Η δύναμη και η πολυπλοκότητα των ανθρωπίνων μηχανισμών άμυνας απέναντι στο άγχος του θανάτου εντυπωσίαζε ανέκαθεν την ψυχανάλυση. Εντυπωσιακό το μέγεθος αυτό του άγχους αλλά και η δύναμη της ανθρώπινης ψυχής, που αμύνεται και προσπαθεί να το διαχειριστεί, να μειώσει την ένταση του.
Ένα τέτοιο άγχος, διάχυτο και υποβόσκων, η ανθρωπότητα βιώνει σήμερα με την πανδημία του COVID, υπήρχαν όμως και άλλες πανδημίες στην ιστορία της, απέναντι στις οποίες αμύνθηκε συλλογικά, μερικές φορές με πολύ δημιουργικό τρόπο.
Χαρακτηριστικό είναι το φαινόμενο της χορευτικής πανούκλας, τον Ιούλιο του 1518, στο Στρασβούργο. Η Γαλλία δοκιμαζόταν τότε από την σύφιλη και την ελονοσία.
Ένα καλοκαιρινό πρωινό, χωρίς να έχει προηγηθεί κάποιο ευχάριστο προσωπικό γεγονός, η Frau Troffea, βγαίνει από το σπίτι της, και παραδίνεται σε έναν ξέφρενο, ασταμάτητο χορό Δεν υπάρχουν μουσικοί, ούτε κάποιο τοπικό πανηγύρι. Κι όμως σύντομα, την ακολουθούν 30 άτομα, χορεύοντας για 6 συνεχόμενες μέρες. Σε αυτό το γαϊτανάκι χορού, και μέσα σε ένα μήνα, τα 30 άτομα έγιναν 400. Οι περισσότεροι από αυτούς άφησαν και την τελευταία τους πνοή χορεύοντας, από αφυδάτωση, πείνα και εξάντληση.
Το παράδοξο είναι ότι οι αρχές της πόλης προσπάθησαν να ελέγξουν το φαινόμενο επιτάσσοντας μια υπαίθρια αγορά, στήνοντας μια μεγάλη σκηνή με μουσικούς, προτρέποντας τους πολίτες να συνεχίσουν τον ακόρεστο χορό τους. Όμως αυτό το μέτρο ελέγχου έφερε το αντίθετο αποτέλεσμα. Ένας ιστορικός αναφέρει πως πέθαιναν από αυτό το χορό έως και 15 άτομα ημερησίως.
Διαβάστε σχετικά: Πανδημία και Ψυχική Υγεία: Συνέπειες και Τρόποι Διαχείρισης
Ο Τζον Γουόλερ, μελέτησε στα βιβλία του το φαινόμενο και το θεωρεί σαν μια μορφή μαζικής ψυχογενούς διαταραχής υπό συνθήκες έντονου άγχους.
Σήμερα ποια μορφή παίρνει άραγε η χορευτική πανούκλα; Το άγχος του θανάτου, πάντοτε παρών, αποκοιμισμένο σε χειμερία νάρκη στη νεότητα και στην ευημερία, επανέρχεται στις πανδημίες, στους πολεμους, στην περίοδο του γήρατος του σώματος και της ψυχής, στην ασθένεια και την απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου.
Τα άτομα καταφεύγουν τότε συχνά σε μανιακές άμυνες – σε μια ασυγκράτητη εφορία και υπερκινητικοτητα, σε μια άκρατη σεξουαλικότητα, σε υλικές επιβεβαιώσεις ναρκισσισμού-για να ξεφύγουν και να μπορέσουν να το διαχειριστούν με μικρότερη ένταση άγχους.
Θα μπορούσαμε να δούμε αυτές τις μανιακές άμυνες σαν ανταγωνιστές του άγχους του θανάτου, σαν να μπορούσε η έντονη αυτή αίσθηση ζωτικότητας, να μας σώσει, να μας προστατέψει από το βιολογικό μας τέλος. Δεν είναι άραγε τυχαίο, ότι στην Ελληνική Μυθολογία, ο Έρως και ο Θάνατος ήταν αδέρφια.
Βιβλιογραφία:
- Waller J. The Dancing Plague: The Strange, True Story of an Extraordinary Illness
- Waller J. In a spin: the mysterious dancing epidemic of 1518
- Sandrine Cabut, « Lorsqu’en 1518, les Strasbourgeois se mirent à danser jour et nuit », Le Monde
- Ιρβιν Γιαλομ « Tα απομειναρια μιας μερας »
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*