Οι συνθήκες που ζούμε το τελευταίο διάστημα είναι αναμφίβολα πρωτόγνωρες και σοκαριστικές. Προσωπικά θεωρώ ότι την δεδομένη στιγμή για μια μεγάλη μερίδα ανθρώπων η απειλή που υφίστανται σε όλα τα επίπεδα της ύπαρξής από την απρόσμενη και βίαιη αλλαγή της καθημερινότητας μπορεί να είναι πολύ πιο σοβαρή από την απειλή της μόλυνσης από τον Covid-19.
Για αυτό το λόγο θεωρώ σημαντική μια υπόμνηση στην έννοια της αυτοφροντίδας. Η φροντίδα για τον εαυτό μας πρέπει να είναι πρωταρχική μας μέριμνα στους δύσκολους καιρούς που ζούμε για τρεις λόγους:
Πρώτον, επειδή αν εμείς δεν υιοθετήσουμε μια φροντιστική στάση προς τον εαυτό μας κανείς άλλος δεν μπορεί να μας φροντίσει αποτελεσματικά.
Δεύτερον, επειδή αν δεν φροντίσουμε τον εαυτό μας δεν μπορούμε να φροντίσουμε σωστά κανέναν άλλον. Γιατί κανείς δεν μπορεί να ποτίσει από μια άδεια δεξαμενή. Όπως όλοι ξέρουμε, όταν ταξιδεύουμε με αεροπλάνο το πλήρωμα μας θυμίζει ότι σε περίπτωση απώλειας πίεσης της καμπίνας πρώτα τοποθετούμε την δική μας μάσκα οξυγόνου και μετά βοηθάμε τα παιδιά που ταξιδεύουν μαζί μας. Αντίστοιχα και στην παρούσα κατάσταση έκτακτης ανάγκης, πρώτα φροντίζουμε τη δική μας «οξυγόνωση», ώστε να μπορούμε να είμαστε διαθέσιμοι φροντιστές για τα παιδιά μας, ή όποιον άλλο αγαπημένο μας χρειάζεται.
Και Τρίτον, ένας φροντισμένος οργανισμός μπορεί να ανταπεξέλθει καλύτερα σε οποιαδήποτε αντιξοότητα, ακόμα και σε μια πιθανή δύσκολη ιογενή λοίμωξη.
Διαβάστε σχετικά: Κορωνοϊός: Η Ανάγκη για Μια Ισορροπημένη Προσέγγιση
Πώς μπορούμε όμως να φροντίσουμε καλά τον εαυτό μας;
Μια διάσταση που μας ορίζει ως όντα είναι το σώμα μας. Η ύπαρξη του σηματοδοτεί την δική μας ύπαρξη σε αυτό τον πλανήτη. Ο δυτικός πολιτισμός ποτισμένος από την καρτεσιανή φιλοσοφία και την χριστιανική ηθική έχει την τάση να το υποτιμά και να το υποβαθμίζει, όμως το σώμα μας παραμένει εδώ συνδέοντας μας με τον κόσμο μαρτυρώντας την παρουσία μας σε αυτόν.
Χωρίς αυτό δεν υπάρχουμε, τουλάχιστον όχι με το γνωστό μας τρόπο. Όμως η κατάσταση που ζούμε φέρνει τον κίνδυνο να βιώσουμε το σώμα μας ως απειλή. Κάπως έτσι τον τελευταίο καιρό πολλοί άνθρωποι έχουμε δει το δέρμα μας να πληγώνεται από το πολύ αντισηπτικό, το κεφάλι μας να πονάει από την υπερβολική έκθεση στην ακτινοβολία του διαδικτύου, τους μύες να μαγκώνουν από την έλλειψη κίνησης, το βάρος να αυξάνεται στην προσπάθεια να διαχειριστούμε την δύσκολη καθημερινότητα. Όλα αυτά είναι σημάδια ότι το σώμα μας χρειάζεται το νοιάξιμο μας, τώρα περισσότερο από άλλες στιγμές. Για να φροντίσουμε το σώμα μας είναι καλό:
- Να επιλέγουμε υγιεινές, όσο το δυνατόν λιγότερο κατεργασμένες τροφές
- Να αποφεύγουμε τη συχνή κατανάλωση ευφραντικών όπως η ζάχαρη, ο καφές και το αλκοόλ
- Να έχουμε συγκεκριμένα γεύματα μέσα στη μέρα, αποφεύγοντας τη λήψη τροφής ενδιάμεσα
- Να πίνουμε αρκετό νερό
- Να κλείνουμε τις ηλεκτρονικές συσκευές όταν η χρήση τους δεν μας είναι απαραίτητη.
- Να βάλουμε κάποια μορφή κίνησης στην καθημερινότητα μας (Δεν είναι απαραίτητο να είναι γυμναστική με την τυπική έννοια, κίνηση μπορούμε να έχουμε και πηγαίνοντας στο σούπερ μάρκετ με τα πόδια ή ξεσκαρτάροντας την αποθήκη ή σκαλίζοντας τον κήπο)
- Κοιμόμαστε αρκετά, αλλά όχι υπερβολικά, όσο το δυνατόν τις ώρες που ο ήλιος έχει δύση
- Φροντίζουμε στο σπίτι μας να μπαίνει όσο γίνεται περισσότερο φως και καθαρός αέρας.
- Επειδή σε πολλούς από εμάς αυτό τον καιρό λείπει η σωματική επαφή, η αγκαλιά, το άγγιγμα είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε ότι δεν πρόκειται για «πολυτέλειες» αλλά για ζωτικές ανάγκες της ενσώματης ύπαρξης μας που έχουμε στερηθεί. Ίσως λοιπόν είναι μια καλή στιγμή να προσφέρουμε στον εαυτό μας ένα καλό μασάζ, να δοκιμάσουμε την αίσθηση να χαϊδεύουμε εμείς το σώμα μας ή να αγκαλιάσουμε τον εαυτό μας κι αν αυτό φαίνεται παράξενο στους άλλους, ίσως είναι ώρα να σιγοψυθιρίσουμε ένα παλιό τραγουδάκι: Κι ας με λένε τρελή σ’ αγαπάω πολύ και σε νοιάζομαι.
- Επίσης, είναι σημαντικό να φροντίζουμε την υγιεινή του σώματος μας με αγάπη όχι με φόβο όσο είναι δυνατόν. Ας πλένουμε τα χέρια μας παρατηρώντας την αίσθηση της επαφής του ενός χεριού με το άλλο και φροντίζοντας να σταματήσουμε πριν ανοίξει το δέρμα. Ας κάνουμε το ντουζ νιώθοντας το νερό να κυλάει πάνω μας, αντί να σκεφτόμαστε πόσα μικρόβια σκοτώσαμε.
- Ας φροντίσουμε και αυτές τις μέρες η εικόνα του σώματός μας να είναι όμορφη στα δικά μας μάτια, έστω κι αν δεν θα μας δουν και τόσοι πολλοί συνάνθρωποι μας. Ας φορέσουμε όμορφα ρούχα κι ας χτενίσουμε προσεκτικά τα μαλλιά μας. Είναι και αυτό μια μορφή κατάφασης στη ζωή που ευτυχώς ακόμα συνεχίζεται.
Η πρωτόγνωρη κατάσταση στην οποία βρισκόμαστε και τα ερεθίσματα που μας κατακλύζουν, βάζουν σε δοκιμασία την συναισθηματική μας υγεία. Κανείς δεν περιμένει να είμαστε ουτοπιστές και να πλέουμε σε πελάγη ευτυχίας εν μέσω μιας τέτοιες κρίσης, όμως είναι σημαντικό να μην αφήσουμε τα ακατέργαστα συναισθήματα να μας κατακλύσουν και να υποσκάψουν έτσι την ζωτική μας ενέργεια. Για να το καταφέρουμε αυτό είναι ωφέλιμο:
- Να ελέγχουμε ως ένα βαθμό τις πληροφορίες στις οποίες εκτιθέμεθα. Από το πλήθος των πληροφοριών που υπάρχουν γύρω μας χρειάζεται να ξεχωρίζουμε ποιες είναι αξιόπιστες, αλλά κυρίως ποιες είναι στα αλήθεια χρήσιμες για εμάς. Για παράδειγμα, χρειάζεται πραγματικά να μάθω τον ακριβή αριθμό των ανθρώπων που πέθαναν σήμερα από τη νόσο; Μπορεί όντως να με βοηθήσει με κάποιο τρόπο;
- Είναι σημαντικό να αναγνωρίζουμε τι αισθανόμαστε κάθε στιγμή, τι γεννά αυτό το συναίσθημα και ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος να ανταποκριθούμε σε αυτό. Για παράδειγμα: Αυτή τη στιγμή νιώθω φόβο. Αυτό που με τρομάζει είναι ότι υπάρχει γύρω μου μια απειλή που πιστεύω ότι δεν ελέγχω, ποια είναι τα μέσα που έχω για να αυξήσω τον έλεγχο μου στην κατάσταση; Πριν βρεθώ σε αυτή την κατάσταση, είχα αντιμετωπίσει απειλές που δεν μπορούσα να ελέγξω απόλυτα; Π.Χ. την οδηγική συμπεριφορά άλλων και τι έκανα με αυτές;
- Σε κάθε περίπτωση, ας θυμόμαστε ότι τα συναισθήματα έρχονται και φεύγουν, χωρίς να υπακούν στις δικές μας προθέσεις και επιθυμίες. Οτιδήποτε και αν νιώθουμε είναι φυσιολογικό και αναδύθηκε για κάποιο λόγο. Δεν έχει καμιά σημασία αν είναι συμβατό ή όχι με αυτό που νιώθουν άλλοι άνθρωποι γύρω μας. Για παράδειγμα, κάποιος μπορεί να νιώθει χαρά επειδή λόγω της κατάστασης έχει επιτέλους χρόνο να φροντίσει τον κήπο του.
Κάποιος μπορεί να νιώθει ζήλια που ο φίλος του μπορεί ακόμα να δουλεύει κι ας αντιμετωπίζει κίνδυνο, ενώ εκείνος μπήκε σε αργία. Άλλος μπορεί να νιώθει θυμό που υποχρεώθηκε να σταματήσει τα μαθήματα χορού. Όλοι αυτοί οι άνθρωποι εύκολα θα ακούσουν επικρίσεις που θα ξεκινούν με φράσεις όπως: Εδώ ο κόσμος καίγεται… Όμως η αλήθεια είναι ότι ακόμα κι όταν καίγεται ο κόσμος για τον καθέναν από εμάς υπάρχει ένας ζωτικός μικρόκοσμος.
Αυτός ο μικρόκοσμος μας δίνει ενέργεια και μας συνδέει με το μεγαλύτερο γύρω μας. Έχουμε κάθε δικαίωμα και υποχρέωση να νοιαζόμαστε για αυτό το μικρόκοσμο και τα συναισθήματα μας για αυτόν είναι απολύτως σεβαστά ότι κι αν συμβαίνει γύρω.
Διαβάστε σχετικά: Κορωνοϊός: Συμβουλές αυτο-προστασίας τον καιρό της απομόνωσης
- Είναι σημαντικό να βρούμε τρόπους να εκφράσουμε όσα νιώθουμε. Αυτό μπορεί να γίνει κρατώντας ένα ημερολόγιο, γράφοντας μια ανάρτηση στα κοινωνικά δίκτυα, ζωγραφίζοντας, συζητώντας με ανθρώπους που εμπιστευόμαστε.
- Θέτουμε όρια στην εργασία μας. Αν δουλεύουμε από το σπίτι, αυτό δεν σημαίνει ότι είμαστε διαρκώς διαθέσιμοι
- Είναι σημαντικό να κρατήσουμε μια ρουτίνα. Ξυπνάμε συγκεκριμένη ώρα, δουλεύουμε ή ασχολούμαστε με όλα όσα πρέπει συγκεκριμένες ώρες, τρώμε συγκεκριμένες ώρες, αφιερώνουμε χρόνο σε ασχολίες που αγαπάμε ακόμα κι αν χρειάζεται να βρούμε καινούριους τρόπους να το κάνουμε. Π.χ. Παρακολουθούμε διαδικτυακά θέατρο.
- Φροντίζουμε τα Σαββατοκύριακα να μην είναι όμοια με τις καθημερινές.
- Προσπαθούμε να είμαστε δημιουργικοί. Φτιάχνουμε κάτι που δεν είχε υπάρξει πριν ακόμα και μια καινούρια συνταγή, μια τσάντα από το παλιό τζιν ή ένα νέο φυτό στο μπαλκόνι μας.
- Αναγνωρίζουμε τους δικούς μας στόχους ζωής και φροντίζουμε να συνεχίσουμε να τους υπηρετούμε με καινούριος τρόπους. Για παράδειγμα αν αυτό που μου δίνει νόημα είναι να είμαι καλός γονέας είναι σημαντικό να αναρωτηθώ ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος για μένα να είμαι καλός γονιός σε συνθήκες καραντίνας. Εδώ είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι είμαστε καλοί για τους άλλους μόνο όταν είμαστε καλά εμείς.
- Είναι σημαντικό να συνεχίσουμε να κάνουμε όνειρα, με την ελαστικότητα που επιβάλλει η ρευστότητα των συνθηκών. Λέγοντας όνειρα δεν εννοώ μονάχα τα μεγάλα όνειρα ζωής, αλλά και μικρές αναμονές όπως η σκέψη του μέρους που θα θέλαμε να πάμε πρώτα την μέρα που η ζωή θα αρχίσει να βρίσκει ξανά το ρυθμό της.
- Βοηθάει επίσης να σκεφτόμαστε συχνά όλα εκείνα για τα οποία είμαστε ευγνώμονες ακόμα και μέσα στην δύσκολη συγκυρία.
- Τέλος, είναι βοηθητικό κάθε βράδυ πριν κοιμηθούμε να αναπολούμε την πιο ωραία στιγμή της μέρες που πέρασε με κάθε λεπτομέρεια και να ψιθυρίζουμε ένα ευχαριστώ για αυτή όσο μικρή και ασήμαντη κι αν μας φαίνεται. Μπορεί να είναι η γεύση ενός φαγητού, ένα τηλεφώνημα που δεχτήκαμε, το κελάηδισμα ενός πουλιού ή ακόμα και μια μόνο βαθιά καθαρή ανάσα.
Οι μέρες αυτές μας έχουν απομακρύνει από κάποιους ανθρώπους και μας έχουν φέρει κοντά σε άλλους περιορίζοντας κατά πολύ το εύρος των δυνατοτήτων μας να ορίσουμε την πραγματική απόσταση από τα πρόσωπα της ζωής μας. Η συνθήκη αυτή πιθανότατα θα βάλει σε δοκιμασία κάποιες σχέσεις, ενώ θα ενδυναμώσει άλλες.
Για αυτό είναι σημαντικό να θυμόμαστε τα παρακάτω:
- Να κρατάμε ισχυρές τις σχέσεις που είναι σημαντικές για μας, έστω κι αν χρειάζεται να αξιοποιήσουμε άλλους τρόπους επικοινωνίας.
- Να εκφράζουμε τακτικά την αγάπη και το νοιάξιμό μας στους δικούς μας ανθρώπους με λεκτικούς και μη λεκτικούς τρόπους
- Αν δεν μπορούμε να επικοινωνήσουμε με κάποιον που αγαπάμε είναι καλό να τον σκεφτόμαστε συχνά ή και να γράφουμε όλα όσα θα θέλαμε να μοιραστούμε μαζί του. Τέτοια κείμενα μπορεί να είναι το δικό μας ίχνος στη σχέση αυτή τη δύσκολη ώρα.
- Να προσφέρουμε αν μπορούμε νοιάξιμο και φροντίδα σε συνανθρώπους μας που το χρειάζονται, έστω κι αν δεν τους γνωρίζουμε. Αυτό θα ενδυναμώσει και εκείνους και εμάς. Μπορούμε για παράδειγμα να δώσουμε αίμα που τόσο αναγκαίο είναι στις μέρες μας ή να κάνουμε τα ψώνια για τους ηλικιωμένους γείτονες μας.
- Στο βαθμό που μπορούμε να μοιράζουμε το χρόνο της ημέρας έτσι ώστε να υπάρχει αρκετός μόνο με τον εαυτό μας, χρόνος με ανθρώπους που αγαπάμε και χρόνος με αυτούς που ίσως έχουμε θέματα να επεξεργαστούμε.
- Όταν η καραντίνα δοκιμάζει τις σχέσεις μας είναι σημαντικό να μην αφήνουμε την ένταση να συσσωρευτεί. Να ξεκαθαρίζουμε τι είναι αυτό που μας ενοχλεί και να το επικοινωνούμε με τρόπο ευγενικό, σταθερό και ξεκάθαρο.
- Ανεξάρτητα από την ανταπόκριση του άλλου είναι χρήσιμο να σκεφτούμε τις δικές μας δυνατότητες αντίδρασης σε ότι μας ενοχλεί. Π.χ. Αν ο σύντροφός μου θέλει να παρακολουθεί συνεχώς τηλεόραση και αυτό με αναστατώνει είναι καλό να επιλέξω, αν μπορώ να καθίσω σε ένα δωμάτιο που η τηλεόραση δεν ακούγεται τόσο.
- Όταν εκφράζουμε μια δυσαρέσκεια ή μια ανάγκη μας να το κάνουμε μιλώντας σε πρώτο πρόσωπο και βάζοντας σε λέξεις τα συναισθήματα μας, ενώ ταυτόχρονα αποφεύγουμε να ασκήσουμε κριτική. Π.χ. Αντί να πούμε: μα πώς αντέχεις να ακούς όλη μέρα τηλεόραση, θα βοηθούσε να πούμε Με στεναχωρεί να ακούω συνέχεια τηλεόραση, θα ήθελα να την κλείσουμε για κάποιες ώρες. Αντί να πούμε: Ούτε που σε νοιάζει για μένα, ας δοκιμάσουμε να πούμε: έχω ανάγκη να μου δείχνεις πιο συχνά το ενδιαφέρον σου.
- Όταν κάποιος άλλος προσπαθεί να μας εκφράσει κάτι ας μην τον διακόψουμε κι ας του προσφέρουμε όλη την προσοχή μας ακόμα κι αν διαφωνούμε με αυτό που υποστηρίζει. Όταν ακούμε ο στόχος μας ας είναι να κατανοήσουμε και όχι να απαντήσουμε.
- Ας προσπαθήσουμε να είμαστε ανοιχτοί στην πραγματικότητα του άλλου αναγνωρίζοντας ότι μπορεί να διαφέρει από την δική μας, ακόμα κι αν ζούμε στο ίδιο σπίτι. Αντί να υποθέτουμε τι σκέφτεται και τι νιώθει ένα αγαπημένο πρόσωπο ας του δώσουμε την ευκαιρία να μας το πει, ρωτώντας με αληθινό ενδιαφέρον.
- Ας αποφύγουμε τις σημαντικές αποφάσεις αν είναι δυνατόν, μέχρι να περάσει η κρίση. Χωρίς να αγνοούμε όσα μαθαίνουμε μέσω αυτής.
Διαβάστε σχετικά: Κορωνοϊός: Παραμένοντας ψύχραιμοι στην πανδημία
Τέλος πέρα από την σφαίρα του εαυτού και των άλλων έχουμε όλοι, άλλος περισσότερο άλλος λιγότερο, το κομμάτι που αφορά τη σύνδεση μας με το μεγαλύτερο από μας, με το φαινόμενο της ύπαρξης γενικά και ίσως με κάποια υπερφυσική παρουσία. Έχουμε όλοι πιστεύω και αξίες που μας καθοδηγούν στη ζωή και ενδυναμώνουν την ελπίδα μας. Σε εποχή κρίσης η συνειδητή σύνδεσή μας με αυτό το κομμάτι μπορεί να αποβεί σωτήρια.
- Το να αναρωτηθεί ο καθένας, η καθεμιά, το καθένα μας ποιες είναι οι σημαντικές αξίες που εμπνέουν τη ζωή του/της και πως μπορεί να συνεχίσει να τις υπηρετεί σε συνθήκες που αλλάζουν.
- Υπάρχει βέβαια και η πιθανότητα να πιάσουμε τον εαυτό μας να αναρωτιέται για όσα πίστεψε και για τις ιδέες που καθοδήγησαν τη ζωή του μέχρι τώρα. Είναι κάτι πολύ φυσικό, καθώς οι κρίσεις συνήθως μας προσκαλούν σε μετασχηματισμό. Το να ακολουθήσουμε την εσωτερική μας κίνηση είναι δείγμα ζωντάνιας και σεβασμού στον εαυτό μας.
- Είναι σημαντικό να σκεφτούμε ποιο ήταν το προσωπικό μας εξελικτικό πρόταγμα πριν από την κρίση και πως μπορούμε να συνεχίσουμε να δουλεύουμε για αυτό μέσα στις καινούριες συνθήκες. Πώς θα θέλαμε να μας βρει το τέλος της καταιγίδας; Τι μπορούμε να κάνουμε για αυτό;
- Για όσους έχουμε μια πίστη σε κάτι πέρα από τον άνθρωπο είναι ουσιαστικό να διατηρήσουμε την σύνδεση μας με αυτό με όποιο τρόπο μπορούμε, αλλά με μια συστηματικότητα. Ίσως η κρίση είναι η ευκαιρία μας να ανακαλύψουμε ότι οι εξωτερικές συνθήκες δεν μπορούν να αλλοιώσουν την σχέση μας με τα σημαντικά μας.
Θα κλείσω αυτό το κείμενο με μια χιουμοριστική ανάρτηση που διάβασα στο Facebook μια για τους χριστιανούς που όμως αν την δούμε λίγο ευρύτερα μοιάζει να έχει νόημα για όλους μας. Η ανάρτηση έλεγε: Επείγον μήνυμα από τον Ιησού Χριστό. Φέτος λόγω συνθηκών δεν θα κατέβω για Πάσχα, ανεβείτε εσείς!!. Νομίζω διαβάζοντας το λίγο πιο ανοιχτά το μήνυμα θα μπορούσε να λέει . Όταν αυτά που επιθυμείτε δεν έρχονται προς εσάς, κινηθείτε εσείς προς αυτά, καθένας με τον τρόπο του και το ρυθμό του.
