Το όνομα μάς εγγράφει στη συμβολική γενεαλογία. Δεν είμαστε αδέσποτοι. Είμαστε συνέχεια μίας γενιάς. Έχουμε ένα παρελθόν, μία ιστορία.
Το όνομα είναι μέρος της ταυτότητά μας. Φέρει ιστορία και μία σειρά ιδιοτήτων, τις οποίες ασυνείδητα ιδιοποιούμαστε. «Πήρες το όνομα, πήρες και τη χάρη» λέει ο σοφός λαός. Η ιστορία ενός ονόματος εκτός από οικογενειακή, καθώς είθισται τα παιδιά να παίρνουν τα ονόματα των παππούδων και των γιαγιάδων, είναι και συλλογική και ενίοτε με μία διάσταση αρχετυπική.
Αυτό συμβαίνει με τα ονόματα μυθολογικών ή πραγματικών προσώπων που σημάδεψαν την ιστορία μας, τον τρόπο σκέψης μας και κατά συνέπεια διαμόρφωσαν τη συλλογική μας ψυχή.
Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μία έκδηλη τάση να παρακαμφθεί η παραδοσιακή μεταβίβαση του ονόματος από τη μία γενιά στην άλλη και να δίνονται στα παιδιά ονόματα σημαινόντων προσώπων, κυρίως της αρχαιότητας, και άσχετων με την προσωπική/οικογενειακή ιστορία, θεωρώντας το ίσως επαναστατικό, εκσυγχρονιστικό και φυσικά ξεχωριστό. Άλλωστε όλες οι παραδόσεις, τα ήθη και τα έθιμα, αντιμετωπίζονται ως μπανάλ καταστάσεις.
Ενώ φαίνεται κάτι πολύ αθώο και άνευ σημασίας, στην πραγματικότητα υπαγορεύεται από έναν ολόκληρο ναρκισσιστικό μηχανισμό, υπεύθυνο για τα πλείστα αποστήματα της σύγχρονης κοινωνίας. Το κοινό τους υπόβαθρο είναι αυτός ακριβώς ο κακοήθης ναρκισσισμός στις πάμπολλες εκφάνσεις του, που με κάθε ευκαιρία ψέγουμε, φανερά ανήσυχοι για το πού πηγαίνει αυτός ο κόσμος, αλλά χωρίς να αναλογιζόμαστε τη συνενοχή μας σε αυτή την κατρακύλα.
Ο μύθος της αυτογένεσης και της αυτοδημιουργίας, και η ψευδαίσθηση μίας απόλυτης ανεξαρτησίας και μοναδικότητας, έχει δηλητηριάσει τις σχέσεις μας και τις ζωές μας σε κάθε επίπεδο. Είμαστε μόνο εμείς, μοναδικοί και απορροφημένοι στην αντανάκλαση μας, να απαιτούμε να μας αναγνωρίζουν και να μας σέβονται, δίχως εμείς να μπορούμε να λάβουμε υπόψιν τον Άλλον. Δεν τον βλέπουμε.
Παρθενογένεση στη φύση ωστόσο δεν υπάρχει. Προερχόμαστε πάντα από κάποιον άλλον. Είτε αυτός ο άλλος μας αρέσει είτε όχι. Είτε μας ευεργέτησε είτε μας έβλαψε. Καλώς ή κακώς τον κουβαλάμε μέσα μας και είναι μέρος της ταυτότητάς μας. Είναι η κληρονομιά μας. Και οι γονείς μας είναι η κληρονομιά μας.
Όχι τα πραγματικά τους πρόσωπα, αλλά αυτά που έχουμε εσωτερικεύσει. Σίγουρα δεν υπάρχουν ιδεατές σχέσεις. Κάποιες είναι αρκετά καλές, άλλες πάλι δύσκολες και ενίοτε καταστροφικές. Ό,τι και να ‘ναι, όμως, από εκεί καταγόμαστε. Για να μπορέσουμε να κάνουμε χωρίς εκείνους, πρέπει πρώτα να μάθουμε να τους αξιοποιούμε. Αυτό που είμαστε σήμερα οφείλεται στο μεγαλύτερο μέρος στους ίδιους. Οφείλεται σε αυτό που έδωσαν, αλλά και σε εκείνο που στέρησαν. Δε γίνεται να μιλήσουμε για τον εαυτό μας, χωρίς να μιλήσουμε για εκείνον το σημαντικό Άλλο της καταγωγής μας. Μεταβιβάζοντας το όνομα των γονιών μας στα παιδιά μας, δε γινόμαστε οπισθοδρομικοί ούτε κοινοί.
Η μοναδικότητά μας δεν εξαρτάται από το πόσο ξεχωριστό και σπάνιο όνομα έχουμε ούτε από το πόσο εντυπωσιακή είναι η εξωτερική μας εικόνα. Η αγάπη μάς κάνει μοναδικούς. Η αγάπη έρχεται όταν κάποιος μπορεί πραγματικά να μας δει σε όλη μας την έλλειψη.
Το να θέλει κανείς το παιδί του να το λένε Αλκιβιάδη, γιατί φαντασιώνεται ότι μοιάζει στον αμφιλεγόμενο, αν και χαρισματικό Αλκιβιάδη, τότε δεν αγαπά το παιδί του, αγαπά τη φαντασίωσή σου. Ναι, είναι εκείνο το παιδί που μεγαλώνοντας, απορείς με την ανάγωγη συμπεριφορά του και τις βίαιες εκρήξεις του. Εκείνο που αποκαλείς κακομαθημένο, γιατί όταν δε του γίνεται το χατίρι ουρλιάζει και χτυπιέται. Είναι το ίδιο παιδί που μεγάλωσες ως Αλκιβιάδη ή ως Απόλλωνα και τώρα απαιτείς να αποδεχτεί τη θνητότητά του.
Το όνομα μάς εγγράφει στη συμβολική γενεαλογία. Δεν είμαστε αδέσποτοι.
Είμαστε συνέχεια μίας γενιάς. Έχουμε ένα παρελθόν, μία ιστορία. «Τίμα τον πατέρα σου και τη μητέρα σου». Μοναδικός γίνεσαι «μόνο γιατί σ’ αγάπησαν».
Πηγή: Έργο του Μassimo Recalcati
Συγγραφέας: Πέτυ Ρεΐση, Ψυχολόγος- Ψυχοθεραπεύτρια, Αναλύτρια ομάδας, ζεύγους και οικογένειας
