Ενώ οι προηγούμενες γενιές μπορεί να θεωρούσαν δεδομένη την ασφάλεια, η σημερινή νεολαία μεγαλώνει σε μια εποχή σύνθετων κρίσεων που δημιουργεί αστάθεια στην ψυχολογία και τους κάνει ευάλωτους.
Μετά από πολλά χρόνια κομματικής πολιτικής, η ολοένα και πιο διχαστική γλώσσα και ο εμπρηστικός λόγος έχουν συμβάλλει στη δημιουργία ενός περιβάλλοντος φόβου και αβεβαιότητας, επηρεάζοντας όχι μόνο την πολιτική δυναμική αλλά και τις προτεραιότητες και τις αντιλήψεις των νέων.
Ως αναπτυξιακή ψυχολόγος που μελετά τη σχέση των μέσων ενημέρωσης και της ψυχικής υγείας των εφήβων έχω δει από πρώτο χέρι πώς οι εξωτερικοί κοινωνικοί παράγοντες μπορούν να διαμορφώσουν σημαντικά την ψυχολογία των νέων σήμερα.
Αυτό διαπιστώθηκε από τα αποτελέσματα μιας πρόσφατης έρευνας που πραγματοποιήσαμε οι συνάδελφοί μου και εγώ σε 1.644 νέους στις Η.Π.Α., ηλικίας 10 έως 24 ετών. Η μελέτη δεν σχεδιάστηκε ως έρευνα πολιτικής, αλλά περισσότερο για να εστιάσουμε σε αυτό που πραγματικά έχει σημασία για τους εφήβους. Ζητήσαμε από τους συμμετέχοντες να βαθμολογήσουν τη σημασία 14 προσωπικών στόχων. Αυτά περιελάμβαναν κλασικές εφηβικές επιθυμίες όπως «να είμαι δημοφιλής», «να διασκεδάζω» και «να είμαι ευγενικός».
Κανένα από αυτά δεν κατατάχθηκε ως η υψηλότερη προτεραιότητα. Αντίθετα, η κορυφαία απάντηση ήταν «να είμαι ασφαλής».
Αυτό που κάποτε θεωρούνταν δεδομένο
Τα ευρήματα είναι τόσο διαφωτιστικά όσο και αποκαρδιωτικά. Ενώ οι προηγούμενες γενιές μπορεί να θεωρούσαν δεδομένη την ασφάλεια, η σημερινή νεολαία μεγαλώνει σε μια εποχή σύνθετων κρίσεων: πυροβολισμοί στα σχολεία, επιδεινούμενη κλιματική κρίση, οικονομική αβεβαιότητα και το παρατεταμένο τραύμα μιας παγκόσμιας πανδημίας.
Παρόλο που η έρευνά μας δεν εντόπισε τις συγκεκριμένες αιτίες των φόβων των εφήβων, η συνεχής έκθεση σε κρίσεις, που ενισχύεται από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, πιθανότατα παίζει σημαντικό ρόλο στην καλλιέργεια μιας διάχυτης αίσθησης ανησυχίας.
Παρά τα στοιχεία που δείχνουν ότι πολλές πτυχές της ζωής είναι πιο ασφαλείς τώρα από ό,τι στις προηγούμενες γενιές, οι νέοι απλώς δεν αισθάνονται έτσι. Η αντίληψή τους για τον κίνδυνο διαμορφώνεται περαιτέρω από γεγονότα όπως ο πόλεμος στην Ουκρανία και οι πυρκαγιές στο Λος Άντζελες, ενισχύοντας την πεποίθηση ότι ο κίνδυνος, που πιθανώς προκαλείται από παγκόσμιες κρίσεις όπως η κλιματική αλλαγή, παραμονεύει παντού.
Αυτή η αλλαγή προοπτικής έχει βαθιές επιπτώσεις για το μέλλον αυτής της γενιάς και αυτών που έρχονται.
Μία περίοδος όπου νιώθουν ιδιαίτερα ευάλωτοι
Η εφηβεία, όπως και η πρώιμη παιδική ηλικία, είναι μια κομβική περίοδος για την ανάπτυξη του εγκεφάλου. Οι νέοι είναι ιδιαίτερα ευαίσθητοι στο περιβάλλον τους καθώς ο εγκέφαλός τους αξιολογεί το περιβάλλον για να τους προετοιμάσει για την ανεξαρτησία.
Αυτό το στάδιο ανάπτυξης – όταν η ικανότητα ρύθμισης των συναισθημάτων και κριτικής αξιολόγησης των πληροφοριών εξακολουθεί να ωριμάζει – τα καθιστά ιδιαίτερα ευάλωτα στις επιπτώσεις.
Μελέτες δείχνουν ότι οι έφηβοι παλεύουν να νοηματοδοτήσουν τις απειλές. Αυτό τους καθιστά ιδιαίτερα ευάλωτους στο ενδεχόμενο μηνυμάτων που προκαλούν φόβο τόσο στα παραδοσιακά όσο και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τα οποία ενισχύονται περαιτέρω από την πολιτική ρητορική και τη στροφή στις αντιπαραθέσεις. Αυτή η ευπάθεια έχει επιπτώσεις στην ψυχική τους υγεία, καθώς η παρατεταμένη έκθεση στον φόβο και την αβεβαιότητα έχει συνδεθεί με αυξημένα ποσοστά άγχους, κατάθλιψης και ακόμη και προβλήματα σωματικής υγείας.
Έτσι, όταν τα μέσα ενημέρωσης που καταναλώνει η Gen Z κυριαρχούνται από φόβο – είτε πρόκειται για τίτλους, αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, πολιτική ρητορική ή ακόμα και ιστορίες σε ταινίες και τηλεόραση – θα μπορούσε να διαμορφώσει την κοσμοθεωρία τους με τρόπους που μπορεί να αντηχούν για τις επόμενες γενιές.
Πρόκειται για μία επίδραση που θα διαρκέσει και στις επόμενες γενιές
Τα ιστορικά γεγονότα έχει αποδειχθεί από καιρό ότι διαμορφώνουν την κοσμοθεωρία ολόκληρων γενεών.
Για παράδειγμα, η Μεγάλη Ύφεση επηρέασε πρωτίστως την καθημερινή ζωή της Silent Generation, εκείνων που γεννήθηκαν μεταξύ 1928 και 1945. Επιπλέον, οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της στις οικονομικές συμπεριφορές και τις ανησυχίες για την ασφάλεια αντηχήθηκαν στη γενιά Baby Boomer, όσοι γεννήθηκαν μεταξύ 1946-1964, επηρεάζοντας τον τρόπο με τον οποίον προσέγγισαν τα χρήματα, τη σταθερότητα και τον κίνδυνο σε όλη τους τη ζωή.
Ομοίως, οι σημερινοί έφηβοι, που μεγαλώνουν μέσα σε μια σειρά από σύνθετες παγκόσμιες κρίσεις, πιθανότατα θα κουβαλούν το αποτύπωμα αυτής της περιόδου όπου κυριαρχεί ο αυξημένος φόβος και αβεβαιότητας και στην ενήλικη ζωή. Αυτή η ιδιαίτερη εμπειρία θα μπορούσε να διαμορφώσει την ψυχική τους υγεία, τη λήψη αποφάσεων, ακόμη και τη συλλογική ταυτότητα και τις αξίες τους για τις επόμενες δεκαετίες.
Επιπλέον, τα αισθήματα ανασφάλειας και αστάθειας μπορούν να κάνουν τους ανθρώπους να αντιδρούν πιο συγκινησιακά στα μηνύματα που βασίζονται στον φόβο, τα οποία θα μπορούσαν ενδεχομένως να επηρεάσουν τις πολιτικές και κοινωνικές τους επιλογές. Σε μια εποχή που χαρακτηρίζεται από την άνοδο των αυταρχικών κυβερνήσεων, αυτή η ευαισθησία θα μπορούσε να έχει εκτεταμένες επιπτώσεις, επειδή ο φόβος συχνά οδηγεί τα άτομα να δίνουν προτεραιότητα στην άμεση ασφάλεια έναντι των ηθικών ή ιδεολογικών ιδανικών.
Ως εκ τούτου, αυτή η δυναμική μπορεί κάλλιστα να διαμορφώσει τον τρόπο με τον οποίο αυτή η γενιά βιώνει τον κόσμο, τους σκοπούς που υπερασπίζονται και τους ηγέτες που επιλέγουν να ακολουθήσουν.
Υπάρχει περιθώριο αισιοδοξίας;
Είναι ενδιαφέρον ότι η απάντηση «να είμαι ευγενικός» κατατάχθηκε δεύτερη στην έρευνά μας, ανεξάρτητα από άλλα δημογραφικά στοιχεία. Ενώ η ασφάλεια κυριαρχεί στις προτεραιότητές τους, οι έφηβοι εξακολουθούν να εκτιμούν τις ιδιότητες που ενισχύουν τη σύνδεση και την κοινότητα.
Αυτό το εύρημα δείχνει μια δυαδικότητα στις φιλοδοξίες τους: Ενώ νιώθουν μια διάχυτη αίσθηση κινδύνου, αναγνωρίζουν επίσης τη σημασία των διαπροσωπικών σχέσεων και της συναισθηματικής ευημερίας.
Τα ευρήματά μας αποτελούν μια έκκληση να εξετάσουμε το ευρύτερο κοινωνικό πλαίσιο που διαμορφώνει την ανάπτυξη των εφήβων. Για παράδειγμα, η άνοδος των ασκήσεων ασφαλείας στα σχολεία, ενώ προορίζεται να προσφέρει μια αίσθηση ετοιμότητας, μπορεί να ενισχύσει ακούσια τα συναισθήματα ανασφάλειας.
Ομοίως, η αποκαλυπτική αφήγηση γύρω από την κλιματική αλλαγή μπορεί να δημιουργήσει μια αίσθηση αδυναμίας που θα μπορούσε να εντείνει περαιτέρω τους φόβους τους και να τους κάνει να θέλουν να θάψουν το κεφάλι τους στην άμμο.
Η κατανόηση του τρόπου με τον οποίο διαμορφώνονται αυτές οι αντιλήψεις και οι επιπτώσεις τους στην ψυχική υγεία, τη λήψη αποφάσεων και τη συμπεριφορά είναι απαραίτητη για τους γονείς, τους αφηγητές, τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής και τους ερευνητές.
Πιστεύω ότι πρέπει επίσης να εξετάσουμε πώς τα κοινωνικά συστήματα συμβάλλουν στη διάχυτη αίσθηση αβεβαιότητας και φόβου μεταξύ των νέων. Περαιτέρω έρευνα μπορεί να βοηθήσει στην αποσαφήνιση της περίπλοκης σχέσης μεταξύ των εξωτερικών στρεσογόνων παραγόντων, της κατανάλωσης των μέσων ενημέρωσης και της ευημερίας των νέων, ρίχνοντας φως στο πώς να υποστηρίξουμε καλύτερα τους εφήβους σε αυτό το στάδιο διαμόρφωσης της ζωής.
Με πληροφορίες από ucla.com
