Υπάρχουν επιχειρήματα υπέρ και κατά της γνωστοποίησης της διάγνωσης στην ψυχική υγεία. Ίσως όμως, είναι πιο σημαντικός ο τρόπος με τον οποίο η διάγνωση εξηγείται στον θεραπευόμενο.
Πριν από λίγο καιρό, μια εποπτευόμενη ρώτησε αν ήταν σωστό να αποκαλύψει μια ψυχολογική διάγνωση σε έναν ασθενή. Πρόκειται για μια αιώνια συζήτηση, ωστόσο τη βοήθησα να καταλήξει στο δικό της συμπέρασμα για την περίπτωσή της. Πρέπει να ομολογήσω, ωστόσο, ότι πάντα ένιωθα μπερδεμένος ως προς την αντίσταση ορισμένων επαγγελματιών να μοιράζονται τον κλινικό όρο για την εμπειρία του ασθενούς.
Επιχειρήματα κατά της αποκάλυψης της διάγνωσης
Πολλά έχουν γραφτεί σχετικά με τις υποτιθέμενες βλάβες που προκαλεί η αποκάλυψη της διάγνωσης στην ψυχική υγεία. Τα δύο βασικά επιχειρήματα που έχω ακούσει με την πάροδο των ετών και η συλλογιστική τους είναι:
1. Ο ασθενής βάζει μια ετικέτα στον εαυτό του
Οι ασθενείς μπορεί να αισθάνονται ότι τους καθορίζει, οδηγώντας σε αυτοαντίληψη ντροπής ή ανάγκη διατήρησης των συμπτωμάτων για τη διατήρηση της ταυτότητας. Άλλες φορές, μπορεί να την εκμεταλλευτεί και να τη χρησιμοποιήσει ως δικαιολογία ή για να αιτιολογήσει συμπεριφορές.
2. Οι διαγνώσεις στιγματίζουν
Το στίγμα καθοδηγείται από υπερβολικά ανακριβείς αντιλήψεις για την ψυχική ασθένεια στη λαϊκή κουλτούρα. Οι ασθενείς μπορεί να συνθλίβονται όταν ακούνε ότι είναι «ένας από αυτούς». Οι ειδικοί μπορεί να φοβούνται ότι εάν εφαρμοστεί μια διάγνωση που είναι έντονα φορτισμένη αρνητικά, όπως μια διαταραχή προσωπικότητας, το άτομο θα μπορούσε να τη μοιραστεί με άλλους και να αποξενωθεί περισσότερο.
Διαβάστε σχετικά: Οι δεξιότητες ενός θεραπευτή
Η ειρωνεία των επιχειρημάτων
- Το να αποφεύγουμε να μιλάμε για τη διάγνωση δεν συμβάλλει στο ίδιο το στίγμα; Στέλνει το μήνυμα: «Η διάγνωση ενός προβλήματος ψυχικής υγείας είναι κάτι άσχημο».
- Υποτίθεται ότι ουσιαστικά αρνούμαστε ότι κάποιος έχει την ασθένεια που, παρ’ όλ’ αυτά, προσπαθούμε να αντιμετωπίσουμε, γιατί μπορεί να ενσωματωθεί στην ταυτότητά του. Ακόμα κι αν δεν γνωρίζουν τη διάγνωσή τους, οι ασθενείς δεν θα μπορούσαν επίσης να ενσωματώσουν στην ταυτότητά τους το «Βλέπω έναν ψυχίατρο», κάτι που υπονοεί ψυχικό ελάττωμα και μπορεί να οδηγήσει σε αυτοαντίληψη ντροπής; Δεν έχει να κάνει τόσο με τη διάγνωση, πρόκειται για το οικουμενικό ζήτημα ότι η φροντίδα της ψυχικής υγείας εξακολουθεί να στιγματίζεται παρά την αυξανόμενη δημοτικότητά της τις τελευταίες δύο δεκαετίες.
- Γιατί μόνο οι ψυχιατρικές διαγνώσεις θα επηρεάσουν αρνητικά την αυτοαντίληψη των ασθενών; Εάν η διάγνωση ήταν τόσο καταστροφική και στιγματιστική, γιατί να μην καταργηθούν οι διαγνώσεις ΣΜΝ, HIV/AIDS, παχυσαρκίας και κατάχρησης ουσιών, που όλες συνοδεύονται με παρόμοιο ή και μεγαλύτερο στίγμα από την ψυχική ασθένεια;
- Πολλοί άνθρωποι έχουν εσφαλμένη αντίληψη για τη διάγνωσή τους, που προέρχεται από λανθασμένες αναπαραστάσεις της ποπ κουλτούρας, από μη ειδικούς στην ψυχική υγεία, από φίλους ή αναζητήσεις στο διαδίκτυο. Έχω γνωρίσει πολλούς ανθρώπους που είχαν πειστεί ότι έχουν σοβαρή ψυχική ασθένεια, όπως διπολική διαταραχή, σχιζοφρένεια ή OCD, από τις προαναφερθείσες πηγές. Μερικοί περίμεναν ένα μέλλον με βαριά ψυχιατρικά φάρμακα ή ότι θα βρεθούν σε ένα πρόγραμμα όπου η ζωή τους θα περιστρέφεται γύρω από θεραπευτικές ασκήσεις για μήνες, χωρίς τέλος. Δεν είναι πιο ηθικό να τους ενημερώνετε για την πραγματική διάγνωσή τους, ακυρώνοντας την επικείμενη καταστροφή, και να τους δίνετε ακριβείς πληροφορίες σχετικά με την πρόγνωση και τη θεραπεία;
- Τέλος, πολλοί ασθενείς λαμβάνουν από τις ασφαλιστικές εταιρείες μια ανάλυση των παροχών τους, από την οποία μπορούν εύκολα να μάθουν τη διάγνωσή τους. Όλο αυτό δεν βοηθάει και πολύ στην ανάπτυξη εμπιστοσύνης σε μια θεραπευτική σχέση.
Τι σημαίνει αυτό για τον θεραπευτή
Είναι εξίσου σημαντικό να σκεφτείτε πώς η μη αποκάλυψη θα μπορούσε να επηρεάσει τους ίδιους τους ασθενείς και τη σχέση σας.
Εάν ένας ασθενής ζητά έντονα τη διάγνωσή του, πιθανώς είναι κάτι περισσότερο από περιέργεια. Φανταστείτε έναν ασθενή με ένα πρόβλημα που δεν έχει συναντήσει ποτέ πριν, ο οποίος αισθάνεται ότι χάνει το μυαλό του. Γνωρίζοντας τι του συμβαίνει ενώνει τα κομμάτια του παζλ, έχει μια σαφέστερη κατανόηση του εαυτού του και βρίσκει παρηγοριά στο ότι πρόκειται για μια γνωστή και θεραπεύσιμη κατάσταση.
Δεν είχατε ποτέ μια τρομακτική ιατρική εμπειρία για την οποία νιώσατε ανακούφιση μόνο όταν ονομάστηκε; Πιθανότατα αισθανθήκατε ότι δεν είστε πλέον μόνοι και νιώσατε αισιόδοξοι για την επίλυση του προβλήματος. Αυτή είναι μια θεραπευτική διαδικασία από μόνη της, καθώς η μη γνώση του τι συμβαίνει εντείνει το άγχος.
Στο βιβλίο της Κίρα βαν Γκέλντερ The Buddha and the Borderline παρουσιάζεται μια περίπτωση όπου η πραγματική διάγνωση αποκρύφτηκε για χρόνια από την ασθενή. Η συγγραφέας εξηγεί ότι το να μη γνωρίζει ότι υπήρχαν κι άλλοι στην ίδια θέση, με τους οποίους θα μπορούσε να ταυτιστεί, και να μην ξέρει ποια ήταν η κατάλληλη φροντίδα που θα μπορούσε να ζητήσει, την οδήγησαν σε παρατεταμένη δυστυχία.
Μπορεί να είναι σκόπιμο να προσφερθεί η σωστή διάγνωση, ειδικά εάν ο ασθενής έχει μια διαστρεβλωμένη εικόνα. Ένας ασθενής έχει το δικαίωμα να γνωρίζει για την πάθησή του προκειμένου να υπερασπιστεί τον εαυτό του ή να εξακριβώσει εάν λαμβάνει την κατάλληλη φροντίδα.
Η Εθνική Συμμαχία για την Ψυχική Ασθένεια (NAMI) επισημαίνει στον ιστότοπό της τη σημασία της συζήτησης της διάγνωσης: Παρόλο που η επισήμανση των συμπτωμάτων σας δεν τα ανακουφίζει αυτόματα, συγχαρείτε τον εαυτό σας που προχωρήσατε στη διαδικασία να λαμβάνετε θεραπεία και να προστατεύετε τα δικαιώματά σας.
Τελικά, το ερώτημα δεν είναι τόσο το αν πρέπει να ενημερώνεται ένας ασθενής για τη διάγνωσή του. Ίσως πρέπει να σκεφτούμε ότι το πώς εξηγείται η διάγνωση στους ασθενείς είναι αυτό που υπαγορεύει εάν θα τους επηρεάσει με θετικό ή αρνητικό τρόπο.
Έρευνα: National Alliance on Mental Illness. (2020). Understanding your diagnosis: why diagnosis matters.
Απόδοση: Μαρία Τομπουλίδη, φοιτήτρια Ψυχολογίας, ΕΚΠΑ
Επιμέλεια: Ισμήνη Τσοχαλή, επιμελήτρια κειμένων
Πηγή
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
