Όταν ο εγκέφαλος ‘αντιλαμβάνεται’ ότι χάνει τον έλεγχο των στρεσογόνων καταστάσεων, τείνει να υπερλειτουργεί. Ακόμα και τα πιο αμελητέα προβλήματα λαμβάνουν τεράστιες διαστάσεις ενώ τα πάντα μεταφράζονται σε απειλή.
Τεχνικές όπως η ενσυνειδητότητα μπορεί να αποδειχθούν πολύ χρήσιμες στην αντιμετώπιση της αϋπνίας, η οποία οφείλεται στο άγχος. Είναι απαραίτητο, επομένως, να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα πριν αυτό γίνει χρόνιο και προτού εμφανιστούν συνοδές διαταραχές.
Η αϋπνία που οφείλεται στο άγχος δεν αποτελεί σπάνιο φαινόμενο. Η υπερλειτουργία του νου έχει συχνά ως αποτέλεσμα τις διαταραχές στον ύπνο. Μερικές φορές μοιάζει αδύνατο να κλείσουμε το διακόπτη του μυαλού μας πριν πάμε για ύπνο. Οι σκέψεις και ανησυχίες μας γίνονται τόσο επίμονες ώστε εμποδίζουν την έλευση του ύπνου. Ωστόσο, η παρατεταμένη αϋπνία συχνά οδηγεί σε πλήρη εξάντληση.
Παρά το γεγονός ότι η αϋπνία δεν αποτελεί θανατηφόρο ασθένεια, είναι πολύ πιθανό να επηρεάσει σημαντικά την ποιότητα της ζωής των ατόμων που πάσχουν από αυτή. Σε αυτό το σημείο είναι σημαντικό να αναλογιστούμε ότι ο εγκέφαλος που στερείται ύπνου παρουσιάζει δυσκολία στη συγκέντρωση και τη συγκράτηση νέων πληροφοριών ενώ αδυνατεί να αντιδράσει αποτελεσματικά σε απλά ερεθίσματα.
Όλες οι παραπάνω επιπτώσεις οδηγούν στη δημιουργία ενός φαύλου κύκλου, όπου τελικά η έλλειψη ξεκούρασης επιτείνει το άγχος. Έτσι, σταδιακά η παροδική αϋπνία μπορεί να οδηγήσει σε χρόνια διαταραχή ύπνου, πρόβλημα το οποίο δεν είναι εύκολα διαχειρίσιμο. Η έλλειψη ξεκούραστου ύπνου αποτελεί, μάλιστα, ένα από τα κυριότερα αίτια πρόκλησης τροχαίων ατυχημάτων.
Το πυρηνικό ατύχημα του Τσερνόμπιλ το 1986 ήταν, στην πραγματικότητα, αποτέλεσμα ανθρώπινου λάθους και προκλήθηκε λόγω της έλλειψης ύπνου των εργατών του εργοστασίου. Ομοίως, δε μπορούμε να αγνοήσουμε το γεγονός ότι η παρατεταμένη αϋπνία που οφείλεται στο άγχος, προκαλεί κοινωνική, σωματική και νοητική έκπτωση. Οι επιπτώσεις αυτές δύνανται να οδηγήσουν σε καταθλιπτική διαταραχή.
Διαβάστε σχετικά: Διαταραχή αϋπνίας: τι είναι, που οφείλεται και πως αντιμετωπίζεται
Αϋπνία που οφείλεται στο άγχος: ποια είναι τα αίτια;
Το περιοδικό Psychosomatic Medicine δημοσίευσε μια έρευνα που διεξήχθη από τον Καθηγητή Ψυχολογίας Charles M. Morin, τα συμπεράσματα της οποίας μπορούμε εύκολα να μαντέψουμε. Όλοι βιώνουμε άγχος στην καθημερινότητα μας, σωστά; Συχνά το άγχος αυτό γίνεται τόσο έντονο ώστε καταλήγουμε να χάνουμε τον έλεγχο και δυσκολευόμαστε να το διαχειριστούμε.
Όταν λοιπόν ο εγκέφαλος ‘αντιλαμβάνεται’ ότι χάνει τον έλεγχο πολλών εξ αυτών των στρεσογόνων καταστάσεων, τείνει να υπερλειτουργεί. Ακόμα και τα πιο αμελητέα προβλήματα λαμβάνουν τεράστιες διαστάσεις ενώ τα πάντα μεταφράζονται σε απειλή. Σταδιακά αισθανόμαστε ότι οι σκέψεις μας βαραίνουν και μας προκαλούν τρόμο και φόβο κατά τη διάρκεια της νύχτας.
Σε αντίθεση, ένας αριθμός ανθρώπων με ανεπτυγμένες δεξιότητες αντιμετώπισης προβλημάτων καταφέρνουν να διαχειρίζονται το άγχος πιο αποτελεσματικά, και κατ’ επέκταση, τις αποδιοργανωτικές σκέψεις που συνηθίζουν να παρεισφρέουν και να κατακλύζουν το μυαλό κατά τη διάρκεια της νύχτας.
Τα χαρακτηριστικά και οι επιπτώσεις της χρόνιας αϋπνίας
Η συνδεόμενη με το άγχος αϋπνία δεν αποτελεί οργανική πάθηση. Παρακάτω σημειώνονται μερικές από τις ενδείξεις της:
- Δυσκολία στην έλευση του ύπνου
- Συνεχείς αφυπνίσεις κατά τη διάρκεια της νύχτας, με δυσκολία να επέλθει ξανά ο ύπνος
- Δυσκολία στην εύρεση μιας βολικής θέσης
- Σκέψεις και εικόνες που παρεισφρέουν στο μυαλό
- Εφιάλτες
- Δυσκολίες στην πέψη, ρίγος και νυκτερινές κεφαλαλγίες
Ωστόσο, η συνδεόμενη με το άγχος αϋπνία μπορεί να είναι και μια παροδική κατάσταση (αν η διάρκειά της κυμαίνεται από 2 μέρες μέχρι 2 εβδομάδες). Μπορεί, παρ’όλα αυτά, να εξελιχθεί σε χρόνια πρωτοπαθή αϋπνία, η διάρκεια της οποίας ξεπερνά τις 3 εβδομάδες. Σ’ αυτή την περίπτωση το άτομο εμφανίζει τα εξής συμπτώματα:
- Ευερεθιστότητα
- Κούραση
- Δυσκολία στη συγκέντρωση
- Χαμηλή απόδοση στην εργασία
- Σωματικές ενοχλήσεις: μυϊκοί πόνοι, δυσκολίες στην πέψη και κεφαλαλγίες
Μετά τον πρώτο μήνα, το άτομο βιώνει έντονη δυσφορία, απάθεια και αίσθημα απόγνωσης. Όπως επισημάνθηκε και παραπάνω, και όπως έδειξαν τα αποτελέσματα μελέτης που διεξήχθη από το Πανεπιστήμιο του Τexas, η χρόνια αϋπνία είναι δυνατόν να προκαλέσει κατάθλιψη σε πολλές περιπτώσεις.
Διαβάστε σχετικά: Τι μας συμβαίνει όταν δεν κοιμόμαστε αρκετά;
Τρόποι αντιμετώπισης της αϋπνίας που οφείλεται στο άγχος
Ο Καθηγητής Daniel J. Taylor από το Πανεπιστήμιο του Τέξας, αναφέρει σ’ ένα ενδιαφέρον άρθρο που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό International Review of Psychiatry ότι ένας μεγάλος αριθμός ανθρώπων στην προσπάθεια τους να αντιμετωπίσουν την αϋπνία καταφεύγουν στα φάρμακα αντί να αναζητήσουν ψυχοθεραπευτική βοήθεια.
Αν ο ασθενής δε μάθει να διαχειρίζεται τα εκλυτικά ερεθίσματα, εν προκειμένω το άγχος, ίσως καταλήξει να αναπτύξει ψυχική διαταραχή. Η γνωσιακή-συμπεριφοριστική θεραπεία αποτελεί, αναμφίβολα, μια από τις πιο αποτελεσματικές παρεμβάσεις για την αντιμετώπιση της αϋπνίας η οποία οφείλεται στο άγχος.
Ωστόσο, είναι σημαντικό να προσπαθήσουμε να ενσωματώσουμε στην καθημερινότητά μας μια σειρά απλών στρατηγικών, όπως:
- Βεβαιωθείτε ότι το κρεβάτι σας είναι άνετο και το στρώμα αναπαυτικό.
- Ελαχιστοποιήστε τα εξωτερικά ερεθίσματα, όπως το φως και ο θόρυβος.
- Αερίστε σωστά το χώρο.
- Η θερμοκρασία δωματίου είναι καλό να βρίσκεται μεταξύ 16 και 18 βαθμών Κελσίου
- Καθιερώστε μια ρουτίνα ύπνου, όπως φροντίστε να πηγαίνετε για ύπνο την ίδια ώρα περίπου κάθε βράδυ.
- Αποφύγετε την τηλεόραση, τη χρήση υπολογιστή ή κινητού μια ώρα πριν τον ύπνο και προτιμήστε να διαβάσετε ένα βιβλίο.
- Αποφύγετε τα βαριά γεύματα πριν τον ύπνο.
- Πρακτικές όπως η ενσυνειδητότητα φαίνεται να είναι αρκετά αποτελεσματικές στην αντιμετώπιση της αϋπνίας.
Τέλος, είναι σημαντικό να μη διστάσετε να απευθυνθείτε σε κάποιον ειδικό σε περίπτωση που οι δυσκολίες στον ύπνο ξεπεράσουν το χρονικό διάστημα των 2 εβδομάδων. Να θυμάστε ότι ο νους που βρίσκεται διαρκώς σε εγρήγορση και οι ανήσυχες σκέψεις δεν σας προκαλούν μόνο αϋπνία, αλλά υποβαθμίζουν και την ποιότητα της ζωής σας.
Και η παραμικρή σκέψη είναι ικανή να προκαλέσει αϋπνία. Η αϋπνία ‘τροφοδοτείται’ ακόμα και απ’την προσπάθεια ν’αδειάσουμε το μυαλό μας απ’τις σκέψεις ~ Clifton Fadiman
Μελέτες:
1. Role of stress, arousal, and coping skills in primary insomnia
2. Cognitive and behavioural therapy for insomnia (CBT-I) in psychiatric populations: A systematic review
3. Depression and Insomnia Among Adolescents: A Prospective Perspective
Απόδοση: Άννα Αποστολίδου
Επιμέλεια: Βασιλική Τσαπάκη
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
