PsychologyNow Team

Ψυχοθεραπεία με την οικογένεια του 21ου αιώνα

Ψυχοθεραπεία με την οικογένεια του 21ου αιώνα

PsychologyNow Team
μητέρα μιλάει με το παιδί της σε ένα παγκάκι
Image credit: Klara Kulikova / unsplash.com

Οι παραδοσιακοί κανόνες της οικογενειακής εγγύτητας δεν ισχύουν πλέον.


Καθώς μεγάλωνα, το δείπνο ήταν έτοιμο στις 9.30 μ.μ ακριβώς κάθε βράδυ, την ώρα που γύριζε ο μπαμπάς στο σπίτι από τη δουλειά. Το μενού ήταν αναμενόμενο ανάλογα με τη μέρα της εβδομάδας. Και φυσικά, δεν φανταζόμασταν να λείπει κάποιο είδος κρέατος από το τραπέζι.

Με τόσα πολλά απαιτητικά προγράμματα και διατροφικές απαιτήσεις, υπάρχει κάτι τέτοιο στις οικογένειες πλέον; Ακόμη κι αν τα μέλη της οικογένειας κάθονται στο ίδιο τραπέζι, ο καθένας μπορεί να καταναλώνει κάτι διαφορετικό- κινέζικο, πίτσα, σαλάτα με χαμηλά λιπαρά. Η δεκατετράχρονη Τζένη στέλνει μήνυμα κάτω από το τραπέζι ενώ απαντάει σε μια ερώτηση της μαμάς της σχετικά με τα μαθήματα του σχολείου. Ο δεκάχρονος Γιώργος ζητάει συχνά να του δώσει κάποιος ‘το καταραμένο αλάτι’. Η δεκαεξάχρονη Μαρία προειδοποιεί την μαμά και τα αδέρφια της να μην την ενοχλούν γιατί δεν είναι καλά.

Τι συμβαίνει εδώ; Συγκριτικά με το πορτρέτο των οικογενειακών δείπνων δεκαετίες πριν, αυτή είναι η καθημερινή ζωή μίας οικογένειας, περιληπτικά. Ζουν οι οικογένειες μία χαοτική κατάσταση και είναι εκτός ελέγχου; Ή αυτή είναι μια εικόνα αυθορμητισμού και απελευθέρωσης; Σε όποια ετυμηγορία κι αν καταλήξετε, το ερώτημα παραμένει: τι έχει συμβεί τα τελευταία 20 χρόνια που οδήγησε σε αυτή τη μεταμορφωτική αλλαγή;

Παρατηρείται μία διάλυση του παλιού οικογενειακού στυλ ή μία σύγχρονη οικογενειακή εγγύτητα;

Τα σημερινά παιδιά και οι οικογένειες τους είναι έτη φωτός μακριά από τις γειτονιές και τις πόλεις που ζούσαν οι οικογένειες τον παλιό καλό καιρό. Όπως και αμέτρητοι θεραπευτές, έτσι και εγώ έχω δει πολλά παιδιά τις τελευταίες δύο δεκαετίες που φαίνεται να έχουν απορροφηθεί από την ποπ κουλτούρα. Είναι αποσυνδεδεμένα από τους γονείς τους και δεν ακολουθούν όρια και κανόνες-ούτε καν για να επαναστατήσουν. Είναι σχεδόν αυτονόητο πως συχνά αντιμετωπίζουν τους γονείς τους σαν υπηρέτες, που είναι μόνο χρήσιμοι για να παρέχουν φαγητό, ρουχισμό, στέγαση και χρήματα.

Αλλά αν εμβαθύνετε περισσότερο, σύντομα θα έρθετε αντιμέτωποι με εκπληκτικά παράδοξα. Είναι αλήθεια πως πολλές συμπεριφορές παιδιών που κάποτε θεωρούνταν εξωφρενικές από πολλούς ενήλικες και παθολογικές από τους θεραπευτές έχουν γίνει κανόνας: δεν είναι μόνο κάποια παιδιά από φτωχές οικογένειες που συμπεριφέρονται έτσι, αλλά πολλά παιδιά σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό. Αυτά τα παιδιά είναι συχνά ιδιαίτερα έξυπνα, με αυτοπεποίθηση, με γνώση, ικανά, περισσότερο αφοσιωμένα σε ηθικά και κοινωνικά ζητήματα απ’ ότι ήταν η γενιά μου, και σχεδόν πάντα ικανά για εκπληκτική ευγένεια και γενναιοδωρία.

Το να είσαι γονιός σήμερα σημαίνει να συγχέεσαι τακτικά, να απογοητεύεσαι, να ανησυχείς, να σοκάρεσαι και να εξαγριώνεσαι, αλλά και να εκπλήσσεσαι, να γοητεύεσαι, να ψυχαγωγείσαι, να εντυπωσιάζεσαι και να είναι περήφανος- όλα αυτά με γρήγορη εναλλαγή. Προσπαθώντας να τα κάνουν όλα σωστά, οι γονείς συχνά ακούν πως τα κάνουν όλα λανθασμένα, αλλά ακόμη και οι επικρίσεις είναι αντιφατικές. Κατηγορούνται ότι γίνονται πιεστικοί, χειριστικοί, ότι ασκούν ελάχιστο ή υπερβολικό έλεγχο. Κατηγορούνται ότι είναι γονείς ελικόπτερα, οι οποίοι δεν συμμετέχουν ενεργά στη διαδικασία ανατροφής των παιδιών – μέχρι και εγωιστές στα όρια του ναρκισσισμού.


Διαβάστε σχετικά: Γιατί τα πάντα σχετίζονται με την παιδική ηλικία;


Η τέταρτη μεταπολεμική γενιά

Είναι πιθανό οι οικογένειες με τις οποίες δουλεύετε θεραπευτικά να ανήκουν στην τέταρτη μεταπολεμική γενιά (γεννημένοι την εποχή του 1980) ή αλλιώς post-boomers. Πρόκειται για γονείς και παιδιά που έχουν βιώσει παραλλαγές βασικών κοινωνικών αλλαγών: την ανάπτυξη των προαστίων, το διαδεδομένο διαζύγιο και τις ανασυγκροτημένες οικογένειες, την έντονη επαγγελματική ζωή των μητέρων, τη συνεχή γεωγραφική μετεγκατάσταση, την υπερβολικά προγραμματισμένη και πολυάσχολη ζωή, τη μεγάλη ανάπτυξη της τεχνολογίας, και την παγκοσμιοποίηση.

Ψυχοθεραπεία της τέταρτης μεταπολεμικής γενιάς

Πώς μπορούμε να εντοπίσουμε κάποιες αξιόπιστες κλινικές τεχνικές για να δουλέψουμε με επιτυχία με τις οικογένειες του 21ου αιώνα; Χάρη στη δυναμική συγκέντρωση ευρημάτων για την ιδιοσυγκρασία της τέταρτης μεταπολεμικής γενιάς, την ανάπτυξη παιδιών και τις διαδικασίες μάθησης, και μιας αυξανόμενης βιβλιογραφίας για τις επιτυχημένες πρακτικές γονικής μέριμνας, γνωρίζουμε πολλά περισσότερα από ό,τι παλιότερα για τα παιδιά και τους γονείς. Για να το διευκρινίσουμε, ας επικεντρωθούμε στον τρόπο που μπορούν να επαναπροσδιοριστούν δύο παραδοσιακές λειτουργίες της οικογένειας, η ιεραρχία και η επικοινωνία στις οικογένειες του 21ου αιώνα.

1. Προσαρμοσμένη ιεραρχία

Δεδομένου ότι η θεραπεία έχει να κάνει με το να μάθουμε να αλλάζουμε, το βασικό εργαλείο που χρησιμοποιώ για να βοηθήσω στην δημιουργία μιας λειτουργικής ιεραρχίας του 21ου αιώνα είναι να ανακαλύψω αυτό που αποκαλώ «ιδιοσυγκρασία μάθησης» του παιδιού. Πρόκειται για ένα μείγμα της ευρέως γνωστής θεωρίας για το μαθησιακό στυλ (π.χ. ακουστικό, οπτικό, απτικό, ενεργό, σαφές και επαγωγικό), με έμφαση στη φυσιολογική ιδιοσυγκρασία (π.χ. κοινωνική ενσωμάτωση, αντοχή, επίπεδο δραστηριότητας, αντιδράσεις, βασική διάθεση, προσαρμοστικότητα, ευαισθησία χωρισμού κλπ). Η «ιδιοσυγκρασία μάθησης» έχει μια τεράστια δύναμη. Όπως αναφέρουν οι περισσότεροι βετεράνοι γονείς και ερευνητές, είναι εμφανής από τα πρώτα χρόνια ζωής και δεν αλλάζει σημαντικά με την ηλικία.

Κατανοώντας πως ένα παιδί μεταβολίζει πληροφορίες φυσιολογικά δημιουργεί στους γονείς(και στους θεραπευτές) ένα σεβασμό και υπομονή για το πόσο βαθιά ριζωμένες μπορεί να είναι οι αποκρίσεις του παιδιού στη διδασκαλία ενηλίκων. Η αποτελεσματική χρήση αυτής της κατανόησης αυξάνει τη γονική καθοδήγηση και την πιθανότητα να περάσουν μέσα από αυτή τα σωστά μηνύματα οι γονείς και οι θεραπευτές.

2. Επικοινωνία και τρόπος συνομιλίας

Ενώ πολλοί γονείς της τέταρτης μεταπολεμικής γενιάς γνωρίζουν για την εστίαση της προσοχής και τα στυλ μάθησης, λίγοι είναι εξοικειωμένοι με αυτό που ονομάζω στυλ συνομιλίας. Μερικά παιδιά ανοίγονται τις πρωινές ώρες, άλλα ακριβώς μετά το σχολείο, και άλλα πριν τον ύπνο. Το στυλ συνομιλίας σημαίνει ότι κάθε παιδί ανταποκρίνεται σε διαφορετικό τόνο από το γονέα, έχει διαφορετικό επίπεδο άνεσης με το διάλογο, τις ερωτήσεις και τις φράσεις που χρησιμοποιεί. Αυτές οι διαφορές είναι εμφανείς από τα πρώτα χρόνια ζωής του και παραμένουν σχετικά ίδιες από την ενηλικίωση και μετά. Μέσα από χιλιάδες οικογενειακές συνεδρίες και ιστορίες, έχω συνειδητοποιήσει ότι οι θεραπευτές και οι γονείς χρειάζεται να αναγνωρίσουν αυτά τα χαρακτηριστικά και να ανταποκριθούν με τρόπο που να συμπληρώνει το στυλ συζήτησης του παιδιού.

Η παιδική ηλικία και η οικογενειακή ζωή στα τέλη του 20ου και αρχές του 21ου αιώνα χαρακτηρίζονται από ένα χάος χωρίς περιορισμούς, και οι θεραπευτές νιώθουν τις συνέπειες αυτές σε κάθε συνεδρία. Αλλά πρέπει να προσπαθήσουμε να μην φοβόμαστε τα παιδιά που δεν γνωρίζουν τα όρια και συχνά περιφρονούν τους αβέβαιους γονείς. Πρέπει να επιτρέψουμε στους γονείς και στα παιδιά, να μας διδάξουν που πρέπει να πάμε.

Τα σημερινά μέλη της οικογένειας επιθυμούν να γνωριστούν μεταξύ τους, ακόμη και οι έφηβοι και οι γονείς τους. Μας ζητούν να τους βοηθήσουμε να κινηθούν προς την αλληλοσυμπόνοια. Πρόκειται για μια ιδιαίτερα προκλητική αποστολή, ειδικά για τους θεραπευτές. Τα πράγματα έχουν αλλάξει και η νέα γενιά έχει νέες απαιτήσεις.


NasAtha

 

Πηγή: psychotherapynetworker.org
Συγγραφέας: Ron Taffel
Απόδοση: Αθανασία Αντωνίου, Ψυχολόγος
Επιμέλεια: PsychologyNow.gr

 

*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*

2. banner diafhmishs mypsychologist koino

Κάντε like στην σελίδα μας στο Facebook 
Ακολουθήστε μας στο Twitter 

Βρείτε μας στα...