Ο όρος «Σχολές Γονέων» στις μέρες μας χρησιμοποιείται ποικιλοτρόπως, με αποτέλεσμα συχνά να υπάρχουν παρανοήσεις και να υπάρχει ελλιπής ενημέρωση ή/και παραπληροφόρηση. Οι Σχολές Γονέων είναι πλέον θεσμός.
Ένας θεσμός που εισήχθη στη χώρα μας το 1962 από τη Μαρία Χουρδάκη, μια από τις πρώτες ψυχολόγους στην Ελλάδα, το όνομα της οποίας συνδέθηκε άρρηκτα με το έργο των Σχολών Γονέων. Σύμφωνα με την ιδρύτριά τους, οι Σχολές Γονέων είναι μικρές ομάδες από γονείς που λειτουργούν πάνω στους άξονες της εκπαίδευσης και της συμβουλευτικής.
Τις μικρές αυτές ομάδες συντονίζει ένας ειδικός ψυχικής υγείας (συνήθως ψυχολόγος, ή κοινωνικός λειτουργός), στο πλαίσιο των οποίων συζητούνται θέματα που απασχολούν τους γονείς σχετικά με την ανατροφή και τη διαπαιδαγώγηση των παιδιών. Σκοπός των Σχολών Γονέων είναι να ενδυναμώσουν τους γονείς στην άσκηση του ρόλου τους, να τους βοηθήσουν ανταποκριθούν στην ανατροφή των παιδιών τους με τον πληρέστερο δυνατό τρόπο, εφόσον αυτοί αποτελούν τους πρώτους και τους πιο σημαντικούς παιδαγωγούς του παιδιού/των παιδιών τους.
Οι ολιγομελείς ομάδες των Σχολών Γονέων συγκροτούνται από 10-12 άτομα και στοχεύουν στην πρόληψη, συνεπώς απευθύνονται σε όλους τους γονείς. Πρόκειται για ομάδες γονέων, που συνήθως συναντιούνται κάθε δεκαπέντε ημέρες για 1:30΄, στις οποίες παρέχεται εκπαίδευση, συμβουλευτική και υποστήριξη στους γονείς, ώστε να ασκήσουν πιο αποτελεσματικά τον τόσο μοναδικό αλλά απαιτητικό τους ρόλο. Απαιτητικό, διότι οι γονείς χρειάζεται να μπορούν να ανταποκριθούν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο στα αιτήματα που προβάλλουν σχετικά με το μεγάλωμα του παιδιού τους τα οποία αλλάζουν συνεχώς καθώς το παιδί εξελίσσεται.
Το έργο των Σχολών Γονέων εντάσσεται στο πλαίσιο της μη ειδικής πρωτογενούς πρόληψης, διότι απευθύνεται στον ευρύτερο πληθυσμό των γονιών που θέλουν να ενημερωθούν σύμφωνα με τα σύγχρονα επιστημονικά δεδομένα ως προς το μεγάλωμα των παιδιών και να αποσαφηνίσουν τις συγκεχυμένες πληροφορίες που λαμβάνουν από διάφορες πηγές. Η πρόληψη, η προστασία της ψυχικής υγείας τόσο του παιδιού, όσο και όλων των μελών της οικογενειακής ομάδας αποτελεί βασικό τους μέλημα.
Επειδή ο όρος «Σχολές Γονέων» χρησιμοποιείται ευρύτατα και από πολλούς φορείς, θα πρέπει να προσδιορίσουμε τον πραγματικό ρόλο των Σχολών Γονέων. Δεν θα πρέπει σε καμία περίπτωση να συνδέσουμε τις Σχολές Γονέων με σεμινάρια ή διαλέξεις που απευθύνονται στους γονείς –σε ένα ευρύτερο ακροατήριο γονέων– όπου οι ειδικοί εναλλάσσονται. Ο ρόλος των διαλέξεων είναι βεβαίως πολύ σημαντικός, όμως δεν πρόκειται για Σχολή Γονέων. Η Σχολή Γονέων είναι η εργασία που γίνεται με τους γονείς μέσα σε ομάδα, που βεβαίως παρέχει σημαντική και ουσιαστική πληροφόρηση στους γονείς σε θέματα ψυχολογίας του παιδιού και οικογενειακής ψυχολογίας, αλλά που ταυτόχρονα συντελεί στην ουσιαστική διαμόρφωση και διαφοροποίηση του ρόλου τους, ώστε να ανταποκριθούν σε αυτόν πιο αποτελεσματικά. Αυτός ο δεύτερος και πιο ουσιαστικός στόχος, η διαφοροποίηση, επιτυγχάνεται μόνο με τη συνεπή συμμετοχή των γονέων σε μία ολιγομελή ομάδα την οποία συντονίζει ένας ειδικός, που αποτελεί σταθερή παρουσία καθ’ όλη τη διάρκεια των συναντήσεων της ομάδας Σχολής Γονέων. Αυτή είναι και η άποψη της «Διεθνούς Ομοσπονδίας για την Εκπαίδευση των Γονέων» (International Federation for Parent Education).
Η θεματολογία που αναπτύσσεται σε μια ομάδα «Σχολής Γονέων» διαφοροποιείται ανάλογα με την ομάδα και διαμορφώνεται από τα αιτήματα των γονέων, και ανάλογα με την ηλικία των παιδιών. Οι γονείς συμμετέχουν σε μία Σχολή Γονέων ανάλογα με το αναπτυξιακό στάδιο του παιδιού/των παιδιών τους. Έτσι, τα είδη των ομάδων συνήθως διαμορφώνονται ως εξής: α) Ομάδα Σχολής Γονέων με παιδιά βρεφικής-νηπιακής-προσχολικής ηλικίας (0-6 χρονών), β) Ομάδα Σχολής Γονέων με παιδιά σχολικής ηλικίας (6-12 χρονών), γ) Ομάδα Σχολής Γονέων με παιδιά προεφηβικής-εφηβικής ηλικίας (12-18 χρονών). Επίσης, αξίζει να σημειώσουμε το πολύ σημαντικό έργο της ομάδας Σχολής Γονέων για υποψήφιους/μελλοντικούς γονείς, γονείς που επιθυμούν να προετοιμαστούν γνωστικά και συναισθηματικά ως προς την άσκηση του ρόλου τους.
Οι Σχολές Γονέων λειτουργούν σε συνεργασία με την Τοπική Αυτοδιοίκηση, καθώς και με Συλλόγους Γονέων και Κηδεμόνων Δημόσιων και Ιδιωτικών Εκπαιδευτηρίων, όπως επίσης και με Δημόσια και Ιδιωτικά Νηπιαγωγεία και Παιδικούς Σταθμούς, αλλά και με άλλους φορείς και υπάγονται στον Πανελλήνιο Σύνδεσμο Σχολών Γονέων (σωματείο της Μαρίας Χουρδάκη), σωματείο αναγνωρισμένο, μορφωτικό, το οποίο αποτελεί παράρτημα της Διεθνούς Ομοσπονδίας για την Εκπαίδευση των Γονέων και αναλαμβάνει την οργάνωση, τη λειτουργία και την εποπτεία Σχολών Γονέων σε όλη την Ελλάδα.
Τα αποτελέσματα των εργασιών των Σχολών Γονέων από το 1962 μέχρι σήμερα υπήρξαν πάρα πολύ σημαντικά. Αναρίθμητοι γονείς βελτίωσαν ουσιαστικά την επικοινωνία με τα παιδιά τους, ενώ τα παιδιά εξελίχθηκαν πολύ θετικά, κάνοντας σωστές και εποικοδομητικές επιλογές στη ζωή τους (τιμητική διάκριση της Διεθνούς Ομοσπονδίας για την Εκπαίδευση των Γονέων -1986, της Ακαδημίας Αθηνών -1997, των Φίλων του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού -1999, του Συλλόγου Ελλήνων Ψυχολόγων το 2002 κ.ά.).
Η Σχολή Γονέων προωθεί και προστατεύει την ψυχική υγεία των παιδιών, αλλά και όλων των μελών της οικογένειας, βελτιώνοντας ουσιαστικά τις οικογενειακές σχέσεις. Σήμερα, στη συνεχώς μεταβαλλόμενη εποχή μας, το έργο τους προβάλλει πιο σημαντικό από ποτέ.
Βιβλιογραφία:
- Παππά, Β. (2001). Η εκπαίδευση των γονέων και ο ρόλος του σχολικού ψυχολόγου. Ανακοίνωση στο 1ο Πανελλήνιο Συνέδριο Σχολικής Ψυχολογίας.
- Παππά, Β. (2006). Επάγγελμα Γονέας. Ψυχολογικοί τύποι γονέων και συμπεριφορά παιδιών και εφήβων. Αθήνα: Καστανιώτης.
- Χουρδάκη Μ. (1984). Φιλοσοφία και Αρχές εργασίας στις Σχολές Γονέων του τόπου μας. Ανακοίνωση στο Πανελλήνιο Συνέδριο Σχολών Γονέων.
- Χουρδάκη, Μ. (2000). Οικογενειακή Ψυχολογία. Αθήνα: Leader Books.
- Χουρδάκη Μ. (2000). Σχολές Γονέων (1962-2000). Αθήνα: Πανελλήνιος Σύνδεσμος Σχολών Γονέων.