«Μαμά μου, μόλις περάσει ο Κορωναϊός θα σε αγκαλιάζω μέρες – μέρες συνέχεια».. είναι τα λόγια μίας μικρής προς τη μαμά της….
Αντιμέτωποι με μία αόριστη απομόνωση, της μετάδοσης του ιού, της οικονομικής αβεβαιότητας, και χωρίς ορατή χρονική επιστροφή στην ομαλότητα, ο κορωναϊός αφήνει το βάρος του στη συλλογική ψυχική μας υγεία.
Το πως διαχειριζόμαστε αυτή την κρίση ως ενήλικες και πως ανταποκρινόμαστε σε αυτή, θα επηρεάσει οπωσδήποτε με κάποιον τρόπο, πως τα παιδιά μας θα μάθουν να αντιδρούν απέναντι σε τραυματικά γεγονότα τώρα αλλά και γενικότερα.
Για αυτό έχει σημασία η δική σας ψυχραιμία.
Παρακάτω, μαζί με χρήσιμες πληροφορίες σε σχέση με τα παιδιά, που αναρτήθηκαν σε έναν από τους πλέον έγκριτους διεθνείς επιστημονικούς ιστοτόπους, την ιστοσελίδα της Διεθνούς Ψυχαναλυτικής Ένωσης με αφορμή την έξαρση του Κορωναϊού, αναφέρω μέσα από την πολυετή εμπειρία μου, κάποιες επίσης προτάσεις που αποβαίνουν βοηθητικές στη διαχείριση δύσκολων ή και επικίνδυνων καταστάσεων.
1. Τα παιδιά τα πηγαίνουν πολύ καλύτερα όταν περιβάλλονται από στοργικούς, διακριτικούς, γεμάτους ενδιαφέρον, σεβασμό και αγάπη ενήλικες, που μπορούν να πειθαρχήσουν οι ίδιοι το άγχος τους και τις αντιδράσεις τους και να εκφραστούν με ένα συγκροτημένο τρόπο!
2. Φροντίστε να διατηρήσετε κατά το δυνατό την προηγούμενη κανονικότητα της ζωής της οικογένειας σε ό,τι είναι επιτρεπτό: Τώρα που έκλεισαν τα σχολεία, μην τα καθοδηγείτε να περνούν τις μέρες τους σαν να πρόκειται για διακοπές – γιατί δεν είναι διακοπές.
Είναι αναγκαίο να εξακολουθήσουν να διαβάζουν κατά την παραμονή τους στο σπίτι και να φροντίζουν τις ακαδημαϊκές υποχρεώσεις τους μαζί με τα χόμπυ τους.
Εσείς φροντίστε να κρατάτε με δημιουργικό τρόπο το ενδιαφέρον τους ζωντανό, ώστε να μην βαριούνται και φυσικά αποφύγετε τις συγγενικές συναθροίσεις πολλών ατόμων, προκειμένου να παίξουν.
Διαβάστε σχετικά: Κορωνοϊός: ο ρόλος του γονιού στην ψυχοσυναισθηματική στήριξη του παιδιού - έφηβου
3. Υπενθυμίστε τους ότι είστε εκεί για να τους παρέχετε ασφάλεια, και όποια υποστήριξη έχουν ανάγκη.
Δίνετέ τους συχνά, μια ζεστή σφιχτή αγκαλιά κι ένα φιλί.
4. Κρατήστε το σπίτι ως ένα ασφαλές μέρος. Τα παιδιά, ανεξάρτητα από την ηλικία τους, συχνά έχουν ανάγκη και βρίσκουν στο σπίτι τους ένα ασφαλές καταφύγιο όταν ο κόσμος γύρω τους γίνεται συντριπτικός.
Σε περιόδους κρίσης, είναι σημαντικό να θυμάστε ότι τα παιδιά σας αναζητούν την ασφαλή αίσθηση ότι βρίσκονται εκεί προστατευμένα. Βοηθήστε τα να γίνει το σπίτι, ένα μέρος όπου βρίσκουν την απομόνωση ή την άνεση που χρειάζονται.
5. Φροντίστε για «διαλείμματα, με αποχή από τις ειδήσεις». Τα παιδιά σας μπορεί να θέλουν να ενημερώνονται συλλέγοντας πληροφορίες σχετικά με τα συμβάντα, από το διαδίκτυο, την τηλεόραση ή τις εφημερίδες. Είναι σημαντικό να φιλτράρετε από ένα σημείο και μετά, ή να περιορίσετε το χρόνο που αφιερώνουν στην παρακολούθηση αυτών των ειδήσεων. Η συνεχής έκθεση μπορεί να αυξήσει πραγματικά το άγχος και τους φόβους τους.
6. Μοιραστείτε τα συναισθήματά σας με το παιδί σας.
Είναι καλό να αναγνωρίσετε τα συναισθήματά σας με τα παιδιά σας. Βλέπουν ότι είστε άνθρωπος. Οι γονείς το ακούν συχνά: Να γίνουν το πρότυπο και το παράδειγμα για τα παιδιά τους, γιατί τα παιδιά λαμβάνουν υπόψη τους λιγότερο τα λόγια τους και περισσότερο τη στάση και τις πράξεις τους απέναντι στα γεγονότα. Αυτό ισχύει και για τα συναισθήματα. Έχουν επίσης την ευκαιρία να δουν τα παιδιά, ότι αν και είστε αναστατωμένοι ως γονείς με τις τρέχουσες εξελίξεις, μπορείτε να έχετε κάποιο έλεγχο στη διαχείριση της κατάστασης.
7. Μιλήστε στο παιδί σας σχετικά με το πόσες ιστορίες αναφορικά με το COVID-19 στο διαδίκτυο, μπορεί να βασίζονται σε φήμες και ανακριβείς πληροφορίες.
8. Όταν υπάρχει υψηλή συναισθηματική ένταση λόγω αιφνίδιων και κατακλυσμιαίων γεγονότων, μερικές φορές καταφεύγουμε να κατηγορήσουμε κάποιον για τα δεινά. Είναι σημαντικό να αποφεύγετε τα στερεότυπα οποιασδήποτε ομάδας ανθρώπων ή λαού, ως υπεύθυνων για τον ιό.
9. Πείτε, «Δε ξέρω ποιος ευθύνεται για την εξάπλωση του κορωνοίου». Μερικές φορές η απάντηση στην ερώτηση είναι «δε ξέρω» όταν πράγματι δεν είστε σίγουροι για κάτι, ή υπάρχουν αμφιλεγόμενες απόψεις.
Π.χ. Στην ερώτηση των παιδιών:
– «Γιατί οι κακοί άνθρωποι το έκαναν αυτό;»,
η απάντηση:
– «Δε ξέρω», … μπορεί να είναι μία τίμια απάντηση που ταιριάζει.
10. Βοηθήστε τα παιδιά να αισθάνονται ότι έχουν σημαντικό έλεγχο επί της κατάστασης σε σχέση με τον εαυτό τους.
Δώστε στα παιδιά σας συγκεκριμένα πράγματα που μπορούν να κάνουν για να αισθάνονται αυτόν τον έλεγχο και να νιώθουν πιο δυνατά. Διδάξτε τα ότι κοιμούνται τότε που πρέπει και πλένουν τα χέρια τους καλά και συχνά, μπορούν να βοηθηθούν να παραμείνουν δυνατά και υγιή.
Εξηγήστε ότι το κανονικό πλύσιμο των χεριών βοηθά επίσης να σταματήσετε τη διάδοση των ιών σε άλλους. Να είστε βέβαια και οι ίδιοι ένα καλό μοντέλο και αφήστε τα παιδιά σας να σας βλέπουν να πλένετε συχνά τα χέρια σας!
11. Πάνω απ’ όλα, καθησυχάστε τα!
Στο τέλος της συζήτησης, διαβεβαιώστε τα παιδιά σας ότι θα κάνετε ό,τι περνά από το χέρι σας, για να τα κρατήσετε ασφαλή.
Βεβαιωθείτε ότι θα είστε διαθέσιμοι για να απαντήσετε σε τυχόν ερωτήσεις τους.
Πάντοτε να υπάρχει κάτι αισιόδοξο ως μήνυμα στο τέλος της συζήτησης ή στα λεγόμενά σας γενικότερα, προωθώντας τα νέα που θα δημιουργήσουν αίσθημα ασφάλεια: περιγράψτε πχ. τις προσπάθειες που γίνονται από τους επιστήμονες ανά τον κόσμο, για την ανεύρεση του εμβολίου, αλλά και για τις κινήσεις στήριξης και αλληλεγγύης μεταξύ των λαών.
Τέλος,
Τα συναισθήματα «πηγαίνουν και έρχονται», θα περάσουν όμως!, και αυτό είναι που πρέπει να θυμόμαστε όταν αισθανόμαστε ανήσυχοι!
Διαβάστε σχετικά: Mindfulness & Κορονοϊός
Στη συνέχεια ακολουθεί περαιτέρω αναφορά σε σχέση με τα παιδιά από σχετικό έγκριτο λήμμα:
**Το κείμενο παρακάτω δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα της Διεθνούς Ψυχαναλυτικής Ένωσης (IPA), μίας από τις πλέον έγκριτες διεθνείς επιστημονικές ενώσεις, έχει συγγραφεί από τους παρακάτω συντελεστές και μεταφράστηκε στα Ελληνικά από την κα Αμίνα Μοσκώφ, κλινική ψυχολόγο.
Joy D. Osofsky, PhD & Harold J. Osofsky. M.D., Ph.D. ‘Terrorism and Disaster Coalition for Child and Family Resilience’.
Ο κοροναϊός (Covid-19) είναι μια πανδημία
Το ευτυχές είναι ότι πολύ λίγα παιδιά έχουν αρρωστήσει και από αυτά η πλειοψηφία αποτελούν ελαφρές περιπτώσεις.
Εκείνο όμως που επηρεάζει πολύ τα παιδιά είναι η καραντίνα και το άγχος των γονέων και γενικότερα των ενηλίκων που τα περιβάλλoυν. Οι ενήλικες έχουν την τάση να πιστεύουν ότι τα παιδιά δεν αντιλαμβάνονται τις αλλαγές και το διάχυτο άγχος που επικρατεί, και τείνουν να παραγνωρίζουν την μεγάλη παρατηρητικότητά τους και ευαισθησία τους προς ότι συμβαίνει γύρω τους. Ας δούμε μερικούς από τους τρόπους που αντιδρούν τα παιδιά και πώς μπορούμε να τα βοηθήσουμε. Συνήθεις παιδικές αντιδράσεις στο τραύμα:
1. Συχνό κλάμα, υπερκινητικότητα, δυσκολίες στον ύπνο και κατά τη διάρκεια του ύπνου, εφιάλτες, προσκόλληση προς τους σημαντικούς άλλους, φόβος αποχωρισμού από τους σημαντικούς άλλους, επαναλαμβανόμενο παιχνίδι (μπορεί να επαναλαμβάνουν ξανά και ξανά κάτι που άκουσαν, μπορεί να επιδεικνύουν ιδιαίτερη φροντίδα για τις κούκλες τους ή τα χνουδωτά ζωάκια τους, πχ να τα κρύβουν, να τα σκεπάζουν).
2. Μερικά παιδιά μπορεί να γίνουν πολύ επιθετικά και θυμωμένα. Άλλα τείνουν να αποσύρονται από κάθε αλληλεπίδραση. Κάποια μπορεί να συμπεριφέρονται σαν να είναι μικρότερα από την ηλικία τους, να λερώνουν τον εαυτό τους, να ζητάνε μπιμπερό αντί για ποτήρι, να ζητάνε παιδική κρέμα ή και να αρνούνται να φάνε, ή να μιλάνε όπως τα μικρότερα παιδιά.
3. Τα παιδιά είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα στην ψυχική πίεση που βιώνουν τα άτομα που τα φροντίζουν. Επηρεάζει την ικανότητα τους να διατηρήσουν σταθερό το επίπεδο λειτουργείας τους και επηρεάζει και τα συναισθήματα τους. Τις περισσότερες φορές δεν μπορούν να μιλήσουν για τον φόβο τους και την αναστάτωση τους. Οι ενήλικες μπορούν να τα προστατέψουν μόνο εφόσον έχουν συνείδηση της θλίψης των παιδιών.
Πώς μπορούμε να βοηθήσουμε τα παιδιά μας
1. Διατηρήστε ένα πρόγραμμα. Η διατήρηση μιας ρουτίνας είναι πάρα πολύ σημαντική για τα μικρά παιδιά. Οι καταστροφές, η ακούσια απομόνωση και άλλες τραυματικές καταστάσεις τείνουν να αναστατώνουν το πρόγραμμα τους.
Όταν καταφέρνουμε να δημιουργήσουμε καινούργιες σταθερές συνήθειες ή να επαναφέρουμε κάποιες από αυτές που έχουν αναστατωθεί δημιουργούμε για το παιδί μια αίσθηση ασφάλειας. Είναι ιδιαιτέρως βοηθητικό να τηρούμε σταθερές ώρες στα γεύματα και στις ώρες ύπνου, να ορίζουμε μια συγκεκριμένη ώρα που θα παίξουμε μαζί τους, που θα τους διαβάσουμε ή ακόμα που θα τραγουδήσουμε μαζί τους.
2. Υποστηρίξτε τα παιδιά σας. Η υποστήριξη των γονιών και των σημαντικών άλλων έχει ιδιαίτερη αξία κατά την περίοδο αλλά και αμέσως μετά το τέλος μιας μεγάλης κρίσης. Οι γονείς μπορεί να είναι ωσεί παρόντες αλλά όχι πραγματικά συναισθηματικά διαθέσιμοι, κατακλεισμένοι οι ίδιοι από μεγάλη ψυχική πίεση. Έχει πολύ μεγάλη σημασία να προσφέρουν ψυχικό χώρο και χρόνο στα παιδιά με στόχο να τα ηρεμήσουν και να τα καθησυχάσουν.
Διαβάστε σχετικά: Κορωνοϊός: ο ρόλος του γονιού στην ψυχοσυναισθηματική στήριξη του παιδιού - έφηβου
3. Προσφέρετε επεξηγήσεις περί των αλλαγών. Τα μικρά παιδιά μπορεί να μην καταλαβαίνουν τον λόγο που άλλαξε κάτι (πχ. το γιατί να μην μπορούν να βγουν έξω να παίξουν με τους φίλους τους) αλλά τουλάχιστον η επικοινωνία μαζί τους θα τα βοηθήσει να νιώσουν υποστηριγμένα. Έχει σημασία οι επεξηγήσεις μας να προσφέρονται σε γλώσσα κατάλληλα προσαρμοσμένη στην ηλικιακή ομάδα στην οποία απευθύνονται. Κρατάμε τις επεξηγήσεις μας απλές.
4. Φροντίστε τον εαυτό σας. Αυτό είναι πολύ σημαντικό. Ακόμα και όταν τα παιδιά δεν είναι απευθείας εκτεθειμένα στο τραύμα, συναισθάνονται το στρες που έχει καταβάλλει τα μεγαλύτερα παιδιά και τους ενήλικες στο σπίτι.
5. Αν τα μικρά παιδιά έχουν σταλεί να φιλοξενηθούν από μέλη της οικογένειας σε μια άλλη πόλη είναι πολύ σημαντικό να επικοινωνούμε μαζί τους όσο πιο συχνά γίνεται μέσα στην ημέρα αλλά και πριν την ώρα του ύπνου. Εάν παραμένουν σπίτι καλό είναι να επικοινωνούν με άλλα παιδάκια μέσω των ηλεκτρονικών μέσων.
Επισκεφτείτε την ιστοσελίδα της Ελευθερίας-Έρης Κεχαγιά
