Οι επιπτώσεις του COVID-19 έγιναν αισθητές τις τελευταίες ημέρες μετά την συνεχόμενη αύξηση των θυμάτων, την απόφαση της Κυβέρνησης να προχωρήσει σε επιτακτικό κλείσιμο των σχολείων, καταστημάτων, εστιατορίων, καφέ, μπαρ και την επιβολή «καραντίνας» στους πολίτες. Η κίνηση αυτή είχε σκοπό να «ισοπεδώσει την καμπύλη (flattening the curve)», προκειμένου να μειωθεί ο ρυθμός εξάπλωσης του ιού έτσι ώστε να μπορέσει η Δημόσια Υγεία να καλύψει τα κρούσματα.
Παρόλα αυτά μέσα από καμπάνιες που ξεκίνησαν από κυβερνητικές δηλώσεις και διακινήθηκαν μέσω των social media «Μένουμε σπίτι» και διάφορες δηλώσεις που στόχο έχουν την ψυχική ενδυνάμωση των πολιτών, το ζητούμενο είναι ένα: να αντέξουμε το αναπόφευκτο, την «καραντίνα».
Η λέξη καραντίνα πιστεύεται ότι χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά στη Βενετία το 1127, ως μέτρο πρόληψης για να αντιμετωπιστεί η λέπρα και αργότερα χρησιμοποιήθηκε ευρέως κατά την επιδημία πανώλης στη μεσαιωνική Ευρώπη.
Η λέξη προέρχεται από τη φράση quarantina giorni (=σαράντα μέρες) και αναφέρεται στο χρονικό διάστημα των σαράντα ημερών, κατά το οποίο τα ενετικά πλοία που έρχονταν από χώρες που είχαν πανούκλα, παρέμεναν σε καραντίνα στ' ανοιχτά, πριν πλησιάσουν την Βενετία. Μεταφορικά, χρησιμοποιείται για να περιγράψει τον κοινωνικό περιορισμό και την απομόνωση.
Διαβάστε σχετικά: Κορωνοϊός: Παραμένοντας ψύχραιμοι στην πανδημία
Σύμφωνα με ευρήματα από παγκόσμια επιδημιολογική έρευνα, οι επιπτώσεις του εγκλεισμού και της κοινωνικής απομόνωσης περιλαμβάνουν
- συμπτώματα διαταραχής μετατραυματικού στρες,
- εξάντληση, αυξημένη ευερεθιστότητα, νευρικότητα, φόβο
- συναισθηματική απομάκρυνση από άλλους
- κατάθλιψη, μελαγχολία
- αϋπνία
- μειωμένη συγκέντρωση και μείωση της αποδοτικότητας στην εργασία
- αναποφασιστικότητα και μείωση επιθυμίας για εργασία
- θυμό και ενοχή, σύγχυση
- Κατάχρηση αλκοόλ ή καπνού
Τα συμπτώματα της κατάθλιψης, του μετατραυματικού άγχους και της υπερκατανάλωσης αλκοόλ ενδέχεται να συνεχίσουν να εκδηλώνονται και σε διάστημα 3-6 μηνών μετά την διακοπή της καραντίνας. Επιπλέον, ακόμα και μετά την διακοπή της καραντίνας ορισμένες από τις νέες συμπεριφορές που έχουμε υιοθετήσει θα συνεχίσουν να υπάρχουν για διάστημα αρκετών μηνών, όπως το ενδελεχές και συχνό πλύσιμο χεριών, η αποφυγή των μεγάλων κοινωνικών συναθροίσεων και η αποφυγή δημοσίων χώρων.
Τι μπορούμε να κάνουμε για να μειώσουμε τον ψυχολογικό αντίκτυπο;
Δεδομένου του ότι οι ψυχολογικές επιπτώσεις της πανδημίας και του εγκλεισμού που αυτή συνεπάγεται, μπορούν να εντοπιστούν σε άτομα ακόμα και μήνες μετά την καραντίνα, είναι εξαιρετικά σημαντικό να ληφθούν προστατευτικά μέτρα κατά την εφαρμογή αυτής της κοινωνικής απομόνωσης.
Σημαντικό είναι να τονίσουμε πως άτομα τα οποία πριν την επιβολή κοινωνικής απομόνωσης αντιμετώπιζαν κάποιο ψυχολογικό ή ψυχιατρικό πρόβλημα, είναι βοηθητικό να αναζητήσουν ψυχολογική υποστήριξη από επαγγελματία ψυχικής υγείας κατά την διάρκεια της καραντίνας τους.
Ο λόγος είναι απλός. Οι συνθήκες που βιώνουμε γίνονται αντιληπτές από τον οργανισμό ως απειλητικές για την ζωή, άρα και ως τραυματικές (απαγόρευση κυκλοφορίας, φόβος μόλυνσης, φόβος θανάτου). Ένα τέτοιο τραυματικό γεγονός μπορεί να προκαλέσει έξαρση σε ένα λανθάνον (κρυφό) ψυχολογικό νόσημα, εκδήλωση ενός νέου ψυχολογικού προβλήματος ή και υποτροπή σε κάποιο ήδη διαγνωσμένο και ρυθμισμένο ψυχιατρικό πρόβλημα.
Τα συμπτώματα που αναφέρουμε πιο πάνω είναι μεν φυσιολογικά στον βαθμό που δεν επηρεάζουν την λειτουργικότητα σας. Όταν όμως εκδηλωθούν σε υπερβολικό βαθμό είναι ενδεικτικά του ότι μπορεί να έχετε εκδηλώσει κάποιο ψυχολογικό πρόβλημα, το οποίο χρειάζεται διερεύνηση.
Και θα μου πείτε «Είναι καιρός να ασχολούμαστε με τα “ψυχολογικά” μας ενώ απειλείται η ζωή τόσων ανθρώπων;» Πρωτεύον ζήτημα αυτήν την στιγμή είναι η εξασφάλιση της υγείας μας, της ζωής μας και της ζωής των συνανθρώπων μας.
Σε δεύτερη ανάγνωση όμως, δεν θα μπορούσε αυτή η κρίση να αυξήσει τον αριθμό των ψυχικών διαταραχών; Είναι πολύ σημαντικό να διαφυλάξουμε την ψυχική μας υγεία όσο βρισκόμαστε σε καραντίνα και ένας τρόπος να γίνει αυτό είναι τα συχνά διαλείμματα. Σκεφτείτε το διαφορετικά. Το να δοθεί αόριστα περιορισμός σε ολόκληρες πόλεις χωρίς όριο χρόνου (όπως έγινε στην Ουχάν ή στην Κίνα) είναι πολύ χειρότερο από το να επιβληθεί καραντίνα για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα (π.χ 2 εβδομάδων).
Η επαρκής πληροφόρηση σχετικά με τον Covid-19, λειτουργεί βοηθητικά. Περιορίζει τις καταστροφικές πεποιθήσεις που μπορεί να έχουν τα άτομα σχετικά με πιθανή τους μόλυνση καθώς και με τις συνέπειες που μπορεί να έχει. Προσοχή με τις πληροφορίες όμως. Να μην οδηγηθούμε στην υπερπληροφόρηση, κάτι που δεν είναι καλό για την ψυχική μας ισορροπία και ηρεμία και μπορεί να οδηγήσει σε σκέψεις γύρω από τον θάνατο και την ολική καταστροφή.
Διαβάστε σχετικά: Κορωνοϊός: #MenoumeSpiti# - Η Ψυχολογία της Καραντίνας
Ιδιαίτερα αποφεύγουμε την παρακολούθηση ειδήσεων πριν τον ύπνο καθώς μπορεί να προκαλέσει διαταραχές στον ύπνο καθώς και κατά την διάρκεια του φαγητού, καθώς μπορεί να οδηγήσει σε συναισθηματική υπερφαγία ή διαταραχή της όρεξης. Τονίζουμε εδώ, να μην συγκρατούμε μόνο τα ποσοστά θνησιμότητας από τον ιό τα οποία προβάλλονται συχνότερα από τα ποσοστά ίασης που είναι και περισσότερα.
Προσπαθήστε να τηρείτε ένα πρόγραμμα ρουτίνας που να θυμίζει την καθημερινότητα που είχατε πριν τον εγκλεισμό. Να τηρείτε το ωράριο ύπνου που είχατε και πριν, να αποφεύγετε να ξυπνάτε πολύ αργά. Οργανώστε την ημέρα σας καταγράφοντας σε ένα ημερολόγιο τις υποχρεώσεις που έχετε κατά την διάρκεια της ημέρας.
Μπορείτε να διανείμετε τις ώρες της ημέρας σε χρόνο «ευχάριστο-δημιουργικό», χρόνο «διαβάσματος-ενημέρωσης» και χρόνο «κίνησης-άθλησης». Αφιερωθείτε σε ευχάριστες δραστηριότητες, όπως το παιχνίδι με τα παιδιά σας τις κατασκευές ή την ενασχόληση με την ζωγραφική.
Επενδύστε χρόνο στη φροντίδα του εαυτού σας. Ξεκινήστε εκείνη την δίαιτα που θέλατε από καιρό, γυμναστείτε μέσω βίντεο γυμναστικής online είτε μόνοι είτε με την οικογένειά σας. Το σώμα σας, η διάθεσή σας και η αυτοπεποίθησή σας θα σας ευγνωμονούν.
Ασχοληθείτε με τα αγαπημένα σας πρόσωπα. Η ίδια έρευνα έδειξε ότι οι πράξεις αλτρουισμού μπορούν να μειώσουν τις αρνητικές επιπτώσεις της καραντίνας. Ναι, καλά ακούσατε! Το να προσφέρετε στους άλλους θα σας κάνει να νιώσετε καλύτερα και πιθανόν, λιγότερο μόνοι.
Φροντίστε τους, μοιραστείτε έναν καλό λόγο μαζί τους, επικοινωνήστε, συζητήστε για κάτι ευχάριστο, κάντε σχέδια μαζί τους για μετά το τέλος της καραντίνας, ψωνίστε για εκείνους στο supermarket και γενικά αφιερώστε τον χρόνο και τη σημασία που δεν αφιερώνατε πριν επειδή δεν προλαβαίνατε.
Και να θυμάστε, σίγουρα κάτι καλό θα βγει από την δοκιμασία αυτή και δεν θα αργήσουμε να γίνουμε μάρτυρες τις επόμενης ηλιόλουστης μέρας. Μέχρι τότε «Μείνετε θετικοί, μείνετε δυνατοί, μείνετε υγιείς»!
