O Barack Obama πρόσφατα ανακοίνωσε στις ομοσπονδιακές υπηρεσίες ότι θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τους τις επιστήμες συμπεριφοράς, όταν σχεδιάζουν προγράμματα παρέμβασης για την αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών προβλημάτων, αναφέροντας ότι επιστήμονες όπως οι κοινωνιολόγοι, οι ψυχολόγοι και οι οικονομολόγοι της συμπεριφοράς είναι οι αρμόδιοι για να δώσουν λύσεις σε τέτοια ζητήματα.
Πράγματι, έρευνες έχουν αποδείξει ότι διαδικασίες κοινωνικής επιρροής μπορούν να χρησιμοποιηθούν ώστε να εκπαιδευτούν οι άνθρωποι στην εξοικονόμηση ενέργειας, όπως, για παράδειγμα, το να συγκρίνουν την ποσότητα ενέργειας που έχουν καταναλώσει με αυτή που έχουν καταναλώσει οι γείτονες. Γι’ αυτούς τους λόγους, την προηγούμενη χρονιά, ο Λευκός Οίκος συγκρότησε μια ομάδα με στόχο να διερευνήσει μεθόδους που θα διευκολύνουν την αλλαγή της συμπεριφοράς προς μια τέτοια κατεύθυνση. Η ομάδα αυτή έθεσε σε εφαρμογή κάποια προγράμματα παρέμβασης που θα παρότρυναν τους συμμετέχοντες να δράσουν με διαφορετικό τρόπο.
Ένα από αυτά σχετίζεται με την εξοικονόμηση χαρτιού. Κατά τη διάρκεια της εκτύπωσης, άνοιγε αυτόματα στην οθόνη του υπολογιστή ένα παράθυρο που ζητούσε από τους χρήστες να αποφύγουν την άσκοπη κατανάλωση χαρτιού, χρησιμοποιώντας και τις δύο πλευρές για την εκτύπωση. Το πείραμα αυτό είχε ως αποτέλεσμα την συχνότερη εκτύπωση διπλής όψης κατά ένα ποσοστό 5.8%, μια ιδιαίτερα σημαντική μείωση αν λάβει κανείς υπόψη των αριθμό των 8 δισεκατομμυρίων σελίδων που εκτυπώνονται ετησίως από τους εργαζόμενους στις ομοσπονδιακές υπηρεσίες.
Ένα άλλο πρόγραμμα παρέμβασης προτείνει διάφορες στρατηγικές ώστε να μειωθεί η διακοπή της φοίτησης στο πανεπιστήμιο. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα στατιστικών ερευνών, ένα ποσοστό 30% των παιδιών από την επαρχία, που έχουν κάνει εγγραφή σε κέντρα πανεπιστημιακής κατάρτισης, εγκαταλείπουν τη φοίτηση τους με την έναρξη της νέας χρονιάς. Για την αντιμετώπιση αυτού του φαινομένου η ομάδα ανέλαβε την αποστολή μηνυμάτων σε απόφοιτους δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, υπενθυμίζοντας τους την ημερομηνία έναρξης των μαθημάτων.
Η ομάδα αυτή επίσης έστειλε γράμματα, που είχαν σχεδιαστεί βασιζόμενα στις αρχές αλλαγής της συμπεριφοράς , σε ανθρώπους που ήταν πιθανό να έχαναν την προθεσμία ανανέωσης της ασφάλειας υγείας τους.
Ακόμα, η ανακοίνωση του Obama προτείνει κάποιες επιπλέον παρεμβάσεις που θα μπορούσαν να γίνουν με τη βοήθεια των επιστημών της συμπεριφοράς. Αυτές περιλαμβάνουν την αυτόματη εγγραφή σε αποταμιευτικά προγράμματα συνταξιοδότησης και τη βελτιστοποίησητης διαδικασία αιτήσεων για την οικονομική ενίσχυση των φοιτητών που αντιμετωπίζουν οικονομικά προβλήματα.
Η ομάδα επίσης εργάζεται με σκοπό να προωθήσει την ενεργειακή αναβάθμιση των κτηρίων της κυβέρνησης, όπου εφαρμόζονται κατάλληλα συστήματα διαχείρισης κτιρίου που περιλαμβάνουν τον έλεγχο και τη ρύθμιση του τεχνητού/φυσικού φωτισμού.Παράλληλα, δίνεται ιδιαίτερη βαρύτητα στη χρήση εναλλακτικών καυσίμων τα οποία και χρησιμοποιούνται για τη λειτουργία των ομοσπονδιακών οχημάτων. Τέλος, γίνονται πολλές προσπάθειες ώστε να αντικατασταθούν διάφορες ηλεκτρικές συσκευές από αντίστοιχες μεγαλύτερου βαθμού απόδοσης και χαμηλότερου βαθμού κατανάλωσης ενέργειας, ενημερώνοντας το καταναλωτικό κοινό για τα πλεονεκτήματα που σχετίζονται με τη χρήση αυτών των συσκευών.
«Η συμβολή των επιστημών της συμπεριφοράς μπορεί να υποστηρίξει μια σειρά από εθνικές προτεραιότητες, βελτιώνοντας την αποτελεσματικότητα και τη λειτουργικότητα της κυβέρνησης, βοηθώντας υπαλλήλους να βρουν καλύτερες θέσεις εργασίας, ενθαρρύνοντας τους πολίτες να ακολουθήσουν έναν υγιεινό τρόπο ζωής, ενισχύοντας την πρόσβαση σε εκπαιδευτικές δραστηριότητες και κυρίως επιταχύνοντας τη μετάβαση σε ένα οικονομικό σύστημα που θα ευνοεί την ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών ενέργειας», αναφέρει ο διευθύνων σύμβουλος της ομάδας.
O Andrew Hoffman, καθηγητής κοινωνικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν, υποστηρίζει: «Eίναι σημαντικό να κατανοήσουμε τους τρόπους που οι άνθρωποι επεξεργάζονται και ερμηνεύουν τα διάφορα κοινωνικά μηνύματα για να προχωρήσουμε στο σχεδιασμό αποτελεσματικών παρεμβάσεων.Η επιστήμη της ψυχολογίας έχει αποδείξει πολλές φορές ότι οι άνθρωποι δεν ενεργούν πάντοτε με γνώμονα τη λογική και το συμφέρον.
Για παράδειγμα, ακραία μέτρα που θα επιφέρουν την άμεση μείωση της καταναλισκόμενης ενέργειας, όπως η υψηλή φορολογία στα καύσιμα οχημάτων, μπορεί να προκαλέσουν την αρνητική αντίδραση των πολιτών, καθώς θεωρούν ότι εξαναγκάζονται να συμμορφωθούν με τις πολιτικές εξοικονόμησης ενέργειας που επιβάλλονται από το κράτος. Αντίθετα, μια αύξηση στο κόστος των καυσίμων, που φαίνεται να προέρχεται από τον ανταγωνισμό στη αγορά εργασίας, είναι πιο πιθανό να τους κάνει να οδηγούν λιγότερο».
Ένας άλλος καθηγητής κοινωνιολογίας και περιβαλλοντικής επιστήμης στο Κρατικό Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν,ο Tom Dietz , έχει μελετήσει τις συμπεριφορές κατανάλωσης ενέργειας για πολλά χρόνια. Το 2011 δημοσίευσε μια έρευνα σχετικά με το πώς η ετικέτα πιστοποίησης ρύπων στα αυτοκίνητα θα μπορούσε να αυξήσει την οικολογική συνείδηση των πολιτών. Η ετικέτα αυτή καταγράφει τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα ανά χιλιόμετρο και περιλαμβάνει πληροφορίες για το πόσο ζημιογόνοι είναι οι ρύποι του αυτοκινήτου για το περιβάλλον. Η μέθοδος αυτή ήταν αρκετά αποδοτική και είχε ως αποτέλεσμα να επενδύσουν πολλοί αγοραστές σε οχήματα με λιγότερες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα.
Φαίνεται λοιπόν πως οι κοινωνικές επιστήμες μπορούν να συνεισφέρουν σημαντικά στην εφαρμογή συστημάτων για τη σωστή και αποδοτική διαχείριση της ενέργειας, παρέχοντας πληροφόρηση για τους ατομικούς και κοινωνικούς παράγοντες που επηρεάζουν την ανθρώπινη συμπεριφορά.
Πηγή: scientificamerican.com
Επιμέλεια-Απόδοση:
Μαρία Στογιάννη-Κοινωνική Ψυχολόγος MSc
