PsychologyNow Team

Πώς είναι πραγματικά να έχεις σχέση με έναν ναρκισσιστή

Πώς είναι πραγματικά να έχεις σχέση με έναν ναρκισσιστή

PsychologyNow Team
γυναίκα φιλάει τον καθρέφτη και αναρωτιέται Πώς είναι πραγματικά να έχεις σχέση με έναν ναρκισσιστή
Image credit: Polina Kovaleva / pexels.com

Οι ναρκισσιστές έχουν την τάση να ερωτεύονται τρελά με κάποιον αμέσως και συνήθως δεσμεύονται γρήγορα. Ωστόσο, αυτή η αρχική αγάπη και δέσμευση δεν διατηρούνται εύκολα και αυξάνονται οι εγωκεντρικές συμπεριφορές.


Οι ναρκισσιστικές σχέσεις διαμορφώνονται όταν ο ένας ή και οι δύο σύντροφοι έχουν ναρκισσιστική προσωπικότητα. Η Ναρκισσιστική Διαταραχή Προσωπικότητας ορίζεται ως «μια ψυχική διαταραχή στην οποία οι άνθρωποι έχουν μια διογκωμένη αίσθηση της σπουδαιότητάς τους και μια βαθιά ανάγκη για θαυμασμό. Οι άνθρωποι με αυτή τη διαταραχή πιστεύουν ότι είναι ανώτεροι από τους άλλους και ενδιαφέρονται λίγο για τα συναισθήματα των άλλων. Όμως, πίσω από τη μάσκα της υπέρμετρης αυτοπεποίθησης κρύβεται μια εύθραυστη αυτοεκτίμηση, ευάλωτη απέναντι στην παραμικρή κριτική».

Ζούμε σε έναν αυξανόμενα ναρκισσιστικό κόσμο. Η νοοτροπία «κοίταξέ με», που προωθείται συχνά από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, έχει κάνει τους ανθρώπους ερωτευμένους με την εικόνα που παρουσιάζουν στους άλλους. Επιπλέον, μπορεί τώρα να βλέπουμε τα αρνητικά αποτελέσματα του κινήματος της αυτοπεποίθησης σε μεγαλύτερη κλίμακα.

Πώς, όμως, αυτή η άνοδος του ναρκισσισμού επηρεάζει τις προσωπικές μας σχέσεις; Πρώτα απ’ όλα, περισσότερος ναρκισσισμός σημαίνει περισσότερες ναρκισσιστικές σχέσεις.

Οι μελέτες δείχνουν ότι σε μια ναρκισσιστική σχέση, ο σύντροφός σου είναι πιο πιθανό να έχει χειριστικές συμπεριφορές και λιγότερο πιθανό να δεσμευτεί μακροπρόθεσμα. Η σχέση με έναν ναρκισσιστή μπορεί να είναι κάτι δύσκολο να διαχειριστείς. Η παρακάτω συνέντευξη με την ψυχολόγο Δρ Λίσα Φαϊερστόουν προσπαθεί να ρίξει φως στα συνήθη προβλήματα, αποτελέσματα και επιδράσεις μιας ναρκισσιστικής σχέσης.

Πώς μπορείς να καταλάβεις ότι είσαι σε ναρκισσιστική σχέση;

Αν ο σύντροφός σου ασχολείται όλο με τον εαυτό του, χρειάζεται συνέχεια προσοχή και επιβεβαίωση, μπορεί να είναι ναρκισσιστής. Αν νιώθουν ότι έχουν πάντα δίκιο, ότι ξέρουν περισσότερα ή ότι πρέπει να είναι οι καλύτεροι, αυτά είναι επίσης σημάδια ναρκισσισμού. Τα ναρκισσιστικά άτομα μπορεί να δείχνουν ότι ενδιαφέρονται για σένα μόνο όταν ικανοποιείς τις ανάγκες τους ή εξυπηρετείς έναν σκοπό γι’ αυτά. Μια ναρκισσιστική σχέση μπορεί να οδηγήσει σε μεγάλη συναισθηματική δυσφορία.

Υπολογίζεται ότι σχεδόν το 1% του πληθυσμού υποφέρει από ναρκισσιστική διαταραχή. Ωστόσο, πολλοί άνθρωποι με αυτή τη διαταραχή δεν αναζητούν θεραπεία και επομένως δεν γίνεται ποτέ διάγνωση. Οι έρευνες δείχνουν ότι οι άντρες είναι πιο πιθανό να είναι ναρκισσιστές. Σχεδόν το 75% των ατόμων που έχουν διαγνωστεί με αυτή τη διαταραχή είναι άντρες.

Παρόλο που σχεδόν ο καθένας έχει κάποια εγωκεντρικά ή ναρκισσιστικά χαρακτηριστικά, οι περισσότεροι άνθρωποι δεν πληρούν τα κριτήρια για μια διαταραχή προσωπικότητας. Υπάρχει, ωστόσο, μια αυξανόμενη μερίδα του πληθυσμού που επιδεικνύει έναν μεγαλύτερο αριθμό τοξικών, ναρκισσιστικών χαρακτηριστικών, τα οποία έχουν αρνητικό αποτέλεσμα στη ζωή τους και στις ζωές των ανθρώπων κοντά τους, ακόμα κι αν δεν πληρούν τα κριτήρια για κλινική διάγνωση ναρκισσιστικής διαταραχής προσωπικότητας.

Ακολουθούν μερικά συνηθισμένα χαρακτηριστικά που είναι πιθανό να έχει ένας ναρκισσιστής σύντροφος: (Ο βαθμός στον οποίο παρουσιάζονται αυτά τα χαρακτηριστικά εξαρτάται κατά πολύ από το άτομο).

  • Αίσθηση δικαιώματος ή υπεροχής
  • Έλλειψη ενσυναίσθησης
  • Χειριστική η ελεγκτική συμπεριφορά
  • Ισχυρή ανάγκη για θαυμασμό
  • Έμφαση στην ικανοποίηση των δικών τους αναγκών, συχνά αγνοώντας τις ανάγκες των άλλων
  • Υψηλότερα επίπεδα επιθετικότητας
  • Δυσκολία να δεχτούν αξιολόγηση για τη συμπεριφορά τους

Διαβάστε σχετικά: Το τραυματικό αποτύπωμα μιας ναρκισσιστικής σχέσης


Γιατί οι άνθρωποι γίνονται ναρκισσιστές; Είναι σύμπτωμα για κάτι άλλο;

Οι ναρκισσιστικοί άνθρωποι συχνά έχουν ναρκισσιστές γονείς, οι οποίοι τους πρόσφεραν έπαινο αλλά όχι πραγματική ουσία. Οι γονείς τους ήθελαν τα παιδιά τους να γίνουν σπουδαία, έτσι ώστε να μπορούν να είναι γονείς ενός σπουδαίου ατόμου, του εξυπνότερου μαθητή, του καλύτερου καλλιτέχνη.

Συχνά, οι ναρκισσιστές είναι άνθρωποι που βίωσαν την παραμέληση, καθώς οι γονείς τους ήταν επικεντρωμένοι στον εαυτό τους και δεν μπορούσαν να συντονιστούν με το παιδί τους ή να καλύψουν τις συναισθηματικές ανάγκες του. Το παιδί ήταν χρήσιμο για τους γονείς όταν εξυπηρετούσε κάποιο σκοπό γι’ αυτούς. Συχνά, οι γονείς ενός ατόμου με ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας ενάλλασσαν τη συμπεριφορά τους μεταξύ συναισθηματικής πείνας για το παιδί και έλλειψης ενδιαφέροντος.

Οι ναρκισσιστές έχουν φουσκωμένη αυτοεκτίμηση («φωνές» που καθησυχάζουν και μεγαλοποιούν). Είναι εύθραυστοι, επειδή η άλλη πλευρά της αίσθησης μεγαλείου είναι η πολύ χαμηλή αυτοεκτίμηση. Έτσι, γι’ αυτούς τους ανθρώπους, ακόμα και η παραμικρή κριτική μπορεί να αποτελέσει ναρκισσιστικό πλήγμα, οδηγώντας σε ξέσπασμα θυμού και απεγνωσμένες προσπάθειες να επανακτήσουν την εύθραυστη, διογκωμένη αυτοεκτίμηση.

Συχνά, ένα περιφρονητικό σχόλιο θα τους κάνει να εγκαθιδρύσουν και πάλι την εικόνα υπεροχής τους. Η περιφρόνηση είναι μια κοινή δυναμική στις ναρκισσιστικές σχέσεις. Η προέλευση αυτής της συμπεριφοράς μπορεί να ανιχνευτεί στην απελπισμένη ανάγκη των ναρκισσιστών να είναι πιο πάνω από τους άλλους.

Οι διαφορετικοί τύποι ναρκισσισμού

Ενώ όλοι οι ναρκισσιστές είναι πιθανό να έχουν ορισμένες συμπεριφορές, δεν είναι όλοι ίδιοι. Στην πραγματικότητα, υπάρχουν δύο τύποι ναρκισσισμού, ο μεγαλεπήβολος ναρκισσισμός και ο ευάλωτος ναρκισσισμός. Αυτοί οι τύποι ναρκισσισμού πηγάζουν από διαφορετικές εμπειρίες της πρώιμης παιδικής ηλικίας και οδηγούν σε διαφορετικές συμπεριφορές μέσα σε μια σχέση.

Οι μεγαλεπήβολοι ναρκισσιστές παρουσιάζουν υψηλά επίπεδα μεγαλείου, επιθετικότητας και κυριαρχίας. Τείνουν να έχουν μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση και να είναι λιγότερο ευαίσθητοι. Είναι συχνά ελιτιστές και δεν έχουν πρόβλημα να λένε σε όλους πόσο σπουδαίοι είναι.

Συνήθως, αυτοί οι ναρκισσιστές αντιμετωπίστηκαν σαν να ήταν ανώτεροι στην πρώιμη παιδική ηλικία και κινούνται στη ζωή περιμένοντας ότι αυτός ο τρόπος μεταχείρισης θα συνεχιστεί. Στις σχέσεις, οι μεγαλεπήβολοι ναρκισσιστές είναι πιο πιθανό να απιστήσουν ανοιχτά ή να αφήσουν τους συντρόφους τους ξαφνικά αν νιώσουν ότι δεν παίρνουν την ειδική μεταχείριση που νιώθουν ότι δικαιούνται.

Οι ευάλωτοι ναρκισσιστές, από την άλλη, είναι πολύ πιο συναισθηματικά ευαίσθητοι. Έχουν αυτό που περιγράφεται ως «εύθραυστη αίσθηση μεγαλείου», στην οποία ο ναρκισσισμός τους λειτουργεί ως προσωπείο που προστατεύει βαθύτερα συναισθήματα ανεπάρκειας και ανικανότητας. Οι ευάλωτοι ναρκισσιστές ταλαντεύονται ανάμεσα σε συναισθήματα ανωτερότητας και κατωτερότητας.

Συχνά νιώθουν θύματα ή αναστατώνονται όταν δεν τους φέρονται σαν να είναι ξεχωριστοί. Αυτός ο τύπος ναρκισσισμού συνήθως αναπτύσσεται νωρίς στην παιδική ηλικία ως μηχανισμός αντιμετώπισης παραμέλησης ή κακοποίησης. Στις σχέσεις, οι ευάλωτοι ναρκισσιστές συχνά ανησυχούν για το πώς τους βλέπουν οι σύντροφοί τους. Μπορεί να γίνουν πολύ κτητικοί, ζηλιάρηδες και παρανοϊκοί, με σκέψεις ότι οι σύντροφοί τους φλερτάρουν ή έχουν άλλες σχέσεις.

Πώς ένας ναρκισσιστής σύντροφος επηρεάζει αρνητικά τη σχέση;

Οι ναρκισσιστικές σχέσεις τείνουν να αποτελούν μεγάλη πρόκληση. Οι ναρκισσιστές συνήθως δυσκολεύονται να αγαπήσουν πραγματικά κάποιον άλλο, επειδή δεν αγαπούν τον εαυτό τους. Είναι τόσο επικεντρωμένοι στον εαυτό τους που δεν μπορούν να «δουν» στ’ αλήθεια τον σύντροφό τους ως ξεχωριστό άτομο.

Τείνουν να βλέπουν τον σύντροφό τους μόνο στο πλαίσιο του πώς ικανοποιεί τις ανάγκες τους (ή αποτυγχάνει να τις ικανοποιήσει). Οι ναρκισσιστές συχνά δεν έχουν την ικανότητα να αντιμετωπίσουν με ενσυναίσθηση τα συναισθήματα των συντρόφων τους. Αυτή η έλλειψη ενσυναίσθησης οδηγεί σε πολλά άσχημα συναισθήματα.

Κι όμως, πολλοί άνθρωποι ελκύονται από ναρκισσιστικές σχέσεις. Οι ναρκισσιστές σύντροφοι μπορούν να είναι πολύ γοητευτικοί, ειδικά στην αρχή. Τείνουν να έχουν πληθωρική προσωπικότητα, να είναι η ζωή του πάρτι. Μπορούν να σε κάνουν να νιώσεις ότι πρέπει να είσαι φοβερός αφού σε διάλεξαν. Ωστόσο, με τον καιρό, μπορούν να είναι ελεγκτικοί στις σχέσεις. Μπορεί να νιώθουν ζήλεια ή να πληγώνονται εύκολα. Οι αντιδράσεις τους είναι συχνά δραματικές και αποζητούν την προσοχή.

Γι’ αυτό, πολλοί άνθρωποι που έχουν υπάρξει σε μακροχρόνια ναρκισσιστική σχέση περιγράφουν μια παθιασμένη και συναρπαστική αρχική περίοδο, κι έπειτα μια ξαφνική πτώση, καθώς οι συμπαθητικές συμπεριφορές μειώνονται και οι εγωκεντρικές αυξάνονται. Οι ναρκισσιστές έχουν την τάση να ερωτεύονται τρελά με κάποιον αμέσως και συνήθως δεσμεύονται γρήγορα. Ωστόσο, αυτή η αρχική αγάπη και δέσμευση δεν διατηρούνται εύκολα.

Όταν βρίσκεσαι σε μια ναρκισσιστική σχέση, μπορεί να νιώθεις πολλή μοναξιά. Μπορεί να νιώθεις ότι είσαι απλώς ένα αξεσουάρ και ότι οι ανάγκες σου δεν είναι σημαντικές. Οι ναρκισσιστές σύντροφοι συμπεριφέρονται λες και έχουν πάντα δίκιο, λες και ξέρουν καλύτερα και οι σύντροφοί τους κάνουν λάθος ή είναι ανίκανοι. Αυτό συχνά κάνει το άλλο άτομο είτε να θυμώνει και να προσπαθεί να υπερασπιστεί τον εαυτό του είτε να υιοθετεί αυτή την αρνητική αυτοεικόνα και να νιώθει άσχημα.


Διαβάστε σχετικά: Οι δύο τύποι των ναρκισσιστών και τι πυροδοτεί τον καθένα τους


Τι μπορεί να κάνει κάποιος για να αντιμετωπίσει έναν ναρκισσιστή σύντροφο;

Αν βρίσκεστε σε μια ναρκισσιστική σχέση, μπορείτε πρώτα να αναγνωρίσετε τι επιλέξατε και να αναλογιστείτε τα ασυνείδητα κίνητρα που ίσως σας οδήγησαν να είστε με έναν τέτοιο σύντροφο. Είχατε έναν εγωκεντρικό γονιό; Νιώθετε πιο άνετα να έχει τον έλεγχο ο σύντροφός σας, έτσι ώστε εσείς να είστε πιο παθητικοί; Σας δίνει μια αίσθηση αξίας το να συνδέεστε με κάποιον που βρίσκεται στο επίκεντρο;

Μήπως η αρνητική εικόνα για σας, την οποία καλλιεργούν με την κριτική και τις συμπεριφορές ανωτερότητας, συμβαδίζει με τις δικές σας επικριτικές σκέψεις για τον εαυτό σας; Πολλοί άνθρωποι που ερωτεύονται ναρκισσιστές έχουν θέματα συνεξάρτησης. Θα ανεχτούν μια ορισμένη ποσότητα κακοποίησης επειδή δεν έχουν αρκετή αυτοπεποίθηση για να θέσουν όρια ή να είναι μόνοι τους.

Είναι σημαντικό να καταλάβετε τον ρόλο σας σε μια ναρκισσιστική σχέση. Έπειτα, μπορείτε να αρχίσετε να προκαλείτε τον εαυτό σας να αλλάξει το μισό της δυναμικής που σας αναλογεί. Αυτό, με τη σειρά του, θα προκαλέσει τον σύντροφό σας να αλλάξει τον τρόπο που σχετίζεται.

Μπορείτε να αναγνωρίσετε την ευθραυστότητα της αυτοεκτίμησης του συντρόφου σας και να έχετε συμπόνια για το γεγονός ότι η αίσθηση ανωτερότητάς του είναι κάλυψη για συναισθήματα ανεπάρκειας και μίσους προς τον εαυτό του. Μπορείτε επίσης να αναπτύξετε τη δική σας αυτοπεποίθηση, μαθαίνοντας να ασκείτε την αυτοσυμπόνια. Σε όλες τις συναναστροφές, φερθείτε στον σύντροφό σας ως ίσο.

Πώς μπορούν οι άνθρωποι να αντιμετωπίσουν και να ξεπεράσουν τον ναρκισσισμό τους;

Ένας ναρκισσιστής μπορεί να προκαλέσει και να ξεπεράσει τον ναρκισσισμό του με το να αναγνωρίσει και να διαχωριστεί από τις στάσεις της κριτικής εσωτερικής φωνής του, που καθησυχάζουν, μεγαλοποιούν και επιτίθενται. Τις στάσεις που εσωτερίκευσε πολύ νωρίς στη ζωή του. Χρειάζεται να αναγνωρίσει και να αμφισβητήσει αυτές τις στάσεις και συμπεριφορές προς τον εαυτό του και προς τους άλλους.

Επιπλέον, οι ναρκισσιστές χρειάζεται να διαφοροποιηθούν από τα αρνητικά χαρακτηριστικά των γονιών τους, τα οποία τους επηρεάζουν ακόμα στη ζωή τους. Αυτά τα χαρακτηριστικά περιλαμβάνουν συμπεριφορές ανωτερότητας ή περιφρόνησης. Χρειάζεται επίσης να εγκαταλείψουν τους τρόπους προσαρμογής τους στην παραμέληση και στη συναισθηματική πείνα των γονιών τους προς αυτούς.

Αυτές οι προσαρμογές μπορεί να ήταν κάποτε οι μηχανισμοί επιβίωσής τους, όμως τώρα σπρώχνουν τους άλλους μακριά και σαμποτάρουν την προσωπική ζωή και τους στόχους τους. Οι ναρκισσιστές χρειάζεται επίσης να σπάσουν μοτίβα εγωκεντρισμού και παρακράτησης. Πρέπει να αντιμετωπίσουν την τάση να συγκρίνουν συνέχεια τον εαυτό τους με τους άλλους και την ανάγκη να είναι οι καλύτεροι ή τέλειοι όλη την ώρα.

Ένας άλλος τρόπος για να θεραπευτεί ο ναρκισσισμός είναι η καλλιέργεια αυτοσυμπόνιας παρά αυτοεκτίμησης. Η ψυχολόγος Δρ Κριστίν Νεφ έχει κάνει εκτενή έρευνα για την αυτοεκτίμηση και την αυτοσυμπόνια. Η διαφορά ανάμεσα στην αυτοεκτίμηση και την αυτοσυμπόνια είναι ότι η αυτοεκτίμηση επικεντρώνεται στην αξιολόγηση του εαυτού σε σχέση με τους άλλους και εμπεριέχει μια ανάγκη να είσαι ξεχωριστός.

Ενώ η αυτοσυμπόνια εστιάζει στο να «αντιμετωπίζεις τον εαυτό σου με καλοσύνη, αναγνωρίζοντας την κοινή ανθρώπινη φύση, και να παρατηρείς τις αρνητικές πτυχές του εαυτού σου με επίγνωση». Οι μελέτες της Νεφ βρήκαν ότι η αυτοεκτίμηση μπορεί να οδηγήσει σε υψηλότερα επίπεδα ναρκισσισμού, ενώ η αυτοσυμπόνια όχι.

Η αυτοσυμπόνια αντιμάχεται τον ναρκισσισμό, επειδή περιλαμβάνει την ιδέα της σύνδεσης με τα άλλα ανθρώπινα όντα, η οποία οδηγεί σε περισσότερη συμπόνια για τους άλλους. Η αυτοσυμπόνια επίσης προάγει την αυτοεπίγνωση, ένα στοιχείο που λείπει από πολλούς ναρκισσιστές.

Για να υπάρξει ελπίδα να βελτιωθεί μια ναρκισσιστική σχέση, οι ναρκισσιστές πρέπει να ξεπεράσουν τα εγωκεντρικά και αρνητικά χαρακτηριστικά τους. Χρειάζεται να αμφισβητήσουν τις συνήθειες αυτοτροφοδότησης και τη στάση ψευδοανεξαρτησίας. Χρειάζεται να εστιάσουν στην ανάπτυξη της ικανότητάς τους για ενσυναίσθηση και σεβασμό προς τους άλλους.

Τέλος, χρειάζεται να αναπτύξουν υπερβατικούς στόχους, να νοιάζονται και να επενδύουν στην ευημερία των άλλων. Η γενναιοδωρία και η προσφορά είναι παραδείγματα συμπεριφορών που θα μπορούσαν να λειτουργήσουν διορθωτικά, οικοδομώντας πραγματική αυτοεκτίμηση και εξασκώντας την εστίαση έξω από τον εαυτό.


Ism Tsox
Απόδοση - Επιμέλεια: Ισμήνη Τσοχαλή, επιμελήτρια κειμένων

Πηγή

 

 

*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*

2. banner diafhmishs mypsychologist koino

Κάντε like στην σελίδα μας στο Facebook 
Ακολουθήστε μας στο Twitter 

Βρείτε μας στα...