Γιατί η κοινωνική αποστασιοποίηση μάς φαίνεται τόσο σκληρή; Η απάντηση πιθανώς να βρίσκεται στην εξελικτική μας ιστορία.
Για πολλούς ανθρώπους, το πιο ενοχλητικό κομμάτι της πανδημίας του κορωνοϊού είναι η ιδέα της κοινωνικής απομόνωσης.
Εάν αρρωστήσουμε, βάζουμε σε καραντίνα τους αυτούς μας για την προστασία των άλλων. Αλλά ακόμη και όταν είμαστε υγιείς, η μοναξιά μπορεί να είναι μονόδρομος καθώς ακολουθούμε μία προληπτική κοινωνική αποστασιοποίηση.
Υπάρχουν μερικές εξαιρετικές συμβουλές για το πώς να παραμείνουμε συνδεδεμένοι σε τέτοιες στιγμές. Αλλά γιατί η κοινωνική αποστασιοποίηση μάς φαίνεται τόσο σκληρή; Η απάντηση πιθανώς να βρίσκεται στην εξελικτική μας ιστορία.
Οι άνθρωποι είναι μέρος μιας πολύ κοινωνικής ομάδας, των πρωτευόντων θηλαστικών. Τα πρωτεύοντα θηλαστικά διακρίνονται από την ικανότητα των χεριών τους να πιάνουν, από τους διάφορους τρόπους μετακίνησής τους και επειδή δείχνουν υψηλό επίπεδο κοινωνικής αλληλεπίδρασης.
Σε σύγκριση με άλλα θηλαστικά του ίδιου μεγέθους σώματος, τα πρωτεύοντα έχουν επίσης μεγαλύτερους εγκεφάλους. Υπάρχουν πολλές υποθέσεις σχετικά με το γιατί συμβαίνει αυτό. Γνωρίζουμε, για παράδειγμα, ότι μεταξύ των πρωτευόντων, τα είδη που αντιμετωπίζουν οικολογικές προκλήσεις όπως η αναζήτηση δυσπρόσιτης τροφής έχουν ελαφρώς μεγαλύτερους εγκεφάλους. Αυτές οι κινήσεις απαιτούν πιο εξελιγμένους εγκεφάλους.
Οι μεγάλοι εγκέφαλοι μας φαίνεται ότι έχουν να κάνουν τόσο με τη διαχείριση των κοινωνικών μας αλληλεπιδράσεων όσο και των ικανοτήτων μας για επιβίωση. Το μέγεθος του εγκεφάλου σε όλα τα θηλαστικά συνδέεται με την κατανόηση και τη νοημοσύνη. Στα πρωτεύοντα συσχετίζεται επίσης θετικά με το μέγεθος της κοινωνικής ομάδας.
Η ζωή μέσα σε ομάδες απαιτεί να κατανοούμε τις σχέσεις, τόσο τις φιλικές όσο και τις αντικρουόμενες, με τους γύρω μας. Για τα πρωτεύοντα, η ανάμνηση του τρόπου αλληλεπίδρασης δύο ατόμων στο παρελθόν και των συναισθημάτων που έχουν το ένα για το άλλο τώρα, αποτελεί μία απαραίτητη γνώση ως προς την απόφαση του ποιον να προσεγγίσουμε για βοήθεια. Οι κοινωνικές δεξιότητες είναι επομένως θεμελιώδεις για την επιβίωση σε ομαδικές καταστάσεις.
Οι ανθρώπινοι εγκέφαλοι είναι ακόμη μεγαλύτεροι από εκείνους άλλων πρωτευόντων. Εάν εφαρμόσουμε τον κανόνα κλιμάκωσης στον εαυτό μας, θα προβλέπαμε ένα μέσο μέγεθος μίας κοινωνικής ομάδας περίπου 150 ατόμων. Αυτή η πρόβλεψη φαίνεται να είναι αληθινή. Οι χώροι εργασίας, για παράδειγμα, έχουν αποδειχθεί ότι λειτουργούν καλύτερα όταν δεν υπάρχουν περισσότεροι από 150 εργαζόμενοι.
Διαβάστε σχετικά: Ελπίδα και Πίστη ενάντια στην κοινωνική απομόνωση
Γιατί ζούμε σε ομάδες;
Η διαβίωση σε μια ομάδα προσφέρει διάφορα πλεονεκτήματα. Οι μεγαλύτερες ομάδες έχουν καλύτερες άμυνες εναντίον των αντιπάλων και των αρπακτικών. Συχνά είναι σε καλύτερη θέση να βρουν τροφή, και είναι πιο ικανές να υπερασπιστούν αυτό το φαγητό από τους ανταγωνιστές τους.
Υπάρχουν επίσης αναπαραγωγικά πλεονεκτήματα. Όσο μεγαλύτερη είναι η ομάδα, τόσο πιο πιθανό είναι να βρει κάποιος έναν κατάλληλο σύντροφο.
Στα περισσότερα κοινωνικά είδη, υπάρχει επίσης η πιθανή διαθεσιμότητα εναλλακτικών φροντιστών για τη φύλαξη ή τη διδασκαλία των νέων. Τα πρωτεύοντα βρέφη έχουν πολλές πολύπλοκες κοινωνικές και σωματικές δεξιότητες για να μάθουν. Η διαβίωση σε μια ομάδα τους δίνει περισσότερες ευκαιρίες να αναπτύξουν αυτές τις δεξιότητες σε ένα ασφαλές περιβάλλον υπό την επίβλεψη των μεγαλύτερων σε ηλικία μελών.
Τέλος, οι μεγαλύτερες κοινωνικές ομάδες έχουν μεγαλύτερη ικανότητα δημιουργίας, διατήρησης και μετάδοσης γνώσεων. Τα γηραιότερα μέλη είναι περισσότερο πολυάριθμα στις μεγαλύτερες ομάδες. Μπορεί να θυμούνται πώς να έχουν πρόσβαση σε δύσκολους ή σπάνιους πόρους και μπορούν να δείξουν σε άλλους πώς να το κάνουν.
Αυτό μπορεί να σημαίνει τη διαφορά μεταξύ επιβίωσης ή θανάτου. Για παράδειγμα σε περιόδους ξηρασίας, μόνο τα μεγαλύτερα σε ηλικία μέλη της ομάδας μπορεί να θυμούνται πού βρίσκονται οι διαθέσιμες πηγές νερού.
Με ποιο τρόπο διαφέρουμε;
Τα παραπάνω εξηγούν γιατί η κοινωνική απομόνωση μπορεί να είναι τόσο άβολη για εμάς. Οι σύγχρονοι άνθρωποι είναι ένα από τα πιο κοινωνικά είδη όλων των θηλαστικών.
Καθώς εξελισσόμασταν μετά από το διαχωρισμό μας από τους χιμπατζήδες, οι εγκέφαλοί μας συνέχισαν να επεκτείνονται. Αυτή η αύξηση του εγκεφάλου φαίνεται να συνδέεται με ακόμη πιο έντονη εξάρτηση από την κοινότητα.
Αρκετά από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά μας, όπως η γλώσσα και ο πολιτισμός, υποδηλώνουν ότι οι σύγχρονοι άνθρωποι εξαρτώνται ιδιαίτερα από την κοινωνική ζωή. Τα πιο πειστικά στοιχεία, ωστόσο, μπορεί να προέρχονται από τον χαρακτηριστικό καταμερισμό των εργασιών μας.
Ο καταμερισμός της εργασίας σημαίνει ότι αναθέτουμε συγκεκριμένα καθήκοντα σε διαφορετικά άτομα ή ομάδες. Στις κοινωνίες κυνηγών-συλλεκτών, κάποια άτομα μπορεί να πάνε για κυνήγι, ενώ άλλα να συλλέξουν φυτά, να φροντίσουν τα παιδιά ή να παράγουν ρούχα και εργαλεία.
Οι άνθρωποι χρησιμοποιούν αυτήν τη στρατηγική περισσότερο από οποιοδήποτε άλλη ομάδα πρωτευόντων θηλαστικών. Σήμερα, υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που δεν έχουν ποτέ κυνηγήσει ή καλλιεργήσει το δικό τους φαγητό. Αντιθέτως, αυτά τα καθήκοντα ανατίθενται σε άλλα άτομα ή εταιρείες, όπως τα σούπερ μάρκετ. Αυτό σημαίνει ότι είμαστε ελεύθεροι να εργαζόμαστε πάνω σε άλλα πράγματα, αλλά μας κάνει επίσης έντονα εξαρτημένους από τα κοινωνικά μας δίκτυα για την κάλυψη των καθημερινών αναγκών μας.
Διαβάστε σχετικά: Μια αλλιώτικη άνοιξη με ελπίδα τις αξίες μας
Μία εξελικτική οπτική
Έχουμε κυριολεκτικά εξελιχθεί να είμαστε κοινωνικά όντα και δεν είναι καθόλου περίεργο που πολλοί από εμάς βρίσκουμε την κοινωνική αποστασιοποίηση απειλητική. Ωστόσο, η κατάσταση δεν είναι τόσο απογοητευτική όσο νομίζουμε. Η έντονη κοινωνικότητα των ανθρώπων έχει εξελιχθεί με την πάροδο του χρόνου, ώστε να είμαστε σε θέση να διατηρούμε σχέσεις με έναν μεγάλο αριθμό ατόμων και έτσι να βελτιώνουμε τις κοινές μας πιθανότητες επιβίωσης.
Έχουμε ήδη αναπτύξει μία συμβολική γλώσσα και τεράστιες πολιτιστικές και τεχνολογικές ικανότητες. Εάν δεν το κάναμε, δεν θα μπορούσαμε να ζούμε στην ολοένα και πιο παγκόσμια κοινωνία μας, όπου η διατήρηση των προσωπικών δεσμών με όλους όσους εξαρτόμαστε θα ήταν ουσιαστικά αδύνατη.
Τα τρέχοντα μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης αφορούν στην πραγματικότητα τη σωματική απόσταση. Ωστόσο σήμερα, η σωματική απόσταση δεν χρειάζεται να σημαίνει κοινωνική απομόνωση.
Η πλούσια ανθρώπινη ιστορία μας για τη διαχείριση της κοινωνικής αλληλεπίδρασης μέσα από νέους τρόπους υποδηλώνει ότι έχουμε ένα έμφυτο ταλέντο για προσαρμογή και καινοτομία, ώστε να αντισταθμίζουμε τις δυσκολίες. Τα τελευταία 20 χρόνια, η δραματική αύξηση της χρήσης των κινητών τηλεφώνων, του διαδικτύου και των κοινωνικών μέσων μάς έχει μετατρέψει σε «υπερ-επικοινωνιακούς». Αυτό είναι μία απόδειξη της βαθιάς επιθυμίας μας να παραμείνουμε συνδεδεμένοι μεταξύ μας.
Ο «εσωτερικός πίθηκος» μας λαχταράει την παρέα και σε αυτήν την περίοδο της σωματικής αποστασιοποίησης, αυτές οι μέθοδοι διατήρησης της επικοινωνίας είναι πολύ αποτελεσματικές.
Πηγή: theconversation.com
Απόδοση: Γεωργία Νέδιου
Επιμέλεια: PsychologyNow.gr
