Οι γονείς που κακοποιήθηκαν ως παιδιά μπορεί να διαιωνίζουν ένα παρόμοιο μοτίβο κακομεταχείρισης των παιδιών τους, δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο κακοποίησης.
Η παιδική κακοποίηση είναι ένα περίπλοκο ζήτημα που συχνά μεταφέρεται από γενιά σε γενιά. Μελέτες έχουν δείξει ότι οι γονείς που κακοποιήθηκαν ως παιδιά μπορεί να διαιωνίζουν ένα παρόμοιο μοτίβο κακομεταχείρισης των παιδιών τους, δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο κακοποίησης.
Ένας βασικός παράγοντας για τη διαιώνιση αυτού του κύκλου είναι η μειωμένη ενσυναίσθηση σε γονείς που μεγάλωσαν σε καταχρηστικά περιβάλλοντα. Με απλά λόγια, η γονική ενσυναίσθηση, η ικανότητα κατανόησης και ανταπόκρισης στα συναισθήματα των παιδιών, παίζει κρίσιμο ρόλο στην αποτελεσματική ανατροφή των παιδιών.
Στην πραγματικότητα, τα παιδιά που βιώνουν κακοποίηση τείνουν να έχουν μειωμένη ενσυναίσθηση μέχρι την ηλικία των οκτώ ετών. Αυτή η έλλειψη ενσυναίσθησης μπορεί να επιμείνει στην ενήλικη ζωή, καθιστώντας τους δύσκολο να παρέχουν τη φροντίδα και τη συναισθηματική υποστήριξη που χρειάζονται τα παιδιά τους, αυξάνοντας έτσι τον κίνδυνο παιδικής κακοποίησης.
Τώρα, μια πρόσφατη μελέτη με επικεφαλής ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Fukui της Ιαπωνίας, παρέχει νέες γνώσεις για αυτό το περίπλοκο ζήτημα. Δημοσιευμένη στο Scientific Reports, η μελέτη συνέκρινε μητέρες που κακοποιούν με εκείνες που δεν το κάνουν, εξετάζοντας πώς οι εμπειρίες τους από παιδική κακοποίηση επηρεάζουν την ικανότητά τους να συμπάσχουν, να διαχειρίζονται το άγχος και να μεγαλώνουν τα παιδιά τους.
Τα ευρήματά τους υπογραμμίζουν πιθανούς τρόπους για να σπάσει ο κύκλος της κατάχρησης μέσω στοχευμένων παρεμβάσεων.
Μιλώντας για το σκεπτικό πίσω από αυτή τη μελέτη, οι ψυχολόγοι υποστηρίζουν: Στοχεύσαμε όχι μόνο να προσδιορίσουμε εάν οι μητέρες εμπλέκονται σε παιδική κακοποίηση με έναν απλοϊκό τρόπο «είτε/ή», αλλά και να κατανοήσουμε την πράξη της κακοποίησης από μια πιο λεπτή, βασισμένη στο φάσμα προοπτική.
Έχοντας αυτό κατά νου, οι ερευνητές ψυχολόγοι συνέκριναν 13 μητέρες που είχαν βιώσει παιδική κακοποίηση και είχαν υποστεί κακοποίηση, με μια ομάδα ελέγχου 42 μητέρων που δεν είχαν τέτοιο ιστορικό, εξετάζοντας πώς παράγοντες όπως η παιδική κακοποίηση, η ενσυναίσθηση και τα καταθλιπτικά συμπτώματα επηρεάζουν τα στυλ ανατροφής και στις δύο ομάδες.
Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν έναν συνδυασμό ψυχολογικών εκτιμήσεων και φυσιολογικών μέτρων για να αξιολογήσουν αυτούς τους παράγοντες. Η παιδική κακοποίηση αξιολογήθηκε χρησιμοποιώντας το ερωτηματολόγιο Adverse Childhood Experiences (ACE) και το Childhood Trauma Questionnaire (CTQ). Η ενσυναίσθηση μετρήθηκε χρησιμοποιώντας τον Δείκτη Διαπροσωπικής Αντιδραστικότητας (IRI), τα καταθλιπτικά συμπτώματα αξιολογήθηκαν με την Κλίμακα κατάθλιψης αυτοαξιολόγησης (SDS) και τα στυλ γονικής μέριμνας αξιολογήθηκαν χρησιμοποιώντας την Κλίμακα Γονέων (PS).
Η ανάλυση αποκάλυψε σημαντικές διαφορές μεταξύ των δύο ομάδων. Οι μητέρες που είχαν βιώσει παιδική κακοποίηση σημείωσαν υψηλότερη βαθμολογία σε μετρήσεις παιδικού τραύματος, συμπεριλαμβανομένης της σωματικής, συναισθηματικής και σεξουαλικής κακοποίησης, καθώς και της παραμέλησης. Αυτοί οι παράγοντες, με τη σειρά τους, αύξησαν τον κίνδυνο να εμπλακούν σε παιδική κακοποίηση.
Επιπλέον, οι ερευνητές παρατήρησαν μια σημαντική θετική συσχέτιση μεταξύ της συνολικής βαθμολογίας CTQ και της συναισθηματικής ενσυναίσθησης (μέτρηση IRI) και μεταξύ της συναισθηματικής ενσυναίσθησης, ιδιαίτερα της προσωπικής δυσφορίας, και των καταθλιπτικών συμπτωμάτων (βαθμολογία SDS).
Αυτά τα ευρήματα υποδηλώνουν ότι η παιδική κακοποίηση αυξάνει έμμεσα τον κίνδυνο καταχρηστικής γονικής μέριμνας επηρεάζοντας τη συναισθηματική ενσυναίσθηση και την ψυχική υγεία των μητέρων.
Επιπλέον, οι γονείς που βίωσαν οι ίδιοι παιδική κακοποίηση ήταν πιο πιθανό να αισθάνονται κατακλυσμένοι από τα συναισθήματα των παιδιών τους, καθιστώντας τα επιρρεπή σε συμπτώματα κατάθλιψης και αυξάνοντας τον κίνδυνο να εμπλακούν σε κακοποίηση, διαιωνίζοντας έτσι τον κύκλο της κακοποίησης μεταξύ των γενεών.
Η έρευνά μας αποκαλύπτει ότι ένα ιστορικό κακοποίησης ενισχύει τη συναισθηματική ενσυναίσθηση, η οποία με τη σειρά της επηρεάζει τη γονική μέριμνα μέσω της επίδρασής της στην κατάθλιψη, λένε οι ψυχολόγοι, ενώ επεξεργάζονται τα ευρήματα. «Αντιμετωπίζοντας τη συναισθηματική ενσυναίσθηση και την κατάθλιψη, μπορούμε να βοηθήσουμε να σπάσει αυτός ο κύκλος και να αποτρέψουμε τη μετάδοση της κακοποίησης στην επόμενη γενιά», προσθέτουν.
Οι παρεμβάσεις για να επιτευχθεί αυτό μπορεί να περιλαμβάνουν υποστήριξη ψυχικής υγείας σε μητέρες που έχουν βιώσει παιδική κακοποίηση και προγράμματα γονικής μέριμνας που βοηθούν τις μητέρες να διαχειρίζονται αποτελεσματικά τη συναισθηματική τους ενσυναίσθηση.
Προχωρώντας προς τα εμπρός, η ενσωμάτωση των γνώσεων από αυτή τη μελέτη στην εκπαίδευση των γονέων, την ευημερία των παιδιών και τις παρεμβάσεις ψυχικής υγείας μπορεί να ενισχύσει υγιέστερες και πιο θετικές σχέσεις γονέα-παιδιού.
Έρευνα: Yuko Kawaguchi et al, Effects of childhood maltreatment on mothers’ empathy and parenting styles in intergenerational transmission, Scientific Reports (2025). DOI: 10.1038/s41598-025-92804-0
Απόδοση: Ισιδώρα Σκουρλή, Διδάκτωρ του Τμήματος Νοσηλευτικής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών
Επιμέλεια: PsychologyNow.gr
