Μαριανή Παπανικολάου

Άγιος Βασίλης έρχεται… ή μήπως όχι;

Άγιος Βασίλης έρχεται… ή μήπως όχι;

ένας άγιος βασίλης που κάνει σκι

Κάθε Δεκέμβρη η ίδια ιστορία και η ίδια απορία από γονείς: Τι γίνεται με το θέμα του Άγιου Βασίλη;  Να πούμε στα παιδιά ότι υπάρχει ή ότι δεν υπάρχει; Και πώς να το πούμε όλο αυτό, σε ποια ηλικία και με ποιον τρόπο;


Όσο κι αν φαίνεται απλό, δεν είναι. Στο δίλημμα του Άγιου που ελέγχει ποιο είναι το καλόπαιδί που θα πάρει δώρα ως ανταμοιβή και ποιο είναι το κακό παιδί που θα τιμωρηθεί εμπεριέχεται η στάση ζωής απέναντι στο καλό και στο κακό, η ηθική του γονιού και ο τρόπος που επιθυμεί αυτή να περάσει στο παιδί, η κοινωνικοποίηση του παιδιού ακόμα και η σχέση της οικογένειας με την θρησκεία.

Όσο διαφορετικές είναι οι απόψεις των γονιών τόσο δυσκολότερες οι απαντήσεις. Γονείς θρησκευόμενοι που νιώθουν ότι αλλοιώνεται ο χαρακτήρας του Αγίου με την προσθήκη των «δυτικών τρόπων» συμπεριφοράς του. Γονείς πολιτικοποιημένοι που θεωρούν τον Άγιο Βασίλη ενσάρκωση του καπιταλιστικού προτύπου και κακό παράδειγμα για τα παιδιά. Γονείς άθεοι που δε θέλουν καμία αναφορά σε «Άγιο». Γονείς που μεγαλώνουν τα παιδιά τους σαν «πρίγκιπες» και «πριγκίπισσες» και αδυνατούν να δώσουν εξηγήσεις για την πραγματικότητα γύρω μας. Γονείς που έπαψαν οι ίδιοι να πιστεύουν σε κάτι και σερβίρουν στα παιδιά τους ωμό ρεαλισμό νιώθοντας έτσι ότι τα προετοιμάζουν για τις δυσκολίες της ζωής. Οικογένειες κοινωνικά ευκατάστατες που προσφέρουν τα πάντα στα παιδιά τους δίχως όριο και οικογένειες φτωχές που αδυνατούν να προσφέρουν τα βασικά είδη επιβίωσης.

Πού χωράει σε όλες αυτές τις οικογένειες ένας Άγιος που ζει σε ένα μακρινό μέρος του Βορρά, παρακολουθεί τα παιδιά όλο τον χρόνο αν είναι φρόνιμα ή άτακτα και κάθε Παραμονή Πρωτοχρονιάς γεμίζει ένα έλκηθρο με δώρα και διασχίζει τον ουρανό με τους ταράνδους του για να τα αφήσει κάτω από το έλατο σε όλα τα παιδιά του κόσμου;

Για όσους θέλουν να μιλήσουν στα παιδιά για τον Άγιο Βασίλη, όπως και για κάθε τι, είναι βοηθητικό να προσαρμόζουμε τον τρόπο ομιλίας στο αντίστοιχο αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού. Πιο συγκεκριμένα:

Από την ηλικία του ενός έτους μέχρι και τα τέσσερα τα παιδιά κατανοούν ως πραγματικό ό,τι και αν λέγεται γιατί δεν μπορούν να αντιληφθούν αφηρημένες έννοιες. Έτσι είναι πολύ εύκολο να δεχτούν τον μύθο του Αγίου και να εντυπωσιαστούν από τον «μαγικό τρόπο» που βρίσκουν τα δώρα κάτω από το έλατο.

Από τα τέσσερα ως τα έξι χρόνια τα παιδιά μπορεί να αρχίσουν να αμφισβητούν την ιστορία και να έχουν συγκεκριμένες απορίες για την ύπαρξη του Αγίου. (πχ. πώς μπαίνει από την καμινάδα αφού δεν έχουμε τζάκι; κτλ)

Μεταξύ έξι και οκτώ χρονών τα παιδιά αρχίζουν να ενσωματώνουν την «αφηρημένη» έννοια του «υπάρχει ο Αγ. Βασίλης αλλά με έναν συμβολικό τρόπο» και αυτή η κατανόηση αναπτύσσεται μέχρι την ηλικία των 14.

Σημαντικό ρόλο παίζει η ίδια η συμπεριφορά του παιδιού. Αν του αρέσει η ιστορία και ενθουσιάζεται, δεν υπάρχει λόγος βιασύνης στην αποκάλυψη της αλήθειας. Αν, πάλι, επηρεάζεται από μεγαλύτερα παιδιά και αρχίζει μόνο του να αμφισβητεί την ύπαρξη του Άγ. Βασίλη, τότε δε χρειάζεται να επιμένουμε σε κάτι που δε θέλει να πιστέψει άλλο.

Επιπλέον, όπως με κάθε αρχέτυπο μύθο, έτσι και με την ιστορία του Αγ. Βασίλη παρατηρούμε ότι συμβολίζει πανανθρώπινες αξίες που ενστερνίζονται όλοι οι πολιτισμοί.  Στον μύθο αυτόπραγματώνεται η ανάγκη φροντίδας για τα παιδιά (σε κάθε σημαντική γιορτή τα παιδιά παίρνουν δώρα ανεξάρτητα από το ποιος θα τους τα φέρει) και η  ιδέα της προσφοράς και του μοιράσματος.

Οι μύθοι περνούν από γενιά σε γενιά, επηρεάζουν και επηρεάζονται από τον πολιτισμό και καταλήγουν να ενσωματώνουν τα ήθη κάθε εποχής.  Έτσι και ο μύθος του Αγ. Βασίλη μπορεί να χρησιμοποιηθεί από τους γονείς για να περάσει τα μηνύματα που κουβαλάει όλα αυτά τα χρόνια, συμβάλλοντας στην καλλιέργεια της φαντασίας των παιδιών και προωθώντας τα ιδιαίτερα πιστεύω της κάθε οικογένειας. Μα πάνω από όλα, μάθετε στα παιδιά την αλληλεγγύη και τη χαρά να γίνεσαι ο ίδιος ένας Άγ. Βασίλης για τους διπλανούς σου. Διδάξτε τους την προσφορά, την επαφή που είναι η ουσία των ανθρωπίνων σχέσεων και την αγάπη.

Καλές γιορτές!

Κάντε like στην σελίδα μας στο Facebook 
Ακολουθήστε μας στο Twitter 

Βρείτε μας στα...