Αν δεν είστε ήδη ευχαριστημένοι με τη ζωή σας, τότε δεν θα βρείτε την ευτυχία στο Τζόκερ.
Ξέρετε τι ακούγεται πολύ καλό; Να μάθετε ξαφνικά ότι έχετε κερδίσει το τζάκποτ στο Τζόκερ με κέρδη 10 εκατομμύριων ευρώ. Η αγορά ενός λαχείου ή η συμπλήρωση ενός δελτίου Λόττο ή Τζόκερ μπορεί να μην είναι μια οικονομικά ορθολογική απόφαση, αλλά φαντάζεστε ότι αν κερδίσετε το τζακπότ και όλα αυτά τα χρήματα, θα γίνετε εξαιρετικά ευτυχισμένοι... σωστά;
Αν δεν είστε ήδη ευχαριστημένοι με τη ζωή σας, τότε δεν θα δείτε μακροπρόθεσμα διαφορά αν κερδίσετε το τζακπότ ή τον πρώτο αριθμό του λαχείου.
Η ψυχολογία των "αμέτρητων" κερδών
Υπάρχει μια συναρπαστική έρευνα για την ψυχολογία των λαχείων και των τυχερών παιχνιδιών. Μελέτες έχουν δείξει ότι αγοράζουμε λαχεία και παίζουμε σε τυχερά παιχνίδια, επειδή δυσκολευόμαστε να επεξεργαστούμε πόσο απίθανο είναι να νικήσουμε και δίνουμε στους εαυτούς μας λόγους να πιστεύουμε ότι θα μπορούσαμε με κάποιο τρόπο να κερδίσουμε.
Ορισμένες έρευνες έχουν επίσης υποδείξει ότι η επιθυμία να παίξετε ένα δελτίο ή να αγοράσετε ένα λαχείο, μπορεί να είναι ισχυρότερη μεταξύ των ατόμων με χαμηλότερα εισοδήματα που ελπίζουν να ξεφύγουν από τις δύσκολες οικονομικές συνθήκες.
Αλλά ίσως το πιο ενδιαφέρον είναι ότι η έρευνα δείχνει ότι αν κερδίσετε τον πρώτο αριθμό του λαχείου ή το τζόκερ, δεν θα σας κάνει πιο ευτυχισμένους μακροπρόθεσμα. Αντίθετα όμως με τον λαϊκό μύθο, δεν φαίνεται πιο πιθανό να οδηγεί τους ανθρώπους να συνεχίσουν να κάνουν έξοδα, που θα τους κάνουν δυστυχισμένους και δυσαρεστημένους. Οι νικητές κυρίως αναφέρουν ότι καταλήγουν περίπου τόσο ευτυχείς όσο ήταν πριν κερδίσουν.
Μια κλασική μελέτη του 19781 συνέκρινε 22 νικητές του λαχείου με 22 μέλη της ομάδας ελέγχου (που δεν κέρδισαν χρήματα) και με 29 άτομα που είχαν μείνει παράλυτοι σε ατυχήματα. Σε γενικές γραμμές, οι νικητές των λαχείων ανέφεραν ότι ήταν πιο ευτυχισμένοι από τους παραπληγικούς και τους τετραπληγικούς, 4 στους 5 αντί για 2,96 στους 5.
Η ομάδα ελέγχου είχε κατά μέσο όρο σκορ 3,82 στα 5, όχι σημαντικά διαφορετικό από τους νικητές του λαχείου. Ωστόσο, οι νικητές του λαχείου ανέφεραν ότι απολάμβαναν λιγότερη απόλαυση από αυτό που οι ερευνητές ονόμαζαν "καθημερινές απολαύσεις" - ευχάριστες πτυχές της καθημερινής ζωής όπως ένα πρωινό ή μία συζήτηση με έναν φίλο.
Οι ερευνητές εξεπλάγησαν από το γεγονός ότι οι νικητές του λαχείου δεν ανέφεραν ότι ήταν πολύ πιο ευτυχισμένοι από τους μη νικητές και ότι τα θύματα ατυχημάτων ανέφεραν ότι ήταν πάνω από το μέσο της κλίμακας (2.5). Συνολικά, τα κέρδη του λαχείου δεν αύξησαν την ευτυχία τόσο πολύ όσο νόμιζαν και ένα καταστροφικό ατύχημα δεν έκανε τους ανθρώπους τόσο δυσαρεστημένους όσο θα περίμενε κανείς.
Με αυτόν τον τρόπο οι συγγραφείς της έρευνας, περιέγραψαν τον τρόπο με τον οποίο η νίκη σε ένα τυχερό παιχνίδι, μπορεί να κάνει πιο δύσκολη την καθημερινή ζωή:
Στο τέλος, η συγκίνηση της νίκης του λαχείου θα μειωθεί από μόνη της. Αν όλα όσα κάνουμε κρίνονται από το βαθμό από τον οποίο απομακρύνονται από την αφετηρία της προηγούμενης εμπειρίας, ακόμη και τα πιο θετικά γεγονότα, σταδιακά, θα σταματήσουν να μας προκαλούν εντύπωση καθώς θα απορροφούνται από τη νέα αφετηρία κατά την οποία κρίνουμε το μέλλον μας.
Οπότε, καθώς οι νικητές των λαχείων εξοικειώνονται με τις πρόσθετες απολαύσεις που κέρδισαν από τον νέο τους πλούτο, αυτές οι απολαύσεις θα πρέπει να βιώνονται όσο λιγότερο έντονα γίνεται και δεν πρέπει πλέον να συμβάλλουν πολύ στο γενικό επίπεδο της ευτυχίας τους.
Η θεωρία της ηδονικής προσαρμογής
Παρ' όλο που η ανάλυση του 1978 ήταν μια μικρή μελέτη, μια μελέτη του 20082 από Ολλανδούς νικητές λαχείων ανέφερε παρόμοια ευρήματα.
Αυτοί οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι άνθρωποι που κέρδισαν περισσότερα χρήματα ανέφεραν ότι ήταν πιο ευτυχισμένοι (κάτι που οι ψυχολόγοι βρήκαν ότι είναι αληθές μόνο μέχρι ένα συγκεκριμένο όριο εισοδήματος), αλλά τα κέρδη των λαχείων και των τυχερών παιχνιδιών δεν κάνουν τα νοικοκυριά πιο ευτυχισμένα.
Η έννοια που κυριαρχεί εδώ ονομάζεται «ηδονική προσαρμογή». Οι άνθρωποι έχουν αποδειχθεί ότι επιστρέφουν σε ένα είδος "καθορισμένου σημείου" ευτυχίας μετά από γεγονότα που υποθέτουν ότι θα έχουν μεγάλο αντίκτυπο στον τρόπο που αισθάνονται.
Κάποιοι από εμάς έχουν τον δικό τους θερμοστάτη τοποθετημένο στην ευτυχία, μερικοί στην κατάθλιψη, ενώ άλλοι τον τοποθετούν κάπου ενδιάμεσα, ισχυρίζονται οι ερευνητές. Όταν βιώνουμε ένα σημαντικό γεγονός, όπως να κερδίσουμε το λαχείο ή να παραλύσουμε, ο θερμοστάτης μας μπορεί να σκαρφαλώνει προσωρινά πάνω ή κάτω, αλλά με την πάροδο του χρόνου επιστρέφει στο σύνηθες περιβάλλον του.
Ωστόσο, υπάρχουν πράγματα που μπορούμε να κάνουμε για να επηρεάσουμε τη δική μας ευτυχία, συμπεριλαμβανομένης της καλλιέργειας ισχυρών σχέσεων, της δαπάνης χρόνου και χρήματος για εμπειρίες διασκέδασης και άσκησης.
Ίσως ένας τυχερός νικητής του λαχείου να αφιερώσει τον νέο πλούτο του σε αυτά τα είδη στόχων. Αλλά η ίδια η νίκη δεν φαίνεται να είναι αρκετή για να τονώσει μακροπρόθεσμα την ευτυχία του.
Και πάλι όμως, είναι πολύ διασκεδαστικό να φανταστεί κανείς για ποιο πράγμα θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν αυτά τα χρήματα, μια ψυχική κατάσταση που κάποιοι ψυχολόγοι λένε ότι είναι ο λόγος που αγοράζουμε τελικά λαχεία.
Πηγή: sciencealert.com
Έρευνες: 1. Lottery Winners and Accident Victims: Is Happiness Relative?
2. The Own and Social Effects of an Unexpected Income Shock: Evidence from the Dutch Postcode Lottery
