Τελείως αιφνίδια, βρισκόμαστε όλοι συνταραγμένοι και συγκλονισμένοι σε μία νέα καθημερινότητα, κάτω από πολύ ασυνήθιστες συνθήκες, μιας πρωτόγνωρης καταιγίδας, που θα μπορούσε να αποτελέσει μόνο ίσως επιστημονική φαντασία, ένα σουρεάλ χολιγουντιανό ευφάνταστο σενάριο, ή αποκύημα ενός νοσηρού νου.
Ακόμα και κατά τη διάρκεια πολέμων, δε νομίζω να υπήρχαν τέτοιας δραστικής έκτασης – τόσοι περιορισμοί – στις ανθρώπινες επαφές.
Η πανδημία του κορωνοϊού γίνεται μια οδυνηρή και επίπονη ψυχολογική δοκιμασία – και αυτό θα μπορούσε να αποτελεί τη μία πλευρά ενός κακού σεναρίου εξελίξεων.
Το πλέον βέβαιον είναι ότι αυτή η κρίση στη δημόσια υγεία, θα επηρεάσει ψυχικά όλους τους ανθρώπους ανεξαιρέτως, ειδικότερα όμως αυτούς που ανήκουν στα λαϊκά φτωχά στρώματα, όσους είναι μόνοι χωρίς οικογένεια, ή με οικογένειες και σπίτια που δεν είναι “οικογένειες και σπίτια”, όσο και εκείνους που αγωνίζονταν ήδη με το άγχος, την κατάθλιψη και άλλες διαταραχές κυρίως του συναισθήματος.
Ο μέσος άνθρωπος, με την παρατεταμένη παραμονή στον ίδιο χώρο, βιώνει εκνευρισμό και έντονη ανησυχία- φαινόμενο γνωστό και ως “πυρετός της καλύβας”.
Δυνητικά, όσο μακραίνει το διάστημα εγκλεισμού, θα παρουσιάζονται και νέα ψυχικά συμπτώματα, καθώς η συμβίωση επί 24ώρου – με άλλους ανθρώπους μαζί στο σπίτι – διαφορετικών γενεών, μπορεί να κάνει τα πράγματα εκρηκτικά.
Ωστόσο από την άλλη, για όσους είναι μόνοι, είναι και πάλι ένα ψυχολογικά δύσκολο εγχείρημα, τόσο γιατί για πολλούς, η μοναξιά είναι σκληρό πράγμα, όσο και γιατί πραγματικά η αίσθηση ότι “υπάρχουμε”, είναι αντανάκλαση της αλληλεπίδρασής μας με τους άλλους.
Οι επιπτώσεις στον ψυχισμό παίρνουν ποικίλες μορφές. Πολλοί και πολλές αποσύρονται – όχι μόνο από τις κοινωνικές επαφές, αλλά και από την όποια επιθυμία να αναζητήσουν βοήθεια. Είναι πιθανό να έχουν συναισθήματα ανίας, αίσθημα ματαίωσης, αίσθημα αβοηθησίας, φόβο για την εσαεί επικρεμάμενη απειλή μόλυνσης, η οποία μπορεί να μετατραπεί σε γενικευμένο άγχος για τα πάντα – και από εκεί, σε πανικό, με συχνές τις ψυχοσωματικές εκδηλώσεις και γενικά να βιώνουν μια τραυματική συνθήκη.
Η νέα κοινωνική κατάσταση φαίνεται να αλλάζει συθέμελα τον τρόπο που ο καθένας “νιώθει” και “ζει τη ζωή του”.
Είναι σίγουρο ότι οι υπηρεσίες ψυχικής υγείας, σε τέτοιες συνθήκες, είναι περισσότερο απαραίτητες όσο ποτέ.
Ένα κοινό συναίσθημα που μπορεί να μην είναι αμέσως ορατό, είναι η θλίψη.
Σε κάθε περίπτωση η κατάσταση της καραντίνας, αφορά σε μία βαθιά απώλεια που βιώνουμε, παγκοσμίου βεληνεκούς, σε όλα τα επίπεδα του ανθρώπινου ψυχισμού και της κοινωνίας, καθώς είμαστε αντιμέτωποι με την απομόνωση, την κοινωνική απόσταση (social distancing), χωρίς χειραψίες και φιλιά, ενώ είναι μία πραγματικότητα το να γεννιούνται παιδιά χωρίς τη δυνατότητα να τα δει ο πατέρας τους και χωρίς την υπόλοιπη οικογένεια δίπλα τους.
Διαβάστε σχετικά: Κορωνoϊός: Ευκαιρία προσωπικής ανάπτυξης (;)
Οι άνθρωποι πεθαίνουν από τον ιό και δεν μπορούν να ειδωθούν για τελευταία φορά με τους αγαπημένους τους, περιοριζόμενοι αναγκαστικά, σε ένα βουβό “αντίο”, ή το πολύ “αποχαιρετιούνται”, μέσω οθόνης κινητού.
Παράλληλα είμαστε αντιμέτωποι με τις εκατόμβες των νεκρών σε διεθνές επίπεδο, την οικονομική αβεβαιότητα, το άγνωστο της επόμενης μέρας – χωρίς ακόμα ξεκάθαρα ορατή χρονική επιστροφή στην ομαλότητα, με νέες δύσκολες ρουτίνες όπως οι χρονοβόρες διαδικασίες υπερπροστασίας μας, με εργαζόμενους σε αναστολή ή σε εναλλακτικές μορφές εργασίας – και με επιχειρήσεις να έχουν κατεβάσει ρολά.
Η πανδημία και ο εγκλεισμός φέρνει αναπόφευκτα μοναξιά και σε κάποιες περιπτώσεις και απόγνωση!
Στη συνέχεια, είναι πιθανό κάποιοι να βιώσουν μετατραυματικό άγχος, ως αναβίωση της ζοφερής ανάμνησης της κατάστασης που βίωσαν και των πρωτοφανών ειδήσεων, να γίνεται επιλογή του ποιος θα ζήσει και ποιος θα πεθάνει!
Ο κορωνοϊός έτσι φαίνεται να αφήνει το βάρος του στη συλλογική ψυχική μας υγεία.
Βιώνουμε όμως και άλλα βαθύτερα συναισθήματα, συνέπεια αυτής της συνθήκης, συναισθήματα πιο πρωτόγονα, πιο πρώιμα και τρομακτικά, όπως είναι το άγχος του αφανισμού του ίδιου μας του εαυτού!
Ο πρωτόγονος αυτός φόβος του θανάτου, που αποτελεί και τον υπέρτατο “εχθρό” του ανθρώπου – υφέρπει σε όλους μας και ανασύρεται στην επιφάνεια εντονότερα, με αφορμή απειλητικές καταστάσεις, όπως είναι και αυτή της πανδημίας.
Οι “καταστροφικές δυνάμεις” που υπάρχουν στην ανθρώπινη φύση, φαίνεται να κέρδιζαν έδαφος εδώ και χρόνια – κάτω από την σχεδόν “ηθελημένη” ανοχή μας – έναντι των δυνάμεων της συνεργασίας, της καλοσύνης, της δημιουργίας, της αγάπης, της προκοπής, της ευγνωμοσύνης.
Αν συλλογιστούμε ότι το 40% του παγκόσμιου πληθυσμού δεν έχει ακόμη πρόσβαση σε νερό και σαπούνι – βάσει των στατιστικών της Unicef – όπου υπολογίζεται ότι 3 δισεκατομμύρια άνθρωποι δεν μπορούν να πλύνουν τα χέρια τους στο σπίτι, αυτή η ανισόρροπη ανάπτυξη, σίγουρα θα έδινε κάποιο “σύμπτωμα”, γιατί ως σύμπτωμα βλέπω τον κορωνοϊό και ως δείγμα μίας βαθύτερης κρίσης.
Και πάντοτε νομίζω ανά τους αιώνες, αυτό συνέβαινε και θα συμβαίνει, μέχρι η ανθρωπότητα να δράσει πιο συνειδητοποιημένα και ανθρωποκεντρικά.
Έτσι ο κόσμος όλος είχε γίνει ο ίδιος – ένας κορωνοϊός – με τα ίδια καταστροφικά χαρακτηριστικά του κορωνοϊού.
Χαρακτηριστική αναφορά γίνεται για τα ίδια πράγματα, στο κορυφαίο δοκίμιο του βραβευμένου με Nobel (1957), Albert Camus, “Η Πανούκλα”.
“….. Η ανοησία επιμένει πάντα και θα μπορούσε κανείς να το διακρίνει, αν δε σκεφτόταν μόνο τον εαυτό του.
Απ’ αυτήν την άποψη οι συμπολίτες μας ήταν σαν όλο τον κόσμο, σκέφτονταν τους εαυτούς τους και για να το πούμε κι αλλιώς, ήταν ανθρωπιστές: δεν πίστευαν στις δυστυχίες.
Η δυστυχία δεν είναι στα μέτρα του ανθρώπου, επομένως λέμε ότι η δυστυχία δεν είναι πραγματική, είναι ένα κακό όνειρο που θα περάσει. Αλλά δεν περνάει πάντα, και από κακό όνειρο σε κακό όνειρο, είναι οι άνθρωποι που περνάνε – και πρώτα πρώτα οι “ανθρωπιστές”, γιατί δεν πήραν τις προφυλάξεις τους.
Οι συμπολίτες μας δεν ήταν πιο ένοχοι από άλλους, ξεχνούσαν να είναι μετριόφρονες, αυτό είναι όλο….. και σκέφτονταν ότι όλα είναι ακόμη δυνατά για αυτούς – πράγμα που σήμαινε ότι οι δυστυχίες είναι αδύνατες. Συνέχιζαν να κάνουν επιχειρήσεις, να ετοιμάζουν ταξίδια, και να έχουν γνώμες…! Πώς θα μπορούσαν να σκεφτούν την πανούκλα, που καταργεί το μέλλον, τις μετακινήσεις, τις συζητήσεις;
Θεωρούσαν τους εαυτούς τους ελεύθερους…. κανένας όμως δε θα είναι ποτέ ελεύθερος, όσο υπάρχουν δυστυχίες.”
Η όλη υπόθεση αφορά σε ένα πένθος οκλής! σε ένα ναρκισσιστικό πλήγμα – από το οποίο ευελπιστώ ότι θα βγούμε κάποια στιγμή, στη συγκεκριμένη περίπτωση του ιού, γιατί οι άνθρωποι ξεχνούν όπως μας διδάσκει η ιστορία …. αλλά θα αυξήσουμε την πιθανότητα να αποφύγουμε κάθε ανάλογη συμφορά στο μέλλον κατά τα ανθρωπίνως δυνατά, όταν επιδεικνύουμε 
συνετές και προνοητικές ανθρωπιστικά προσανατολισμένες, ενέργειες!
Ωστόσο γενικότερα, το πένθος, ως μία δυναμική διαδικασία, ποτέ δε θα εκλείψει από τη ζωή των ανθρώπων, αφού πάντοτε υπάρχουν απώλειες – και πρέπει να υπάρχουν – δεδομένου ότι αποτελούν τη βάση για κάθε υγιή ψυχο-εξέλιξη και ωρίμανσή μας. Φαντάζεστε ποτέ να χάναμε τίποτα; – τι επίπτωση θα είχε αυτό στον ψυχισμό μας;
Το θέμα είναι οι απώλειες και τα πένθη να μην αφορούν σε τέτοιες τραγωδίες, προκύπτουσες από τερατώδη ανθρώπινα λάθη, ένεκα υπέρμετρου ναρκισσισμού και εγωκεντρισμού.
Φυσικά θα ακολουθήσουμε τα 5 στάδια της διεργασίας του πένθους, σύμφωνα με την περίφημη παγκοσμίου φήμης, υπέροχη ψυχίατρο και δημιουργό αυτών των σοβαρών διαδικασιών, Elizabeth Kubler-Ross, είναι,
1ο στάδιο – Άρνηση-Διάψευση-Σοκ (Denial + Shock):
Η πρώτη αντίδραση είναι το σοκ και ακολούθως η τάση μας για διάψευση της πραγματικότητας, η Άρνηση ότι αυτό που ζούμε αληθινά συμβαίνει και δεν είναι απλά ένα κακό όνειρο.
Υπάρχει αντίσταση στο να πιστέψουμε ότι μία δυσάρεστη κατάσταση είναι πράγματι (πολλές φορές και αμετάκλητα) γεγονός.
Πρόκειται για μια φυσιολογική αντίδραση (αρχικά) – ειδικότερα όταν πρόκειται για έντονα ψυχοπιεστικά γεγονότα, όπως είναι αυτά που προκαλεί μία πανδημία.
Θεωρείται ένας πρώιμος ασυνείδητος μηχανισμός άμυνας, προκειμένου να αποφύγουμε την απελπισία της αδυναμίας μας, όταν κάτι νιώθουμε ότι μας ξεπερνά ή είναι πολύ απειλητικό.
Η ανακοίνωση π.χ. της ακύρωσης των καρναβαλικών εκδηλώσεων, αντιμετωπίστηκε αρχικά από πολλούς ως υπερβολική. Γι’ αυτό μερίδα του κόσμου συνέχιζε στο ρυθμό του καρναβαλιού, αρνούμενος να συνειδητοποιήσει ότι – πρέπει να “υποστεί αυτή την απώλεια” – τη στιγμή που είχε την ανάγκη να “ξεφύγει” και να χαρεί. Οπότε με το μηχανισμό της άρνησης, απομειώνει τη βαρύτητα της πραγματικότητας, προκειμένου να μην κατακλυστεί από άγχος.
2ο στάδιο – Θυμός (Anger):
Στη συνέχεια ακολουθεί ο θυμός και η επιθετικότητα κατά δικαίων και αδίκων, ως αντίδραση του ατόμου, σε αυτό που φαίνεται να πρέπει τελικά – θέλοντας και μη – να παραδεχθεί ως θλιβερή πραγματικότητα – πόσο μάλλον δε στην περίπτωση της πανδημίας, όταν ανακοινώθηκαν τα πρώτα υποχρεωτικά περιοριστικά μέτρα.
Εδώ ο ψυχισμός βιώνει μία ταραχή, νιώθοντας αφενός ασυνείδητα τον πόνο της αβεβαιότητάς του και θνητότητάς του και αφετέρου της βίαιης “αρπαγής” της χαράς του.
Έτσι αντιδρά σε αυτόν τον επιβαλλόμενο “ευνουχισμό”, αδυνατώντας αρχικά να συνδέσει, ότι πίσω από την απόφαση για τους περιορισμούς, υπάρχει η φροντίδα και η μέριμνα για την υγεία του, από τον συμβολικό “γονέα” του, δηλαδή από το κράτος.
Η λειτουργία αυτή, αποτελεί επίσης έναν ψυχικό “ελιγμό” προκειμένου να εκτονώσει το άτομο τη βαθύτερη στεναχώρια του.
Σε αυτό το στάδιο επίσης, οι άνθρωποι προσπαθούν να αποδώσουν τις ευθύνες “αλλού”, προκειμένου να μετριάσουν το βαρύ αίσθημα της ανάληψης της προσωπικής τους ευθύνης. π.χ. επιρρίπτουν την ευθύνη στους Κινέζους κατηγορώντας τους ότι δεν ειδοποίησαν έγκαιρα για την κρισιμότητα της μετάδοσης του ιού και όχι στους ίδιους οι οποίοι παραγνώρισαν τα στοιχεία, μη παίρνοντας έγκαιρα τα κατάλληλα μέτρα.
3ο στάδιο: Διαπραγμάτευση (Bargaining):
Το τρίτο στάδιο της θεωρίας της Ross (1997), είναι το μεταβατικό στάδιο μεταξύ του πρώτου σοκ και της αποδοχής της οδυνηρής κατάστασης.
Σε αυτή τη φάση το άτομο αρχίζει να βλέπει πιο αντικειμενικά και ρεαλιστικά την πραγματικότητα της συνθήκης.
Ωστόσο η προσοχή του στρέφεται περισσότερο στο γεγονός και όχι στα συναισθήματα που εκλύονται.
Διαπραγματεύεται τη μη αντιστρεψιμότητα της κατάστασης. Για πρώτη φορά αρχίζει να συνειδητοποιεί πως δεν υπάρχει κάτι που μπορεί να κάνει για να την αλλάξει και συντονίζει τη δική του στάση, καθώς η κατάσταση είναι πολύ σοβαρότερη από όσο αρχικά θεωρούσε.
Στην περίπτωση του ιού, ακολούθησε ο καταιγισμός συγκεχυμένων πληροφοριών, οι κυβερνητικές ενημερώσεις και διαγγέλματα από το επιτελείο των ιατρών, καθώς και τα πραγματικά δεδομένα με έμπρακτα παραδείγματα – όπως της καθυστέρησης γειτονικών χωρών να ενεργήσουν έγκαιρα και αποτελεσματικά.
Η διαπραγμάτευση ακόμη συνεχιζόταν στις μέρες μας, καθώς μερίδα του λαού προσπαθούσε να “χωνέψει” μέχρι ποιου σημείου τίθεται το όριο. Αυτό μας δείχνουν οι απόπειρες για βόλτες στις παραλίες και στις μαρίνες – ή η πρόκληση να φύγουμε το Πάσχα – παρά τις παραινέσεις του “Μένουμε Σπίτι”.
Μία εξήγηση του φαινομένου αυτού, είναι η φυσική αντίδρασή μας στο αίσθημα της απελπισίας μας. Έχουμε την ανάγκη να αισθανθούμε ότι δεν είμαστε έρμαια της κατάστασης και ότι μπορούμε να ασκήσουμε κάποιον έλεγχο στο περιβάλλον μας. Πρόκειται για μια προσπάθεια “διπλωματικής αντιμετώπισης”, με στόχο να “διώξουμε μακριά” το κακό που φοβόμαστε.
Η διαπραγμάτευση μας προστατεύει από την οδυνηρή πραγματικότητα.
4ο στάδιο: Θλίψη – Κατάθλιψη (Depression):
Πρόκειται για μια ψυχοφθόρο διαδικασία η οποία όμως είναι ιδιαίτερα σημαντική στην εποικοδομητική βίωση του πένθους και έξοδο από αυτό. Για όσο χρονικό διάστημα διαρκεί, το άτομο πενθεί όλα όσα έχασε, κυριολεκτικά ή συμβολικά.
Οι μορφές που μπορεί να πάρει η κατάθλιψη είναι πολλές, αλλά οι πιο συνηθισμένες είναι η απόσυρση από τις κοινωνικές εκδηλώσεις, η εσωστρέφεια και το κλείσιμο στον εαυτό, το κλάμα και τα απαισιόδοξα αισθήματα, οι τύψεις και τα αισθήματα αναξιότητας.
Έτσι στην περίπτωση του ιού, η συνειδητοποίηση της συμφοράς, των προσωπικών απωλειών και της δεινής πραγματικότητας, φέρνει τη θλίψη.
Διαβάστε σχετικά: 10 τρόποι για να βοηθήσουμε τους άλλους κατά τη διάρκεια της πανδημίας του κορωνοϊού
5ο στάδιο: Αποδοχή (Acceptance):
Η διαδικασία του πένθους, όταν εξελιχθεί φυσιολογικά, καταλήγει στην αποδοχή της όποιας κατάστασης.
Η αποδοχή δε σημαίνει ότι αυτόματα διαγράφονται συναισθήματα, αλλά ότι ο άνθρωπος αναγνωρίζει την πραγματικότητα των δεδομένων. Νιώθει ηρεμία, παρά τα συναισθήματα λύπης που συνεχίζουν να ενυπάρχουν, είναι πλέον όμως ηπιότερης έντασης και μικρότερης συχνότητας. Του επιτρέπουν δε, να είναι λειτουργικός και διεκδικητικός στο να χαρεί νέες στιγμές ζωής.
Σύμφωνα με τον Worden (1991), προκειμένου να αποκατασταθεί η ισορροπία ενός ανθρώπου, θα πρέπει να ολοκληρωθούν και τα πέντε αυτά “έργα” του θρήνου.
Στην περίπτωση του ιού, αντιλαμβανόμενοι πως η κατάσταση καραντίνας, περιορισμών και τήρησης αποστάσεων, είναι μία θλιβερή πραγματικότητα που θα διαρκέσει πολύ περισσότερο από όσο αρχικά εκτιμούσαμε, καλούμαστε να διαμορφώσουμε μία νέα ρουτίνα.
Η επιτυχής ή όχι διαχείριση αυτής της νέας πραγματικότητας, θα εξαρτηθεί από τη στάση μας στη ζωή γενικότερα προ απώλειας (προ πανδημίας) – και τις επιλογές μας.
Όπως αναφέρει ο Zan Paul Sartre: Ο άνθρωπος είναι οι επιλογές του.
Πρόκειται για το δυσκολότερο από τα πέντε στάδια, γιατί αυτό απαιτεί αυτενέργεια, εφευρετικότητα, υπομονή, ανεκτικότητα, οργάνωση, διεκδικητικότητα, κουράγιο.
Ένα άλλο θέμα που αναδύεται εντονότερα στα πλαίσια της πανδημίας είναι η ενδο-οικογενειακή βία. Μεγάλο κεφάλαιο κι αυτό.
Λόγω της παρατεταμένης απομόνωσης και άρα παράτασης μίας ψυχοπιεστικής κατάστασης, ο ψυχισμός του κάθε ανθρώπου, αναλόγως και της κουλτούρας του και της προσωπικότητας του, επιβαρύνεται σημαντικά και τα όρια της ψυχικής ανθεκτικότητάς του δοκιμάζονται στο πολλαπλάσιο.
Φαίνεται ότι η βία, τόσο μεταξύ συζύγων, όσο και μεταξύ γονέων και παιδιών, παρουσιάζει μία αύξηση κατά την περίοδο έντονων κοινωνικών φαινομένων- πόσω μάλλον δε εγκλεισμού.
Πηγές αναφέρουν, ότι στην επαρχία Χουμπέι στην Κίνα κατά τη διάρκεια της καραντίνας λόγω κορωνοϊού – από έναν και μόνο αστυνομικό σταθμό, ο αριθμός των περιστατικών ενδο-οικογενειακής βίας, είχε καταγραφεί αυξημένος κατά 3 φορές.
Επίσης, σύμφωνα με τη Γεν. Γραμματεία Ισότητας, στην Ελλάδα, κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης αυξήθηκαν κατά 47% τα περιστατικά βίας και κακοποίησης- ως επακόλουθο των αυξημένων συγκρούσεων και άρα και των πιθανοτήτων βίας.
Κατά τη διάρκεια της καραντίνας λόγω κορωνοϊού, στην Ελλάδα, παρατηρήθηκε αύξηση κατά 30% στις κλήσεις για βοήθεια, λόγω ενδοοικογενειακής βίας. Ωστόσο πρέπει να αναφέρουμε, ότι στις περισσότερες περιπτώσεις, η βία σε αυτές τις οικογένειες προϋπήρχε του εγκλεισμού – ως μία δεδομένη νοσηρή ενδο-οικογενειακή κατάσταση – ίσως πιθανώς σε πιο ήπια κλίμακα.
Στην περίπτωση της καραντίνας, η κατάσταση γίνεται πιο δύσκολη, αφού το “θύμα” έχει αποκοπεί από τις λοιπές κοινωνικές επαφές του και τη δυνατότητα εξόδου από το σπίτι και περιορίζεται να λαμβάνει μόνο αξία, από τα ψήγματα αγάπης που του δίνει ο καταδυναστευτικός και κακοποιητικός σύντροφος.
Δεδομένου ότι οι προσωπικότητες αυτής της κατηγορίας θυτών, είναι πολύ δύσκολο να αλλάξουν συμπεριφορά – και αν υπήρχαν πιθανότητες για κάτι τέτοιο, θα χρειάζονταν επί μακρόν εντατική ψυχοθεραπευτική παρέμβαση, προτρέπουμε τα θύματα, να αναλάβουν την ευθύνη του εαυτού τους και να απευθυνθούν για βοήθεια άμεσα. Η ζωή προχωρά.
Ο κορωνοϊός όμως, θα μπορούσε να αποβεί έως και ευλογία στις περιπτώσεις αυτές από μία άποψη.
Ακριβώς λόγω της επιπλέον ψυχολογικής επιβάρυνσης της πιεστικής κατάστασης που δημιουργείται εντός των τειχών – δύνανται τα θύματα να “εξαναγκαστούν” – αρπάζοντας την “ευκαιρία” να κάνουν αυτό που έπρεπε εδώ και καιρό, να ζητήσουν δηλαδή τη ζωή τους πίσω, αφήνοντας ταυτόχρονα πίσω το φόβο τους και ζητώντας υποστήριξη.
‘Ήδη είμαστε μάρτυρες ενημερωτικών μηνυμάτων από τα μμε για τις πολλές και διαφορετικές δυνατότητες επαφής με τους φορείς προστασίας.
Τα θύματα πρέπει να έχουν υπόψη τους, ότι κάθε πολιτισμός διακρίνεται, από τον τρόπο που δομεί τη σχέση μεταξύ των φύλων.
Όταν μία ανθρώπινη σχέση δε βασίζεται στο σεβασμό για την αξιοπρέπεια της προσωπικότητας του άλλου, δεν είναι υγιής.
Η μόνη λύση σε αυτή την περίπτωση, είναι να βρουν τα θύματα, το θάρρος να μιλήσουν στους φορείς, έχοντας ήδη καταστρώσει ένα καλά οργανωμένο σχέδιο διαφυγής.Είναι κομβικό να κάνουν την “ηρωική έξοδο” από το κολαστήριο!
Άλλωστε, αν δεν φροντίσουν τα ίδια τα θύματα, τον εαυτό τους, ποιος θα το κάνει γι αυτά;
Τηλ. βοηθείας το 15900, ή 197 Εθνικό Κέντρο Κοινωνικής Αλληλεγγύης.
Ο περιορισμός λόγω COVID-19 δημιουργεί πρόσφορο έδαφος για επιδείνωση της ενδοοικογενειακής βίας.
Όμως, όπως και διεθνείς οργανισμοί προτρέπουν,
“Μπορεί να πρέπει να περιοριστείς, αλλά δεν απαγορεύεται να φύγεις και να ζητήσεις βοήθεια”.
Μέχρι να γίνει το παραπάνω, ευχόμαστε το συντομότερο για το κάθε άτομο που βρίσκεται σε αυτή τη νοσηρή θέση, μία αποτελεσματική διαχείριση της καθημερινότητας (αφορά και στον γενικότερο πληθυσμό βεβαίως), θα βοηθούσε τη ψυχολογία εντός των τειχών και θα συνδεόταν με τα εξής
1. Να παραμείνουμε δραστήριοι σε όλη τη διάρκεια του αυτοπεριορισμού.
- Να επιστρατεύσουμε όλες τις δημιουργικές δυνάμεις, ώστε να κάνουμε ένα γεμάτο πρόγραμμα που να μας ευχαριστεί κατά το δυνατόν, παρακολουθώντας online σεμινάρια ίσως επάνω στο επαγγελματικό μας αντικείμενο,
- παρακολουθώντας διαδικτυακές θεατρικές παραστάσεις και virtual επισκέψεις σε μουσεία ανά τον κόσμο,
- να μελετήσουμε βιβλία που θέλαμε και δεν προλαβαίναμε,
- να κάνουμε εκκαθάριση και αρχειοθέτηση φωτογραφιών/χαρτικών – καθώς έτσι είναι λίγο σα να τακτοποιούμε και το “μέσα μας”, δεδομένου ότι το σπίτι και το γραφείο μας είναι και λίγο ο εαυτός μας,
- να εμπλακούμε σε εθελοντικές δράσεις είτε οργανωμένες από φορείς, είτε προσωπικής βάσης όπως π.χ. ψώνια πρώτης ανάγκης για έναν ανήμπορο γείτονά μας ή για έναν άστεγο παροχή αντισηπτικών,
- να συνομιλήσουμε με φίλους που δεν είχαμε την ευκαιρία τόσο καιρό,
- να απολαύσουμε τη συντροφιά δικών μας ανθρώπων μέσω διαδικτύου.
- Να περπατήσουμε έστω μέσα στο σπίτι – αλλά και εκτός – κατά τα επιτρεπόμενα – υιοθετώντας ένα ασκησιολόγιο.
2. Να διατηρήσουμε, όσο είναι εφικτό, το ωράριο που ίσχυε πριν εκδηλωθεί η πανδημία με την κατανομή της ημέρας μας σε εργάσιμες ώρες και σε ελεύθερο χρόνο. Να παραμείνουν σταθερές οι ώρες αφύπνισης και ύπνου. Ο εργάσιμος χρόνος θα ήταν το αντίστοιχο ωράριο εργασίας μας κάτω από κανονικές συνθήκες, τώρα όμως θα γίνεται στο σπίτι.
3. Προσοχή στην υγεία μας, που είναι ευκαιρία να τη λάβουμε πιο σοβαρά και στη διατροφή που είναι ευκαιρία να γίνει πιο υγιεινή, με φρούτα, λαχανικά όπως και ποιοτικότερα γεύματα διατηρώντας την ελληνική παραδοσιακή μαγειρική και τη μεσογειακή διατροφή.
4. Μην καταφεύγετε στο αλκοόλ και στο τσιγάρο για να μειώσετε το άγχος σας
5. Οριοθετήστε την καθημερινή σας ενημέρωση μόνο από έγκριτες πηγές και για συγκεκριμένη ώρα π.χ. 6-8μμ. – μη προτιμώντας τις πρωινές ώρες – καθώς το πρωί πάντα – λόγω επιπέδων ορμονών – αντιδρούμε με περισσότερο άγχος σε όλα τα ερεθίσματα – και το άγχος είναι εξόχως μεταδοτικό, πιο πολύ και από τον ιό!
6. Εξαντλήστε όλη σας τη ψυχραιμία και σκεφθείτε τη μεταξύ σας σχέση – δώστε τόπο στην οργή (με εξαίρεση τα ακραία φαινόμενα όπου άμεσα απευθυνθείτε για βοήθεια) και θυμηθείτε για ποιους λόγους είστε μαζί από την αρχή της σχέσης. Θυμηθείτε τα ταξίδια σας και καταφύγετε στα κοινά ενδιαφέροντα που σας ενώνουν.
7. Η επίδειξη ήθους, αλληλεγγύης και αλτρουισμού, βοηθούν τη ψυχική υγεία πολύ ουσιαστικά – καθώς γινόμαστε μικροί ήρωες που μπορούμε να σώσουμε κάποιες καταστάσεις – όπως ευπαθείς συνανθρώπους μας, αλλά και το ενεργό “παίρνω/δίνω” είναι ευεργετικό καθώς έτσι προάγεται το αίσθημα του “ανήκειν” και ενισχύεται το κοινωνικό ενδιαφέρον.
8. Μη διστάσετε να ζητήσετε βοήθεια από ειδικούς ψυχικής υγείας. Είναι ένδειξη θάρρους και φροντίδας του εαυτού σας. Είμαστε όλοι μαζί σε αυτό. Δεν ήμασταν ποτέ τόσο κοντά – παρά τις μεγαλύτερες αποστάσεις που κρατούμε!
Μία ερώτηση που μου θέτουν είναι εάν εκτιμώ ότι η κατάσταση που βιώνουμε θα μας βγάλει περισσότερο δυνατούς και ώριμους, ή φοβικούς, έχοντας αποδεχθεί την κουλτούρα του φόβου και του πανικού στη ζωή.
Θα απαντούσα εάν εννοούν, μήπως, από επιδημία του ιού, γίνει επιδημία φόβου! Κάθε πανδημία συνοδεύεται από μία ψυχική πανδημία – που μάλιστα διαρκεί περισσότερο καιρό.
Το ότι όλο αυτό θα μας επηρεάσει με κάποιο τρόπο βαθιά, είναι βέβαιο όπως προανέφερα.
Ωστόσο το κομβικό σημείο είναι η αποτελεσματική διαχείριση και οι επιλογές που θα αποφασίσουμε να κάνουμε. Προσωπικά πιστεύω ότι πολλά θα αλλάξουν! Μην ξεχνάμε ότι κάθε κρίση είναι κι ένα κάλεσμα προς μία αλήθεια!
Σε αυτή την πρόκληση, είναι σα να καλούμαστε να κάνουμε ολική επαναξιολόγηση του αναστήματός μας ως άνθρωποι, του πολιτισμού που έχουμε χτίσει, των προτεραιοτήτων μας και των σχέσεων που προάγουμε – και μάλλον να προβούμε σε ολική επαναφορά γενικά των ποιοτήτων μίας ισορροπημένης ζωής.
Εάν δώσουμε την έμφαση που απαιτείται – και προάγουμε ως μέτρα πρόληψης, καταρχάς:
– Τους τομείς της παιδείας,
– τη ψυχοεκπαίδευση των γονέων μέσα από ομαδικές συναντήσεις και “Σχολές Γονέων” – προωθώντας τη σωστή διαπαιδαγώγηση – με τρυφερότητα, αλλά και κανόνες, όρια και συνέπειες
– τη ψυχική συγκρότηση που δύναται να ισχυροποιηθεί μέσω της αναζήτησης υπηρεσιών συμβουλευτικής και ψυχοθεραπείας,
– την αναβάθμιση του σχολείου ως μέσον παραγωγικής γνώσης συνδεδεμένης με την εκμάθηση καθημερινών λειτουργιών ζωής, π.χ. μαγείρεμα, αντιμετώπιση αιφνίδιων γεγονότων όπως ασθένειας ενός φίλου μας κατά τις διακοπές μας, αντιμετώπιση τροχαίου ατυχήματος, οργάνωση οικιακής οικονομίας και σπιτιού, κτλ..
τότε μακροπρόθεσμα θα βγούμε σαφώς εμπλουτισμένοι και κερδισμένοι, καθώς τίποτα δε “γράφεται” προκαταβολικά. Όλα κατακτώνται και το ότι ζούμε σε έναν κόσμο λόγου, είναι καθοριστικό.
Ως προς τη βία ενάντια στις γυναίκες, ο ρόλος όλων των ανδρών είναι ισχυρός στη συμβολή καταπολέμησης της– και ειδικά όσων βρίσκονται σε θέσεις εξουσίας.
Άλλωστε οι περισσότεροι άνδρες έχουν γυναίκες και κορίτσια. Η ανδρική κουλτούρα ήταν πάρα πολύ σιωπηλή σε αυτή τη συνεχιζόμενη τραγωδία της βίας των ανδρών κατά των γυναικών και των παιδιών. Οι άνδρες το χρωστούν αυτό στις γυναίκες. Αλλά επίσης το χρωστούν και στους γιους τους.
Με ρωτούν επίσης εάν θα ήθελα να δώσω από τη δική μου πλευρά, το καλύτερο αλλά και το χειρότερο σενάριο, καθώς και τα διδάγματα για την επόμενη ημέρα της πανδημίας του κορωνοϊού.
Ποιος θα το φανταζόταν ότι θα φθάσει η ασύλληπτη αυτή στιγμή, όπου ο μισός πλανήτης θα είναι κυριολεκτικά – σε lockdown – εκτός λειτουργίας -ταυτόχρονα! Και ότι η πιο επαναστατική και υπεύθυνη στάση, θα ήταν αυτή του να κάτσουμε στον καναπέ μας!
Το καλό σενάριο έχει πολλά θετικά να μας προσφέρει σε πολλά επίπεδα, ψυχολογικό, κοινωνικό/ποιότητας ζωής, πλανητικό.
Είναι μίας πρώτης τάξης ευκαιρία, να κάνει ο πλανήτης – όλοι μας δηλαδή, ένα βήμα πίσω, να πάρει μια βαθιά ανάσα και να έρθει αντιμέτωπος με τον εαυτό του.
Αυτό θα βοηθήσει στο ότι θα “προσγειωθούμε” ως άνθρωποι, από την άκρατη ματαιοδοξία και εγωκεντρισμό μας. Η κρίση αυτή της δημόσιας υγείας όπως και η οικονομική, είναι απόρροια αυτών που
“κουβαλάμε μέσα μας”!
Διακρινόμασταν από μία προστακτική του να κάνουμε ό,τι θέλουμε συνεχώς, να τα έχουμε όλα εύκολα – κι όπως μας βολεύει – και να αρπάξουμε ό,τι μπορούσαμε. Και ήρθε ένα τόσο μικρό “πραγματάκι” να μας “ξεγυμνώσει” και να φανερώσει την ανθρώπινη αδύναμη πλευρά μας, σε αντίθεση με την παντοδυναμία που κάποιοι φαντάζονται για τον εαυτό τους, όπως τα μικρά παιδιά που θεωρούν ότι όλα είναι δυνατά να γίνουν, αρκεί να το πουν.
Βοήθησε στο να ανακαλύψουμε τους κρυμμένους ήρωές μας.. και κατ’ επέκταση τη χαμένη μας αυτοεκτίμηση. Νιώσαμε υπερήφανοι για το ήθος, το ελληνικό φιλότιμο και την αφοσίωση στο καθήκον που επέδειξαν, το υγειονομικό προσωπικό… οι φαρμακοποιοί …τα παιδιά που κάνουν ντελίβερυ … το προσωπικό των μέσων μαζικής μεταφοράς, οι άνθρωποι της ενημέρωσης, των σωμάτων ασφαλείας και τόσοι άλλοι επαγγελματίες- και μαζί με αυτούς – και άλλοι 10.000! περίπου εθελοντές που προθυμοποιήθηκαν να βοηθήσουν!
Έτσι αναδείχθηκε μία ανθρώπινη ποιότητα της ελληνικής κοινωνίας που κάπως είχε ξεχαστεί….. αξίζουν όλοι συγχαρητηρίων!
Αποκτούμε περισσότερο ενσυναίσθηση για το τι περνά ο “διπλανός” μας και τα γειτονικά κράτη. Επιβεβαιώνουμε έννοιες όπως η σημασία της φιλίας, της ομόνοιας και της αλληλεγγύης (solidarity) – καθώς ο ιός δεν κάνει διακρίσεις βάσει status. Είναι επικίνδυνος, αλλά είναι και “δημοκρατικός”!
Το ότι χειροκροτούσε όλος ο κόσμος μαζί, σήμαινε ότι είμαστε όλοι μαζί σε αυτό, συνειδητοποιώντας την ανεκτίμητη αξία της ανθρώπινης επαφής τώρα που μας λείπει περισσότερο και ότι το νόημα της ζωής είναι να είμαστε ευγενικοί μεταξύ μας.
Διαπιστώνουμε τη σημασία της συνεχούς προσαρμογής για να διατηρούμαστε υγιείς και να προοδεύουμε!
Επίσης νομίζω, ότι αναβαθμίζεται το κριτήριο αξιολόγησης άσκησης της πολιτικής εν γένει, με προσδοκώμενα περισσότερο στο εξής, χαρακτηριστικά όπως ταπεινότητα, λόγο και όχι λόγια με κομπορρημοσύνες και έμφαση στο αποτέλεσμα.
Εύχομαι να παραμείνει ένα άλλο ήθος που αναδύθηκε και ένα νέο μέτρο που ξεπήδησε και ανεβάζει τον πήχη για την εκτίμηση των δημοσίων λειτουργών. Η εποχή των εύκολων και ακατέργαστων λόγων που χαϊδεύουν αυτιά, υφίσταται ένα ράπισμα.
Διαβάστε σχετικά: Κορωνοϊός - Προσοχή στο κενό
Επίσης κάτω από αυτή την επιτακτική ανάγκη εξεύρεσης τρόπων επικοινωνίας με μη φυσική παρουσία, προάγουμε τη ψηφιακή εποχή και ό,τι σημαντικές διευκολύνσεις για την ποιότητα της καθημερινότητας μπορούν να προκύψουν για τον πολίτη από τη χρήση της τεχνολογίας και την ανάπτυξη της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης.
Αυτή η πρόοδος γίνεται μάλιστα σε χρόνους υλοποίησης ωσάν να τρέχουμε σε 100άρι μαραθωνίου – που σε καμία περίπτωση δε θα ήταν εφικτοί προ κορωνοϊού. Ταυτόχρονα μαθαίνουμε νέους τρόπους να γινόμαστε πιο ευέλικτοι στο να βρίσκουμε εναλλακτικές ώστε να καταφέρνουμε να φθάνουμε στους στόχους μας.
Μνεία αναμφίβολα πρέπει να γίνει στο ότι ο άνθρωπος δεν είχε μπορέσει να αφήσει το φυσικό περιβάλλον στην ησυχία του – και αυτό δεν το πέτυχε ούτε μέσα σε δεκαετίες- ενώ τώρα το επέβαλλε ο ιός σε λίγες μέρες!
Έτσι συνειδητοποιούμε περισσότερο το πόσο μπορούμε να συμμετέχουμε στον περιορισμό της δυσμενούς κλιματικής αλλαγής. Δεν είναι οξύμωρο έως και ανατριχιαστικό; ότι τώρα που εμείς νοσούσαμε, η φύση άνθισε; και όταν η δική μας – υποτίθεται δημιουργική – δραστηριότητα ήταν σε πλήρη άνθιση, η φύση νοσούσε;
Δεν είναι σπουδαίο να αντικρίζουμε τα νερά της Βενετίας πιο καθαρά και να ακούμε ότι τα κανάλια της, τη στιγμή που άδειασαν από γόνδολες, γέμισαν δελφίνια και πάπιες;
Έπεται χωρίς να υπολείπεται σε σημασία, η ευκαιρία που μας δίνεται για ένα καλό ξεκαθάρισμα στα πράγματα μας. Έτσι μαθαίνουμε να δίνουμε χώρο σε αντικείμενα που έχουν νόημα να υπάρχουν στη ζωή μας και είναι πραγματικά χρήσιμα.
Το κακό σενάριο – πέραν των σημείων που έθιξα αρχικά, αφορά – ανάμεσα και σε άλλα παρακάτω – σημαντικούς προβληματισμούς που θα συμπυκνώνονταν στον τίτλο, “Υγειονομική κρίση και κρίση ψυχικής και κοινωνικής υγείας”.
Η κρίση της δημόσιας υγείας που προκλήθηκε από την πανδημία του Covid-19, με διάχυτο, μέσα στην κοινωνία, τον φόβο για την ίδια τη ζωή του καθενός, σε συνδυασμό με την επιβαλλόμενη αντιμετώπισή της, μέσα από τον μονόδρομο της κοινωνικής καραντίνας, έχει ήδη και θα έχει ακόμα περισσότερο στο προσεχές μέλλον, σοβαρές επιπτώσεις στη ψυχική υγεία.
Τα διλήμματα και τα ερωτήματα που προκύπτουν είναι ζωτικής σημασίας για την υγιή ψυχική μας ισορροπία.
Π.χ. το lockdown, όπως είναι πια η διεθνής ονομασία διαχείρισης της πλανητικής αυτής κρίσης, θα λειτουργήσει, σαν μια “γενική δοκιμή” γι’ αυτό “που έρχεται” ως μια νέα κανονικότητα που ήρθε για να μείνει;
Το κλείσιμο στο σπίτι, με τον φόβο για τη ζωή, θα βιώνεται με την αποφυγή της όποιας εγγύτητας προς τον άλλον ως φορέα εν δυνάμει κινδύνου; και με τη διακοπή των κοινωνικών σχέσεων — με μόνη δυνατότητα να γίνουν αποκλειστικά διαδικτυακές;, προωθώντας έτσι τις σχέσεις των αποστάσεων αντί τις σχέσεις της ανθρώπινης επαφής και κοντινότητας;
Μέχρι που θα φθάσει αυτό;, το ότι π.χ. το μέχρι πρότινος παραληρητικό σύμπτωμα κάποιου ασθενούς – ότι καταδιώκεται από κάποιους “εχθρούς”, φαίνεται να γίνεται μία κοινή εμπειρία καθημερινότητας, όταν ο καθένας μας πλέον υποψιάζεται το διπλανό του;
Το επίσης άλλοτε “κλείσιμο στο σπίτι” κάποιου που δεν ήθελε λόγω φοβίας να βγαίνει έξω, τώρα μπορεί, κατά ειρωνικό τρόπο, να εντάσσεται στη νέα “κανονικότητα”, που αφορά όλους μας; Οπότε να συντονιζόμαστε όλοι σε αυτό που κάποτε θεωρούνταν προβληματικό σύμπτωμα;
Τα πράγματα για κάποιους, γίνονται ακόμη πιο δύσκολα, καθώς η πρόσβαση σε υπηρεσίες ψυχικής υγείας, για την όποια βοήθεια, μπορεί να γίνει αδύνατη, για λόγους αποφυγής του συγχρωτισμού. Ενώ τώρα είναι που υπάρχει η πιο μεγάλη ανάγκη, οι ψυχιατρικές υπηρεσίες, έχουν περιορίσει στο ελάχιστο τη λειτουργία τους.
Κάτω από αυτές τις συνθήκες, διευκολύνονται και οι εσωτερικές αντιστάσεις όσων χρήζουν Ψ θεραπειών, αλλά εν μέσω του διαχεόμενου πανικού για τον Covid-19, προτιμούν να μείνουν σπίτι τους – με τις όποιες συνέπειες– παρά να επισκεφθούν έναν χώρο που έχουν λόγο να τον φοβούνται πλέον, ακόμη πιο πολύ.
Η όποια επαφή με τον “ασθενή” τείνει να γίνεται, σε πολύ μεγαλύτερη βάση, τηλεφωνικά και αυτή η δυνατότητα βεβαίως είναι κάτι σημαντικό οπωσδήποτε – έναντι του τίποτα, αλλά μπορεί να τείνει να γίνει ο κανόνας; Και είναι σαφώς διευκολυντική για ορισμένες περιπτώσεις η τηλεφωνική επαφή, ενίοτε, με έναν “ασθενή” που γνωρίζουμε ήδη. Τι γίνεται όμως με τα νέα περιστατικά;
Αν δεν τα έχεις δει και μιλήσει από κοντά μαζί τους ποτέ; Έτσι, κινδυνεύει να “χαθεί” τελείως, ή να υποστεί μεγάλη “έκπτωση”, η όποια ζεστασιά, αλλά και άλλα θεραπευτικά στοιχεία της in person θεραπευτικής σχέσης.
Σε ένα άλλο επίπεδο, επιπλέον προβληματισμοί αφορούν στο τι κατεύθυνση θα πάρουν γενικότερα οι ισορροπίες στον πλανήτη, καθώς τα πράγματα κρίνονται εν πολλοίς από τις επιλογές μας. Κάτι ανάλογο αποτυπώνεται και στο χαρακτηριστικό πρόσφατο και πολύ ενδιαφέρον άρθρο του ισραηλινού στοχαστή Γιουβάλ Νώε Χαράρι – και με βρίσκει απόλυτα σύμφωνη, σε δύο επίπεδα:
το πρώτο έχει να κάνει με την εν δυνάμει συναίνεσή μας ουσιαστικά στην ολοκληρωτική “παρακολούθηση” μας από το σύστημα ως πολίτες και την εκχώρηση των ελευθεριών μας στην εκάστοτε εξουσία, ωσάν να είμαστε ανεκπαίδευτοι μαθήσεως – διακατεχόμενοι από μία αδυναμία να συμμορφωνόμαστε χωρίς την απειλή άσκησης ποινών, ή αντίθετα, με την επιλογή μας, να διεκδικήσουμε την ενδυνάμωσή μας ως πολίτες και την ουσιαστική υπεύθυνη “ενηλικίωσή μας”.
Το δεύτερο επίπεδο αφορά, στο ποιον δρόμο θα ακολουθήσουμε ανάμεσα στην εθνικιστική απομόνωση και την παγκόσμια αλληλεγγύη.
Χαρακτηριστικά αναφέρει:
“…Τόσο η πανδημία του κορωνοϊού όσο και η οικονομική κρίση που προκαλείται συνέπεια αυτής, είναι παγκόσμια προβλήματα, που μπορούν να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά μόνον με παγκόσμια συνεργασία.
Για να νικήσουμε τον κορωνοϊό πρέπει πρωτίστως να ανταλλάζουμε πληροφορίες παγκοσμίως. Αυτό είναι το μεγάλο αβαντάζ που έχουν οι άνθρωποι έναντι των ιών.
Η Κίνα μπορεί να διδάξει τις ΗΠΑ πολλά πολύτιμα μαθήματα σχετικά με τον κορωνοϊό και πώς να τον αντιμετωπίσει.
Αυτό που ανακαλύπτει το πρωί ένας Ιταλός γιατρός στο Μιλάνο, θα μπορούσε να σώσει ζωές το ίδιο βράδυ στην Τεχεράνη.”
Επίλογος
Το ερώτημα εν κατακλείδι, είναι εάν αυτή η τεράστια απώλεια που βιώνουμε συλλογικά, αν αυτή η στενωπός βαθιά χαράδρα στην οποία πέσαμε, θα αποβεί ως μία αφυπνιστική ευκαιρία για μία στροφή προς τον εσωτερικό μας εαυτό.
Στο να δούμε “εντός μας“ καλύτερα – και να γίνουμε πιο προσηνείς και καλοί άνθρωποι, πιο υπεύθυνοι και ενεργοί πολίτες.
Στο να ενδυναμωθούμε ως προσωπικότητες, αποκτώντας περισσότερη κριτική σκέψη, αλλά θα έλεγα και ψυχολογική σκέψη – ώστε να διαβλέπουμε το βαθύτερο έναντι του επιδερμικού και του προσωρινού, ή και να αποκωδικοποιούμε τις ανθρώπινες ανάγκες, τη δυναμική των καταστάσεων και τα ελλείματά μας.
Θα πρέπει ο κόσμος να παύσει να παρουσιάζει εικόνα σχάσης, διχασμού και συνεχών “προβολών”, πετώντας ο καθένας την ευθύνη του στον απέναντι, παραβλέποντας τη δική του προσωπική συμμετοχή.
Συναντούμε συχνά το οξύμωρο φαινόμενο: ο άνθρωπος που διαμαρτύρεται για τον τρόπο με τον οποίο μία μπάλα αναπηδά, να είναι και αυτός ο ίδιος που την έριξε!
Τέλος, όπως ανέφεραν δύο πετυχημένοι άνθρωποι πρόσφατα που άκουσα συνέντευξή τους, ένας Έλληνας γιατρός στην Αμερική, κι ένας Γάλλος στοχαστής, ο Μπερνάρ-Ανρί Λεβί, και καλύπτομαι απόλυτα, είναι,
– Να σταματήσουμε να είμαστε μία κοινωνία της πληθώρας και να γίνουμε μία κοινωνία της ποιότητας.
– Να επιδείξουμε ψυχραιμία απέναντι στην πανδημία του κορωνοϊού, ώστε να μην εξελιχθεί σε επιδημία της απελπισίας, του φόβου, των fake news και της θυσίας θεμελιωδών δικαιωμάτων και ελευθεριών.
Κρίσιμο σημείο είναι, βασικά για όλους και όλες, η αναζήτηση νοήματος μέσα και “πέρα από” τη συνθήκη αυτή του “Μένουμε Σπίτι”.
Το μήνυμά μου είναι: Παραμείνετε υγιείς. Παραμείνετε θετικοί, ευέλικτοι και δραστήριοι!
Ο Κορωνοϊός δεν πρέπει να “κατεβάσει τα ρολά” στην υγιή εξέλιξη και στις καλές σχέσεις των ανθρώπων μεταξύ τους!
Επισκεφτείτε την ιστοσελίδα της Ελευθερίας-Έρης Κεχαγιά
