε στο μέλλον.
Τα δυσάρεστα συναισθήματα, δε διαγράφονται, απωθούνται και μεταβολίζονται σε αποφευκτικές συμπεριφορές. Όσο αναγνωρίζουμε τον παρελθοντικό μας ρόλο, τις συμπεριφορές, τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τις αντιδράσεις μας, τόσο καλύτερα θα μπορούμε να φτιάξουμε τον προσωπικό μας χάρτη για να μπορέσουμε να πλογηθούμε με ασφάλεια στο νέο έτος.
Επομένως, ανατρέξτε στο παρελθόν, είναι μόνο για καλό. Σε απλούς στόχους, όπως αυτούς της νέας χρονιάς, μπορείτε να το κάνετε και μόνοι σας. Για πιο ουσιαστικούς και μακροπρόθεσμους στόχους, φυσικά χρειάζεται η βοήθεια από ψυχολόγο. Στην ψυχοθεραπεία, υποστηρίζουμε την αλλαγή με τα ίδια δομικά στοιχεία και καλωσορίζουμε τα αυθεντικά «θέλω»! Εκτός από τις ψυχικές ασθένειες και τις διαταραχές, δουλεύουμε και με τον άνθρωπο ως ολοκληρωμένη προσωπικότητα: αναγνωρίζουμε τη σημασία της δυσκολίας του, την οποία όμως βλέπουμε ως αφορμή για εξέλιξη και όχι ως πρόβλημα, αναλύοντας τους φόβους και μεταβολίζοντάς τους σε δυνάμεις ενεργοποίησης για το μέλλον.
Έτσι, πριν σκεφτείτε τί θέλετε για τη νέα χρονιά και φτιάξετε τη λίστα σας, ανακαλέστε την περσινή. Εκεί θα αντλήσετε πολύτιμες, και πάνω από όλα ειλικρινείς, πληροφορίες που θα σας βοηθήσουν, όχι μόνο για τη νέα χρονιά, αλλά αν επιθυμείτε σταδιακά και για όλη σας τη ζωή.
