Η θετική και ρεαλιστική αποδοχή της ηλικιακής φάσης στην οποία βρισκόμαστε αποτελεί την καλύτερη εσωτερική άμυνα απέναντι στον ηλικιακό ρατσισμό.
Αναπόφευκτα, όλοι μας ερχόμαστε και θα ερχόμαστε αντιμέτωποι με συμπεριφορές και αντιλήψεις ηλικιακού ρατσισμού, ενός κοινωνικού φαινομένου στο οποίο η συστηματική δημιουργία στερεοτύπων και η εδραίωση προκαταλήψεων διαχωρίζουν, απομονώνουν και στοχοποιούν συγκεκριμένα άτομα από τα υπόλοιπα μέλη της κοινωνίας, με μοναδικό κριτήριο την ηλικία τους.
Το φαινόμενο αυτό έχει ποικίλες εκφράσεις και τα θύματά του περιλαμβάνουν άτομα όλων των ηλικιών.
Η κατηγοριοποίηση ξεκινά ήδη από τις νεαρές ηλικίες, έως και τα 25 έτη, όπου αποδίδονται στους νέους στερεοτυπικά χαρακτηριστικά αδεξιότητας, ανωριμότητας, επιπολαιότητας, καθιστώντας τους μη άξιους ή μη αξιόπιστους, απλώς και μόνο επειδή βρίσκονται στο στάδιο της νεότητας. Αυτή η στάση τους τοποθετεί σε ευάλωτη και συχνά μειονεκτική θέση στον χώρο εργασίας και στο οικογενειακό περιβάλλον. Έτσι παραβλέπεται άδικα η πνευματική εγρήγορση, ο αυθορμητισμός και η δημιουργικότητα που συχνά χαρακτηρίζουν τις νεαρές ηλικίες.
Η μέση ηλικία αποτελεί επίσης μία συχνά παρεξηγημένη περίοδο, όπου το άγχος της επίδοσης, η ύπαρξη συντρόφου, η δημιουργία οικογένειας και η απόκτηση σταθερής εργασίας μετατρέπονται από προσωπικούς στόχους σε στείρες κοινωνικές επιταγές. Συχνά το άτομο καλείται να απολογηθεί για τον γάμο που δεν έκανε, το παιδί που δεν απέκτησε, τον σύντροφο που δεν έχει ή τη δουλειά που ενδεχομένως δεν βρήκε – είτε επειδή δεν το επιθυμεί, είτε λόγω παραγόντων πέραν του ελέγχου του.
Στην πραγματικότητα, η μέση ηλικία είναι μία εξαιρετικά δημιουργική περίοδος, όπου οι περισσότεροι άνθρωποι ωριμάζουν πνευματικά και ψυχικά, καταξιώνονται επαγγελματικά, δημιουργούν οικογένεια εφόσον το επιλέξουν και βιώνουν σημαντικές εμπειρίες που εμπνέουν τις νεότερες γενιές.
Τα στερεότυπα για την τρίτη ηλικία αποτελούν τετριμμένες καρικατούρες, παρουσιάζοντας αδιακρίτως τους ανθρώπους που έχουν περάσει το 65ο έτος της ηλικίας ως αδύναμους, εύθραυστους, ασεξουαλικούς, με μειωμένες πνευματικές και σωματικές ικανότητες. Πίσω από αυτά τα στερεότυπα υποβόσκει ο φόβος του θανάτου.
Ωστόσο, η βιολογική ωρίμανση μετά από κάποιο ηλικιακό όριο είναι εν μέρει εκφυλιστική, με το άτομο όμως να έχει ενεργή επιλογή στην άσκηση, τη διατροφή, τη σεξουαλικότητα, την πνευματική καλλιέργεια και τον χρόνο που μπορεί πλέον να επενδύσει σε δραστηριότητες που στα προηγούμενα χρόνια η επαγγελματική ή οικογενειακή του ιδιότητα δεν του επέτρεπε.
Η πλαστική χειρουργική και η βιομηχανία του θεάματος ενισχύουν συχνά την ψευδαίσθηση ότι μπορούμε να αναβάλουμε τη γήρανση επ’ αόριστον, προβάλλοντας το ιδεώδες της αιώνιας νεότητας. Ωστόσο, ακόμα και η ίδια η νεότητα – με την ομορφιά και τη μοναδικότητά της – στοχοποιείται και κατακρίνεται άδικα.
Η θετική και ρεαλιστική αποδοχή της ηλικιακής φάσης στην οποία βρισκόμαστε αποτελεί την καλύτερη εσωτερική άμυνα απέναντι στον ηλικιακό ρατσισμό. Η αυτογνωσία και η αυτοεκτίμηση λειτουργούν ως ασπίδες απέναντι στα στερεότυπα και επιτρέπουν την προσωπική μας ωρίμανση μέσα από ένα υγιές και μη επικριτικό πρίσμα.
Η αποδοχή της μοναδικότητας και η εσωτερικευμένη εικόνα ενός σταθερού εαυτού, συμφιλιωμένου με το πέρασμα του χρόνου, διαμορφώνει μια υγιή προσωπικότητα, ανεπηρέαστη σε μεγάλο βαθμό από τα στερεότυπα και τις επιταγές για το τι αξίζουμε, τι πρέπει να κάνουμε και πότε στη ζωή μας.
Βιβλιογραφία
- Ε. Στάμου – Τα δύο πρόσωπα του ηλικιακού ρατσισμού
- Α. Μπάρτζη – Ο ηλικιακός ρατσισμός στην εργασία
- D. Winnicott – Η ικανότητα να είσαι μόνος
