Σταμάτα να κατηγορείς τον εαυτό σου γιατί δεν μπορείς να χάσεις βάρος και διάβασε τι μπορείς να κάνεις για αυτό.
Ίσως ανήκετε στην κατηγορία των ανθρώπων, που η είσοδος του νέου έτους σας έκανε να σκεφτείτε ότι τώρα είναι μια καλή ευκαιρία να βελτιώσετε τις διατροφικές σας συνήθειες και τη σωματική σας κατάσταση με στόχο την απώλεια βάρους και τη βελτίωση της υγείας σας. Ίσως μάλιστα ο στόχος σας για το 2020 να ήταν τόσο ξεκάθαρος και να είπατε Πρέπει να χάσω Χ κιλά.
Ωστόσο, καθώς περνούν οι πρώτοι μήνες, μπορεί να βρεθήκατε αντιμέτωποι με την οικεία συνειδητοποίηση ότι ο στόχος που είχατε θέσει ενδεχομένως να ήταν λιγότερο αποφασιστικός από ό,τι το είχατε αρχικά στο μυαλό σας.
Δεν είναι δικό σας λάθος ότι δεν μπορείτε να χάσετε βάρος
Στην πραγματικότητα, υπάρχουν επιστημονικές εξηγήσεις για το γιατί η απώλεια βάρους είναι μια εξαιρετικά δύσκολη υπόθεση και μερικές φορές μάλιστα, σχεδόν αδύνατη για μερικούς ανθρώπους.
Όταν προσπαθείτε να χάσετε βάρος, παλεύετε ενάντια στο δικό σας σώμα και τόσο η ψυχολογία σας όσο και η φυσιολογία σας, δείχνουν σα να σας «επιτίθονται».
Η άποψη αυτή θα εξηγηθεί εκτενέστερα αργότερα, αλλά στο σημείο αυτό είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι δε χρειάζεται να απελπίζεστε. Διαβάστε μέχρι το τέλος το άρθρο για να πάρετε ιδέες σχετικά με τον τρόπο επανεξέτασης της σχέσης σας με το φαγητό, το σώμα και την υγεία σας.
Διαβάστε σχετικά: Ένας διαφορετικός τρόπος για να αποδομήσετε τις διατροφικές σας συνήθειες
1. Οι προσπάθειες απώλειας βάρους είναι συνήθως ψυχολογικά δυσπροσαρμοστικές
Στην πραγματικότητα, τα ψυχολογικά προβλήματα που αντιμετωπίζουμε κατά την προσπάθεια να χάσουμε βάρος, σχετίζονται με το γεγονός ότι ο περιορισμός του φαγητού δεν είναι σίγουρα διασκεδαστικός. Για παράδειγμα, αν δεσμευτούμε ότι θα αποφύγουμε τους υδατάνθρακες, σίγουρα θα τους σκεφτόμαστε συνέχεια και θα τους θέλουμε περισσότερο από ποτέ και ίσως στο τέλος καταλήξουμε να τρώμε περισσότερους υδατάνθρακες από ότι πριν.
Οι ψυχολόγοι, συχνά, τείνουν να ονοματίζουν τέτοιου είδους φαινόμενα με πιο ειρωνικού τύπου χαρακτηρισμούς, όπως το «σύνδρομο της ψευδούς ελπίδας» ή σύνδρομο «τι στο καλό μου συμβαίνει;». Η επιστήμη της ψυχολογίας σε αυτή την περίπτωση είναι κατηγορηματική: αν αποφασίσετε να μη φάτε σοκολάτα, θα σκέφτεστε συνέχεια τη σοκολάτα (ειρωνεία), αν ενδώσετε στην επιθυμία σας, θα φάτε τη σοκολάτα (σύνδρομο «τι στο καλό μου συμβαίνει») και μετά θα παραιτηθείτε από την προσπάθεια και θα αποφασίσετε να ξεκινήσετε πάλι από Δευτέρα (σύνδρομο ψευδούς ελπίδας).
2. Το βάρος σας είναι εγγεγραμέννο στα γονίδιά σας
Όλοι μας τείνουμε να συντηρούμε την ελπίδα ότι το σώμα μας είναι υπερβολικά εύπλαστο. Ίσως κάποιοι να μας κατηγορούν για αυτή τη σκέψη, αλλά κάθε μέρα είμαστε εκτεθειμένοι σε μια σειρά διαφημίσεων για διατροφικά προγράμματα, αισθητικές επεμβάσεις και προϊόντα ευεξίας. Από αυτή τη σκοπιά είναι εύκολο να αρχίσουμε να κατηγορούμε τον εαυτό μας θεωρώντας ότι το λάθος το κάνουμε εμείς και τελικά δεν αλλάζουμε καθώς δεν μοιάζουμε με εικόνες-πρότυπα, όπως η Gwyneth ή η Beyoncé.
Δεν είναι δικό μας λάθος η μανία για έναρξη δίαιτας και διατήρησης των κιλών στα κοινωνικά «σωστά» δεδομένα, καθώς η συνεχής έκθεση σε διαφήμιση μας ωθεί στην επιθυμία για γρήγορη επίλυση και συμμόρφωση στο κοινωνικά αποδεκτό.
Ωστόσο, ερευνητικά υποστηρίζεται ότι μέχρι και το 80% του ύψους και του βάρους μας οφείλεται εξ ολοκλήρου σε γενετικούς παράγοντες. Πιθανότατα δεν ξοδεύετε τόσο χρόνο για να αυξήσετε το ύψος σας, επειδή γνωρίζετε ότι δεν έχει κανένα απολύτως νόημα. Οπότε, μήπως θα ήταν καλύτερο να ξοδεύετε λιγότερο χρόνο προσπαθώντας να αλλάξετε το βάρος σας;
Ίσως να χρειαστεί να μεταθέσετε το επίκεντρο από την προσπάθεια για μείωση του βάρους σας στους παράγοντες που επηρεάζουν την ποιότητα της υγείας σας, όπως για παράδειγμα οι διατροφικές σας συνήθειες.
3. H προσπάθεια απώλειας βάρους μπορεί να έχει το αντίθετο αποτέλεσμα
Οι περισσότεροι άνθρωποι που χάνουν βάρος συνήθως το ξαναπαίρνουν, ίσως πάρουν και παραπάνω κιλά, μέχρι να ξαναμπούν στη διαδικασία να το ξαναχάσουν. Αυτός ο φαύλος κύκλος, απώλειας-επαναφοράς-απώλειας, απαντάται βιβλιογραφικά ως «φαύλος κύκλος βάρους».
Σε μια πρόσφατη ανασκόπηση των ερευνητικών εγχειρημάτων για τον «φαύλο κύκλο του βάρους» διαπιστώθηκε ότι στις μισές μελέτες υπάρχει συσχέτιση μεταξύ μελλοντικής αύξησης βάρους και σωματικού λίπους. Συνεπώς, ενδεχομένως να αποτελεί μια αντικειμενική πιθανότητα το γεγονός ότι αν μπείτε σε διαδικασία απώλειας βάρους, θα το ξαναπάρετε στο μέλλον.
Επίσης, είναι σημαντικό να τονιστεί ότι σε οποιαδήποτε προσπάθεια απώλειας βάρους χρειάζεται να πραγματοποιηθεί αλλαγή του διατροφικού χάρτη και της καθημερινής δραστηριότητας, με σκοπό τη μακροπρόθεσμη διατήρησή του.
4. Έχετε ακούσει τον όρο μικροβίωμα; Ίσως χρειάζεται να τον μάθετε, καθώς παίζει σημαντικό ρόλο σε αυτή την περίπτωση
Το ανθρώπινο μικροβίωμα είναι ιδιαίτερα σημαντικό για την υγεία μας και αποτελείται από ένα πολύπλοκο δίκτυο βακτηρίων, ιών και μυκήτων στο έντερο, με τις πρόσφατες μελέτες να υποστηρίζουν ότι το μικροβίωμα του εντέρου μοιάζει να σχετίζεται στενά με το ανοσοποιητικό μας σύστημα, τη ψυχική μας υγεία, το μεταβολισμό και κατ’ επέκταση την αυξομείωση του βάρους.
Παρά το γεγονός ότι το μικροβίωμα διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην ποσότητα ενέργειας που οργανισμός προσλαμβάνει από την τροφή, καθώς και στον τρόπο μεταβολισμού της, μοιάζει να επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από τη διατροφή, το άγχος και τις περιβαλλοντικές συνθήκες. Με άλλα λόγια, τα βακτήρια που ζουν στο γαστρεντερικό μας σύστημα φαίνεται να επηρεάζουν τον τρόπο αποθήκευσης και αξιοποίησης της τροφής, το οποίο με τη σειρά του επηρεάζει την απαραίτητη ποσότητα πρόσληψης και κατ’ επέκταση του βάρους.
Μελλοντικά, καθώς η κατανόησή μας για το μικροβιώμα του εντέρου επεκτείνεται, μπορεί να γίνει ένα εργαλείο στη διαχείριση του βάρους. Ωστόσο, για τώρα, όπου η γνώση μας είναι περιορισμένη, ενισχύει τη βασική θέση ότι η ρύθμιση του σωματικού βάρους είναι πέραν του ανθρώπινου ελέγχου.
Διαβάστε σχετικά: Η σωστή διατροφή είναι απαραίτητη για την καλή ψυχική υγεία
Μην απελπίζεστε
Ίσως τα προαναφερθέντα να φαίνονται κάπως δυσοίωνα σε όλους εκείνους που κάνουν εντατικές προσπάθειες για να χάσουν βάρος. Βασικός στόχος, όμως, είναι να μπείτε σε μια διαδικασία επαναπροσδιορισμού του τρόπου απώλειας βάρους και σε καμία περίπτωση να μην παραιτηθείτε.
Στην πραγματικότητα, η ανασκόπηση της βιβλιογραφίας μας κάνει να συνειδητοποιούμε πόσο συχνά και με ποιον τρόπο σκεφτόμαστε για το σώμα και το βάρος μας και αποδεικνύεται ότι αν και το βάρος σχετίζεται άμεσα με την υγεία μας δεν αποτελεί προγνωστικό παράγοντα.
Πώς να σκεφτόμαστε για το βάρος μας και τι μπορούμε να κάνουμε;
Υπάρχουν πολλά πράγματα που μπορούμε να κάνουμε για να βελτιώσουμε την ποιότητα της υγείας μας, με πρώτο να υιοθετήσουμε μια νοοτροπία αυτοφροντίδας.
Όταν σταματήσουμε να αυτοτιμωρούμαστε κάθε φορά που τρώμε ένα μπισκότο, ή σκεφτόμαστε μια δουλειά που χάσαμε ή βλέπουμε μια ελαφριά άνοδο στη ζυγαριά, θα είμαστε πιο ευτυχισμένοι – και πιθανότατα πιο υγιείς – άνθρωποι. Τα ερευνητικά δεδομένα υποστηρίζουν ότι έχουμε περισσότερες πιθανότητες να υιοθετήσουμε και να διατηρήσουμε πιο υγιεινούς τρόπους διατροφής, παρά να προσπαθούμε να αποφύγουμε τους ανθυγιεινούς.
Η καλή ψυχική υγεία είναι πιο σημαντική από οποιοδήποτε νούμερο στη ζυγαριά.
Αναλυτικότερα, όσον αφορά στην υιοθέτηση υγιεινών συνηθειών, είναι πιο πιθανό να αισθανόμαστε καλύτερα, αν επιλέξουμε να τρεφόμαστε πιο υγιεινά, με τα τρόφιμα που απολαμβάνουμε. Με άλλα λόγια, δεν χρειάζεται να πίνουμε καλέντουλες κάθε πρωί, αλλά μπορούμε να σκεφτούμε ποιες τροφές απολαμβάνουμε να καταναλώνουμε και είναι θρεπτικές ταυτόχρονα.
Μπορούμε, επίσης, να υιοθετήσουμε μια ρουτίνα άσκησης που μας αρέσει, για παράδειγμα περπάτημα με έναν φίλο, γυμναστήριο ή χορό, με πρωταρχικό μέλημα την ενίσχυση της αίσθησης ευεξίας και διασκέδασης, ώστε να αποφεύγουμε την αυτομομφή προς τον εαυτό και να διατηρούμε την τακτική σωματική δραστηριότητα. Οι έρευνες συνεχίζουν να παρουσιάζουν ευρήματα για τα οφέλη της σωματικής άσκησης, τα οποία κυμαίνονται από τη βελτιωμένη διάθεση έως την αύξηση της μακροζωίας.
Ωστόσο, να είστε προσεκτικοί με τη θέσπιση των στόχων σας, χωρίς να προβαίνετε σε υπερβολές και να θυσιάζετε τον ύπνο σας για να φτάσετε, για παράδειγμα, στο γυμναστήριο στις 5 π.μ. κάθε μέρα. Σύμφωνα με έρευνες, ένας στους τρεις ενήλικες δεν κοιμάται αρκετά, με το «αρκετά» να ορίζεται ως τουλάχιστον επτά ώρες τη νύχτα κατά μέσο όρο.
Επίσης, η ποιότητα της υγείας μας θα επωφεληθεί και από καλές πρακτικές που στοχεύουν στην ψυχική υγεία. Για παράδειγμα, μπορούμε να ξεκινήσουμε διαλογισμό, με την απλή λήψη μιας εφαρμογής που θα μας βοηθήσει να κοιμηθούμε ή να διαβάσουμε κάτι ευχάριστο όταν ξυπνήσουμε, να προσπαθήσουμε να διαχειριστούμε το άγχος εντοπίζοντας τις στενές διαπροσωπικές σχέσεις που μας στηρίζουν σε δύσκολες συνθήκες της ζωής μας. Ίσως ακόμα να επωφεληθούμε από τη συνεργασία με έναν θεραπευτή ή απλώς να διατηρήσουμε τα ρομαντικά ραντεβού με τον/την σύντροφο.
Από τα παραπάνω φαίνεται ότι δεν υπάρχει μία συγκεκριμένη συνταγή για την κατανόηση και ενσωμάτωση της αυτο-φροντίδας στη ζωή μας, αλλά ακόμη και μια μικρή αλλαγή μπορεί να έχει μακροχρόνια οφέλη.
Το σίγουρο είναι ότι δεν είναι δικό μας λάθος η μανία για έναρξη δίαιτας και διατήρησης των χαμηλών κιλών στα κοινωνικά «σωστά» δεδομένα, καθώς η συνεχής έκθεση σε διαφήμιση μας ωθεί στην επιθυμία για γρήγορη επίλυση και συμμόρφωση στο κοινωνικά αποδεκτό. Ωστόσο, η αποφυγή της κοινωνικής κουλτούρας της δίαιτας θα αυξήσει τα ψυχικά αποθέματα και θα ενισχύσει την ψυχική μας υγεία.
Πηγή: psychologytoday.com
Απόδοση: Άννα Αποστολίδου, Ψυχολόγος
Επιμέλεια: PsychologyNow.gr
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*