Ενώ στην αρχή της πανδημίας αποθηκεύαμε τρόφιμα και μετά διάφορα gadget, μία νέα έρευνα δείχνει ότι τελικά «αποθηκεύσαμε» περισσότερο «αξίες» παρά υλικά αγαθά.
Οι πρώτες μέρες του COVID έφεραν μια πρωτόγνωρη αίσθηση επείγουσας ανάγκης για αγορές ορισμένων ειδών. Χαρτί υγείας, ζυμαρικά και ψωμί εξαφανίσθηκαν από τα ράφια των super markets, καθώς οι άνθρωποι προέβησαν σε, ζωτικής σημασίας, προμήθειες. Ακολούθησαν αγορές που βοηθούσαν στη ανακούφιση από το lockdown, όπως υδρομασάζ, gadget κουζίνας και νέα κατοικίδια. Τελικά, η πανδημία μας έκανε γενικά πιο υλιστές;
Η έρευνα υποδηλώνει ότι η τάση προς την υλιστική συμπεριφορά (απόκτηση χρημάτων και περιουσιακών στοιχείων που σηματοδοτούν την οικονομική και κοινωνική θέση) προκαλείται από υψηλά επίπεδα άγχους και μοναξιάς. Για πολλούς, η πανδημία ήταν μια αγχωτική, αγχώδης και μοναχική περίοδος.
Ο υλισμός τροφοδοτείται επίσης από τα ΜΜΕ. Οι πρώτες αναφορές έδειξαν ότι, κατά τη διάρκεια περιόδων lockdown και κοινωνικών περιορισμών, οι άνθρωποι κολλούσαν ακόμη περισσότερο στις οθόνες τους από πριν.
Όμως, παρά αυτές τις συνθήκες που αναμένεται να κάνουν τους ανθρώπους πιο υλιστές, η έρευνά μας δείχνει ότι ίσχυε το αντίθετο. Ρωτήσαμε ανθρώπους στο Ηνωμένο Βασίλειο για τις πεποιθήσεις και τις αξίες τους πριν και μετά την άφιξη του COVID και διαπιστώσαμε ότι, συνολικά, οι περισσότεροι άνθρωποι νοιάζονται λιγότερο για τα χρήματα και τα υλικά κέρδη.
Αξιολόγησαν χαμηλότερα στόχους όπως «να είσαι οικονομικά επιτυχημένος» και «να έχεις μια εργασία με καλή αμοιβή». Αντίθετα, άλλες κοινωνικές αξίες που σχετίζονται με την αποδοχή του εαυτού μας και το να μοιραζόμαστε τη ζωή μας «με κάποιον που αγαπώ» παρέμειναν ίδιες.
Πιστεύουμε ότι αυτές οι αλλαγές μπορεί να εξηγηθούν από παράγοντες που σχετίζονται με την πανδημία. Για παράδειγμα, ο COVID εστίασε την προσοχή στη σημασία της υγείας. Επίσης, η διαφήμιση και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης προώθησαν κοινωνικές αξίες όπως η αλληλεγγύη και η αντιμετώπιση των προκλήσεων μιας κοινής εμπειρίας.
Διαβάστε σχετικά: Τι έμαθαν οι επιστήμονες από την πανδημία για την ανθρώπινη συμπεριφορά
Ομολογουμένως, δεν είχαν όλοι οι ερωτηθέντες την ίδια απάντηση. Χρησιμοποιήσαμε διάφορες τεχνικές συλλογής δεδομένων για να ρωτήσουμε ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα του πληθυσμού του Ηνωμένου Βασιλείου και οι άνθρωποι που ήταν περισσότερο εκτεθειμένοι στα μέσα ενημέρωσης και πιο ανήσυχοι για τον COVID, φάνηκε να επιδεικνύουν μεγαλύτερα επίπεδα υλισμού. Ωστόσο, διαπιστώσαμε μια συνολική μείωση των υλικών συμφερόντων των ανθρώπων.
Μπορεί να υπάρχουν οφέλη από μια τέτοια αλλαγή συμπεριφοράς. Έρευνες έχουν δείξει ότι ο υλισμός οδηγεί σε χαμηλότερα επίπεδα ευτυχίας και ικανοποίησης από τη ζωή, καθώς επίσης προκαλεί αρνητικές διαθέσεις και άγχος.
Ωστόσο, η δημοφιλής κουλτούρα και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης κάνουν τον υλισμό δύσκολο να αποφευχθεί. Από πολύ μικρή ηλικία, πολλά παιδιά μαθαίνουν γρήγορα να συνδέουν το υλικό κέρδος με ανταμοιβές για καλή συμπεριφορά.
Καθώς μεγαλώνουν, ανακαλύπτουν ότι υπάρχουν πράγματα που μπορούν να μας βοηθήσουν να παρουσιαστούμε με πιο ελκυστικό τρόπο και να κερδίσουμε την προσοχή των άλλων. Τα υλικά αντικείμενα γίνονται σταδιακά πολύ επιθυμητά μέσα που μας βοηθούν επίσης να ξεπεράσουμε ορισμένες από τις ελλείψεις που αντιλαμβανόμαστε.
Για να αυξηθεί η ελκυστικότητα, τα ΜΜΕ και η διαφήμιση γενικά προωθούν υλιστικές πεποιθήσεις μέσω ιστοριών και εικόνων που συνδέουν το χρήμα και την κατανάλωση με την ευτυχία, την υψηλή αυτοεκτίμηση και την κοινωνική αναγνώριση.
Φυσικά και οι μεγάλοι διαφημιστές και τα τμήματα μάρκετινγκ δεν απέφυγαν τις παραδοσιακές μεθόδους κατά τη διάρκεια του COVID. Η έρευνά μας αποκάλυψε επίσης μεγαλύτερο αριθμό αναρτήσεων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης από επωνυμίες που προωθούν την κατανάλωση ως τρόπο αντιμετώπισης αρνητικών συναισθημάτων και βελτίωσης της ευημερίας.
Αυτό, σε συνδυασμό με μια ευρεία μείωση της αξίας που αποδίδεται στο οικονομικό και υλικό κέρδος, θα μπορούσε τελικά να οδηγήσει στην ανάπτυξη πολωμένων νοοτροπιών. Από τη μία πλευρά, είναι πιθανό πολλοί άνθρωποι να συνεχίσουν την τάση που ξεκίνησε από τον COVID και να απομακρυνθούν σιγά σιγά από τον καταναλωτισμό, επιφέροντας πιθανώς βαθιές κοινωνικές συνέπειες: μπορεί ήδη να είναι μία αιτία της «μεγάλης παραίτησης» στην αγορά εργασίας, όπου ένα μεγαλύτερο από το συνηθισμένο ποσοστό εργαζομένων αποφάσισε να εγκαταλείψει τη δουλειά του.
Από την άλλη πλευρά, όμως, ο μεγαλύτερος αριθμός διαφημίσεων και διαδικτυακών μηνυμάτων που παρουσιάζουν τις δαπάνες ως μέσο για την ευτυχία, θα μπορούσε να έχει το αντίθετο αποτέλεσμα. Όσοι εκτίθενται περισσότερο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όπως οι έφηβοι και οι νέοι ενήλικες, μπορεί να είναι πιο πιθανό να ασπαστούν τον υλισμό και να αντιμετωπίσουν ορισμένες από τις αρνητικές επιπτώσεις που αυτός επιφέρει.
Αυτό το είδος πολωμένης σκέψης θα μπορούσε να εξελιχθεί σε μέρος του μακροπρόθεσμου κοινωνικού αντίκτυπου της παγκόσμιας κρίσης υγείας, με σοβαρές συνέπειες για τις νεότερες γενιές. Μια πανδημία που έδιωξε πολλούς μακριά από τον υλισμό, μπορεί να έχει οδηγήσει άλλους πολύ πιο κοντά του, με ότι αυτό συνεπάγεται.
Απόδοση: Mαρίλια Γιακουμή, φιλόλογος – ειδική παιδαγωγός
Επιμέλεια: PsychologyNow.gr
Πηγή
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
