Η αυτοεκτίμηση είναι μια πολυσυζητημένη έννοια που, πολύ συχνά, αναδύεται κατά τη διάρκεια της ψυχοθεραπείας αλλά και στις εμπιστευτικές κουβέντες με τους κοντινούς άλλους ή/και κατά την εσωτερική αναζήτηση και το διάλογο με τον εαυτό μας.
Και ενώ η ανθρώπινη αξία αναγνωρίζεται ως δεδομένη και αδιαπραγμάτευτη (βλ. για παράδειγμα το Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης) κάτι γίνεται και πολύ συχνά δυσκολευόμαστε να αναγνωρίσουμε και να υπερασπιστούμε την αξία του ανθρώπινου προσώπου μας.
Μέσα από την κλινική μου εμπειρία, έχω συναντήσει ανθρώπους που μοιάζει να μην πίστεψαν ποτέ στον εαυτό τους και που ζουν μια ζωή συρρικνωμένη, προσπαθώντας να καταλαμβάνουν "μικρό χώρο" και να μένουν "αόρατοι". Έχω, επίσης, συναντήσει ανθρώπους που μοιάζει να πιστεύουν τόσο στον εαυτό τους που περιχαρακώνονται σε αυτόν και στη διατήρηση της εικόνας τους, εμποδίζοντας την αληθινή σύνδεσή τους με τους άλλους.
Η αυτοεκτίμηση, πολύ συχνά, συνδέεται με τις ικανότητες (σωματικές, γνωστικές, νοητικές, κ.α) με έναν τρόπο που χαμηλή -σύμφωνα με μια υποκειμενική ή και αντικειμενική αξιολόγηση- επίδοση σε κάποια/ες από αυτές να ισοδυναμεί με αίσθημα χαμηλής αξίας του εαυτού. Από την άλλη, πολύ συχνά, ποτέ δεν είναι αρκετές οι επιδόσεις -όσο υψηλές και αν είναι οι αξιολογήσεις- για να κάνουν κάποιον να νιώσει υψηλή αξία για τον εαυτό του.
Και βέβαια, σε κάποιες περιπτώσεις, είναι υψηλές οι επιδόσεις και υψηλό το αίσθημα της αξίας, με έναν τρόπο όμως που η συνεχής επιβεβαίωση και προσπάθεια διατήρησης του «σκορ» να γίνεται αυτοσκοπός, προκειμένου να καλυφθεί το αίσθημα της ανεπάρκειας του εαυτού.
Το πώς αισθανόμαστε, λοιπόν, για τον εαυτό μας - δηλαδή το επίπεδο αυτοεκτίμησής μας- γίνεται πολύ σημαντικό αφού επηρεάζει τις σκέψεις μας: θα κάνω το καλύτερο δυνατό/σιγά μη τα καταφέρω, τα συναισθήματά μας: νιώθω αρκετά ικανός/νιώθω άχρηστος, τις επιλογές μας: προσπαθώ για το καλύτερο/μου αρκούν τα λίγα, τις σχέσεις μας με τους άλλους: έχω ανθρώπους που με νοιάζονται/κανείς δε νοιάζεται για μένα και τη σχέση με τον εαυτό μας: έχω μια αρκετά θετική εικόνα για μένα/ η εικόνα που έχω για μένα είναι αρνητική.
Όταν ο αυτοπροσδιορισμός έχει αρνητικό πρόσημο, η επικοινωνία μας με τους άλλους ανθρώπους ρυθμίζεται με έναν τρόπο που επιβεβαιώνουμε το αρνητικό μας συναίσθημα, ακόμα και όταν οι άλλοι μας ενισχύουν θετικά: δεν το πιστεύει αληθινά αυτό που λέει/δεν κατάλαβε την αδυναμία μου. Ταυτόχρονα, επιδιώκουμε με αγωνία την επιβεβαίωση από τους άλλους (ετεροπροσδιορισμός) για να ανακουφιστούμε, έστω και παροδικά, από τα αισθήματα ανεπάρκειας που νιώθουμε.
Διαβάστε σχετικά: Αυτοεκτίμηση - Αυτοπεποίθηση
Έτσι, προσπαθούμε να χτίσουμε εξωτερικά (απόκτηση υλικών αγαθών, διαρκείς ασχολίες και επίτευξη στόχων, σχέσεις συμφέροντος ή υποταγής) ό,τι παραμένει αδόμητο βαθιά μέσα μας. Διότι, τα όποια επιτεύγματα και οι όποιες επιτυχίες, δεν καταγράφονται ποτέ ως τέτοια ή δεν είναι ποτέ αρκετά ή γίνονται τόσο σημαντικά που μας εγκλωβίζουν, καθώς βιώνουμε τον τρόμο μη τα χάσουμε και αποκαλυφθεί η αλήθεια μας.
Είναι τότε που, η επίγνωση για τον εαυτό –ή καλύτερα για τον ψευδή εαυτό μας- δεν είναι παρά μια εσωτερική φωνή που μας δικάζει και μας τιμωρεί, μέσα από μια αδιάκοπη σύγκριση ανάμεσα στην εικόνα που έχουμε για τον εαυτό μας, αυτή που έχουν οι άλλοι για μας και την εικόνα που ιδανικά θα θέλαμε να έχουμε.
Μέσα σε αυτή τη σύγκριση, ο αληθινός εαυτός - το ανθρώπινο πρόσωπο που η αξία του είναι αδιαπραγμάτευτη και υπερβαίνει ικανότητες και επιτεύγματα, η μοναδικότητα του ανθρώπου ως «γίγνεσθαι» και όχι ως «είναι»- παραμένει σιωπηλός.
Σε αυτή τη σιωπή χρειάζεται να δώσουμε φωνή. Μια φωνή που να μιλάει τη δική μας αλήθεια -μαζί με τα καλά και τα κακά, τα σωστά και τα λαθεμένα, τα εύκολα και τα δύσκολα- όλα μοναδικά δικά μας, και για το λόγο αυτό, απόλυτα άξια και σημαντικά για μας. Μια φωνή που να μπορεί να μας σέβεται, να μας εμπιστεύεται και να μας αποδέχεται, όχι για την τελειότητά μας αλλά για το ανθρώπινο πρόσωπό μας που, όντας μοναδικό και ατελές, αδιάκοπα ατενίζει προς τη βελτίωση.
Και για αυτό, είμαστε μόνο για εκτίμηση!
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
