Υπάρχει ένας κοινός ισχυρισμός ότι η εγκυμοσύνη κάνει τις γυναίκες να ξεχνούν.
Αλλά υπάρχει πραγματικά ο «εγκέφαλος της εγκυμοσύνης»; Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι συμβαίνουν πολλές αλλαγές στο σώμα μιας γυναίκας κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, αλλά πώς αυτές οι αλλαγές επηρεάζουν - ή μήπως προέρχονται από - τον εγκέφαλο; Για να απαντήσω στην ερώτησή αυτή θα παραθέσω ορισμένα στοιχεία για την εγκυμοσύνη που προέρχονται από την επιστήμη της νευροεπιστήμης.
Πρωινή αδιαθεσία
Περισσότερο από τις μισές - ίσως ακόμη και έως 90% - των εγκύων γυναικών βιώνουν ναυτία ή εμετό σε κάποιο βαθμό, ιδίως το πρωί. Περίπου το 1% των εγκύων γυναικών βιώνουν μία πιο σοβαρή, παρατεταμένη πρωινή αδιαθεσία που ονομάζεται «υπερέμεση εγκυμοσύνη», η οποία μπορεί να οδηγήσει σε αφυδάτωση και απώλεια βάρους και μπορεί να απαιτεί ιατρική φροντίδα. Για τις περισσότερες γυναίκες, η πρωινή αδιαθεσία εξαφανίζεται μετά από 18 εβδομάδες.
Η αιτία της πρωινής αδιαθεσίας δεν είναι απολύτως σαφής. Η πιο δημοφιλής θεωρία είναι ότι η πρωινή αδιαθεσία είναι η αντίδραση του σώματος στην αύξηση της ορμόνης της εγκυμοσύνης, στην ανθρώπινη χοριακή γοναδοτροπίνη (hCG). Μελέτες έχουν δείξει μια χρονική σχέση μεταξύ της hCG και της πρωινής αδιαθεσίας, που σημαίνει ότι τα επίπεδα της hCG στην κυκλοφορία του αίματος και η συχνότητα του εμέτου φαίνεται να κορυφώνονται συγχρόνως. Η συσχέτιση είναι ενδιαφέρουσα, αλλά αυτό δεν εξηγεί γιατί συμβαίνει η πρωινή αδιαθεσία.
Γνωρίζουμε ότι οι τρεις πρώτοι μήνες (το πρώτο τρίμηνο) είναι μια σημαντική περίοδος στην ανάπτυξη του εμβρύου. Κατά το διάστημα αυτό σχηματίζεται το κεντρικό νευρικό σύστημα και αυτή η λεπτή διαδικασία διαταράσσεται εύκολα από τοξίνες που κυκλοφορούν στο αίμα της μητέρας.
Μια πιο πρόσφατη θεωρία προτείνει ότι ο εμετός κατά τη διάρκεια της πρόωρης εγκυμοσύνης, εξυπηρετεί μια ευεργετική λειτουργία απαλλάσσοντας το σώμα από τα τρόφιμα με τοξίνες, που μπορούν να προκαλέσουν διαταραχές σε αυτό το σημαντικό αναπτυξιακό στάδιο.
Αυτή η «θεωρία της τοξίνης» υποστηρίζεται από πολλά κομμάτια των αποδεικτικών στοιχείων, συμπεριλαμβανομένου του γεγονότος ότι η πρωινή αδιαθεσία είναι πιο κοινή σε κοινωνίες με «επικίνδυνα τρόφιμα», ότι συμβαίνει μόνο στους ανθρώπους (έχουμε πολύ ευρείες δίαιτες) και ότι όσο περισσότερο σοβαρή είναι η περίπτωση της πρωινής αδιαθεσίας, τόσο χαμηλότερα είναι τα ποσοστά αποβολής. Πολλές γυναίκες, επίσης, φυσικά, τείνουν να είναι πιο «απενεργοποιημένες» απο τη διατροφή κρέατος, ψάριων και ορισμένων φυτών κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου.
Φυσικά, αυτές οι λεγόμενες τοξίνες δεν είναι πραγματικά καθόλου τοξικές στις υγιείς ενήλικες γυναίκες και ο πλακούντας κάνει μια θαυμάσια δουλειά στο φιλτράρισμα των αποβλήτων και στην καταπολέμηση της λοίμωξης. Αντίθετα, η πρωινή αδιαθεσία σχετίζεται πιθανώς περισσότερο με τα τρόφιμα που είναι επιρρεπή σε μικροοργανισμούς στους χρόνους πριν την ψύξη (όπως το κρέας), ή τα λαχανικά με πικρή γεύση, η γεύση των οποίων έπαιρνε τη σημασία του «δηλητήριου» στους προγόνους του ανθρώπου. Είναι ένα ευαίσθητο σύστημα και παρά το πόσο δύσκολα κάνει τις έγκυες γυναίκες να αισθάνονται, η πρωινή αδιαθεσία κατά πάσα πιθανότητα παρέχει ένα εξελικτικό πλεονέκτημα για την ανάπτυξη του μωρού.
Ισχυρότερη αίσθηση της όσφρησης
Σύμφωνα με πολλές γυναίκες, μια έντονη αίσθηση της μυρωδιάς, που ονομάζεται υπεροσμία, είναι ένα από τα πρώτα σημάδια της εγκυμοσύνης τους. Αν και ανέκδοτα για την υπεροσμία υπάρχουν εδώ και έναν αιώνα, η επιστημονική βιβλιογραφία σχετικά με το θέμα είναι αραιή. Περίπου τα δύο τρίτα των γυναικών βαθμολογούν την αίσθηση της όσφρησης ως ισχυρότερη από ό,τι συνήθως, όταν βρίσκονται σε φάση εγκυμοσύνης. Μια άλλη μελέτη αναφέρει ότι, σε σύγκριση με τις μη έγκυες γυναίκες, οι έγκυες είναι ιδιαίτερα ευαίσθητες σε οσμές, όπως στο μαγείρεμα των τροφίμων, στον καπνό του τσιγάρου, στα χαλασμένα τρόφιμα, στα αρώματα και στα μπαχαρικά.
Λίγες μελέτες έχουν εξετάσει τα όρια ανίχνευσης αρωμάτων στις έγκυες έναντι των μη-εγκύων γυναίκες. Αλλά, σε μια μελέτη όπου ελέγχθηκαν έξι διαφορετικά αρώματα, δεν υπήρχε διαφορά στο όριο ανίχνευσης μεταξύ των δύο ομάδων.Λόγω της ασυνέπειας μεταξύ των υποκειμενικών και αντικειμενικών εκθέσεων σχετικά με την υπεροσμία, η έρευνα δείχνει ότι οι έγκυες γυναίκες, δεν έχουν απαραίτητα μια ισχυρότερη αίσθηση της όσφρησης, αλλά είναι ίσως καλύτερες στον εντοπισμό μυρωδιών.
Μια πρόσφατη μελέτη διαπίστωσε ότι οι έγκυες γυναίκες είχαν περισσότερες πιθανότητες να αξιολογήσουν μια σειρά από μυρωδιές και σημαντικά λιγότερο ευχάριστες από μη έγκυες γυναίκες. Νωρίς στην εγκυμοσύνη – μία περίοδο που μοιάζει όπως με εκείνη που το σώμα απορρίπτει τα τρόφιμα που μπορεί να είναι τοξικά για το αναπτυσσόμενο έμβρυο - φαίνεται ότι οι γυναίκες έχουν μεγαλύτερη «ευαισθησία στην αηδία», κάτι που τους δίνει το κίνητρο να αποφύγουν άλλες πιθανές προσμίξεις. Αυτό μπορεί να εξηγήσει γιατί τα πράγματα όπως ο καπνός του τσιγάρου και τα χαλασμένα τρόφιμα γίνονται ιδιαίτερα έντονα.
Όπως και με την πρωινή αδιαθεσία, υπάρχει μια σύνδεση μεταξύ του χρονισμού των επιπέδων hCG και τη στιγμή που η αντιληπτική οσμή μιας γυναίκας αλλάζει. Ωστόσο πιστεύεται ότι οι ορμονικές αλλαγές δεν επηρεάζουν τη μύτη μας. Όταν μια σουηδική ερευνητική ομάδα παρουσίασε μυρωδιές σε έγκυες και μη έγκυες γυναίκες και μέτρησαν τις αποκρίσεις των εγκεφάλων τους, βρήκαν μεγαλύτερο εύρος και μικρότερο χρόνο στο Ρ300 κύμα των εγκύων γυναικών, μία αλλαγή της τάσης που φαίνεται να αντανακλά νευρωνικές διεργασίες που σχετίζονται με την αξιολόγηση ενός ατόμου και την αξιολόγηση ενός συμβάντος. Αυτό δείχνει ότι οι ορμονικές αλλαγές μπορεί να ενεργούν για ανώτερης τάξης γνωστικές διεργασίες που σχετίζονται με την αντίληψή μας για τις οσμές.
Ξεχνούν περισσότερο οι έγκυες γυναίκες;
Ενώ ένας αριθμός των γυναικών, διαμαρτύρονται ότι η εγκυμοσύνη τις έχει κάνει να ξεχνούν περισσότερο από το συνηθισμένο, η έρευνα για το θέμα αυτό έχει ανάμικτα αποτελέσματα. Όπως και οι περισσότερες αλλαγές που συμβαίνουν κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, οι ορμονικές διακυμάνσεις είναι ένας προφανής ισχυρός ένοχος. Μερικές γυναίκες δεν αναφέρουν γνωστικές αλλαγές κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
Μια μετα-ανάλυση από το 2008 ανέφερε ότι, σε σύγκριση με τις γυναίκες που δεν ήταν έγκυες, οι έγκυες γυναίκες έχουν χειρότερες επιδόσεις σε ορισμένες μνημονικές μετρήσεις. Ειδικότερα, οι έγκυες γυναίκες τείνουν να έχουν χειρότερες επιδόσεις στην εργασιακή (βραχυπρόθεσμη) μνήμη και στη δωρεάν ανάκληση των καθηκόντων.
Σε μια μελέτη που δημοσιεύθηκε το 2014, ερευνητές από το Ηνωμένο Βασίλειο, χορήγησαν μία μνημονική πειραματική άσκηση σε μη έγκυες γυναίκες, καθώς και για τις γυναίκες κατά τη διάρκεια του κάθε τριμήνου της εγκυμοσύνης τους. Σε σύγκριση με το πρώτο τρίμηνο τους, οι έγκυες γυναίκες σκόραραν, κατά μέσο όρο, 11,7% χαμηλότερα στα πειράματα μνήμης με κάθε επόμενο τρίμηνο. Ωστόσο, δεν υπήρχε σχέση όταν οι ερευνητές συνέκριναν τα αποτελέσματα της δοκιμής της μνήμης σε επίπεδα έξι διαφορετικών ορμονών που μετρώνται από το πλάσμα του αίματος - με άλλα λόγια, οι ορμόνες μπορεί να μην παίζουν ρόλο σε αυτά τα ελλείμματα μνήμης.
Είναι ενδιαφέρον ότι, μια μελέτη του 2008 ανέφερε μείωση στη νευρογένεση, ή γέννηση νέων νευρώνων, στον ιππόκαμπο των ποντικών κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Ο ιππόκαμπος εμπλέκεται στην ενοποίηση της βραχυπρόθεσμης στη μακροπρόθεσμη μνήμη, καθώς και στην πλοήγηση στο χώρο, όπως το να θυμόμαστε που έχουμε σταθμεύσει το αυτοκίνητό μας. Ομοίως, μια προηγούμενη μελέτη δεν έδειξε διαφορές στο μέγεθος του εγκεφάλου μεταξύ εγκύων και μη εγκύων αρουραίων εκτός από τον ιππόκαμπο. Ο ιππόκαμπος ήταν μικρότερος σε εγκύους αρουραίους και επίσης σχετιζόταν με ελλείμματα στη μνήμη. Καμία μελέτη όμως δεν έχει απεικονίσει τον εγκέφαλο της εγκύου γυναίκας για να εξετάσει πιθανές αλλαγές στο ανθρώπινο ιππόκαμπο.
Μερικοί έχουν υποστηρίξει ότι η στέρηση ύπνου ή το νεοαποκτηθέν άγχος για την αντιμετώπιση μιας σημαντικής αλλαγής της ζωής, θα μπορούσε να συμβάλει στην αφηρημάδα κατα τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Ορισμένες έρευνες δείχνουν ότι υπάρχει μια πολιτιστική προσδοκία, καθώς η λαϊκή αντίληψη του «εγκεφάλου εγκυμοσύνης» μπορεί απλά να κάνει τις γυναίκες πιο ενήμερες για τα καθημερινά τους ολισθήματα. Μια αλλαγή στην καθημερινή ρουτίνα με μια νέα εγκυμοσύνη, θα μπορούσε να διαταράξει πάρα πολύ τις ικανότητες μνήμης σε ορισμένες γυναίκες.
Αν και υπάρχουν πολλά που δεν γνωρίζουμε για όλες τις «περίεργες» αλλαγές που συμβαίνουν κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, ένα πράγμα είναι σαφές: τα μωρά κάνουν σπουδαία δουλειά κάνοντας αισθητή την παρουσία τους με έντονες κινήσεις πολύ πριν έρθουν στον κόσμο.
Πηγή: medicalxpress.com
