psychologist-banner-2
thumb

Ο ‘πύργος της Βαβέλ’ στην ψυχιατρική και τον ευρύτερο χώρο

- Ψυχιατρική
23 Οκτωβρίου 2024

Μπορούμε να αλλάξουμε την πορεία της ψυχιατρικής και να δημιουργήσουμε μια πιο ρεαλιστική και αποτελεσματική προσέγγιση στην ψυχική υγεία;


«Εάν τα ονόματα δεν είναι σωστά, η γλώσσα δεν θα είναι σύμφωνη με την αλήθεια των πραγμάτων» (Κονφούκιος, τα Αναλέκτα)

Τα δεδομένα

Στην καθημερινή μας πρακτική, δεν έχουν μόνο οι καταθλιπτικοί ‘κατάθλιψη’, ούτε μόνο οι ψυχωτικοί  ‘ψύχωση’. Επίσης, τα ‘αντικαταθλιπτικά’ δεν συνταγογραφούνται μόνο για την κατάθλιψη και τα  ‘αντιψυχωτικά’ μόνο για την «ψύχωση». Όλα αυτά υποδεικνύουν έναν κύκλο στρεβλής κατανόησης (misconception) ονομάτων και εννοιών, ανάμεσα σε ασθενείς και ψυχιάτρους, που όμως επεκτείνεται και σε ιατρούς άλλων ειδικοτήτων, επιστημονικά ιδρύματα, ιατρικά περιοδικά, φαρμακευτικές εταιρείες, νομικές υπηρεσίες και μέσα μαζικής ενημέρωσης.

Η απόδοση ονομάτων και εννοιών θυμίζουν έναν ‘πύργο της Βαβέλ’, που ξεπερνά τα όρια της ψυχιατρικής και έχει σημαντικές συνέπειες σε όλο το φάσμα, που ξεκινά από την εμπιστοσύνη και καταλήγει στη θεραπεία.

Μέχρι στιγμής, τόσο η ακριβής διάγνωση όσο και η αποτελεσματική θεραπεία των ψυχικών διαταραχών αποτελούν έναν ανεκπλήρωτο στόχο. Ευτυχώς όμως, φαίνεται οτι μια σταθερή διάγνωση δεν είναι απαραίτητη για να λάβουν οι ασθενείς τη καλύτερη δυνατή θεραπεία. Στο παρόν εννοιολογικό περιβάλλον οι ψυχίατροι εργάζονται ως ισορροπιστές, ανάμεσα στις ανάγκες των ασθενών, των κλινικών οδηγιών, των ερευνών που βασίζονται σε αποδείξεις, των μετα-αναλύσεων και των καθημερινών κλινικών απαιτήσεων.

Ενώ η αξιοπιστία (reliability) των ψυχιατρικών διαγνώσεων έχει βελτιωθεί σημαντικά με τη χρήση ρητών διαγνωστικών κριτηρίων, η εγκυρότητά τους (validity) παραμένει αβέβαιη. Σύμφωνα με τη Nancy Andreasen «Η εγκυρότητα (validity) της ψυχιατρικής διάγνωσης έχει θυσιαστεί για να επιτευχθεί αξιοπιστία (reliability). Οι διαγνώσεις κατά DSM έχουν δώσει στους ερευνητές μια κοινή ονοματολογία (common nomenclature) – αλλά μάλλον τη λάθος. Αν και η δημιουργία τυποποιημένων διαγνώσεων που θα διευκόλυναν την έρευνα αποτελούσε έναν σημαντικό στόχο, οι διαγνώσεις DSM δεν είναι χρήσιμες για την έρευνα λόγω της έλλειψης εγκυρότητας».

banner1

Εικόνα. Ο ‘κύκλος μεταβίβασης’  των άστοχων ονομάτων και εννοιών στο χώρο της ψυχικής υγείας.

Η κοινωνία χρειάζεται ρεαλιστικές και μη στιγματιστικές λέξεις. Χρειάζονται καθαρές λέξεις και έννοιες στην επικοινωνία ανάμεσα σε ασθενείς, ψυχιάτρους, λοιπούς ιατρούς, επιστημονικά ιδρύματα και ιατρικά περιοδικά, φαρμακευτικές εταιρείες, υπηρεσίες πιστοποίησης και μέσα μαζικής ενημέρωσης. Αυτό που πραγματικά πρέπει να αλλάξει είναι ο τρόπος με τον οποίο η ψυχική ασθένεια κατανοείται από τους ανθρώπους, αλλά η οποιαδήποτε αλλαγή θα πρέπει να περιλαμβάνει τη θετική στάση ασθενών και φροντιστών.

Ένα παράδειγμα

Η περίπτωση της ‘νευρογενούς’ ή ‘ψυχογενούς ανορεξίας’ (anorexia nervosa) αποτελεί ένα τυπικό παράδειγμα μιας παγκόσμιας παρεξήγησης εννοιών (misconception), γεγονός όμως που έχει σημαντικές διαγνωστικές και θεραπευτικές συνέπειες. Εδώ και πολλές δεκαετίες, εννοιολογικά γίνεται αντιληπτή  ως διαταραχή σχετική με την ‘έλλειψη όρεξης’ (από την ελληνική λέξη ‘όρεξις’), γεγονός που έχει τελικά σοβαρά προβλήματα με τη θεραπεία.

Προτείνω ότι ένα συγκεκριμένο είδος ‘αναγκαστικής προσωπικότητας’ (anankastic personality) αποτελεί το κλειδί για την κατανόηση της ονομαζομένης ‘anorexia nervosa’. Η αλήθεια είναι ότι τα λεγόμενα ‘ανορεξικά’ (anorectic) άτομα δεν χάνουν όρεξή τους. Στην πραγματικότητα, περιορίζουν σημαντικά τη διατροφή τους. Τα άτομα αυτά χαρακτηρίζονται από έντονη ανάγκη ‘κυριότητας’ και ‘ελέγχου’ του κόσμου τους. Αυτό οδηγεί, μεταξύ άλλων, και σε ένα ‘υπερ-έλεγχο’ του σώματός τους, μέσα από τον έλεγχο της όρεξης, και συνεπώς της διατροφής. Σε αυτό το πλαίσιο, οι ασθενείς αναπτύσσουν ‘υπερ-ελεγχόμενη συμπεριφορά διατροφής’ (και όχι ανορεξίας), συνοδευόμενη από  διαστρεβλωμένη έως και παραληρητική θέαση του σώματός τους. Το αποτέλεσμα είναι η σημαντική απώλεια βάρους, που ενδέχεται να αποβεί θανατηφόρα.

Με την αναθεώρηση της κατανόησης της anorexia nervosa προς τη σωστή κατεύθυνση θα μπορέσουμε να αναπτύξουμε αποτελεσματικές θεραπευτικές προσεγγίσεις που αντιμετωπίζουν τις υποκείμενες ψυχολογικές και προσωπικές παραμέτρους που οδηγούν σε αυτή τη σύνθετη διαταραχή.

Θεραπευτικός στόχος πάντως δεν είναι η ‘ανορεξία’ και η οποιαδήποτε ‘θεραπεία διατροφής’ στερείται νοήματος.

Στο Σχήμα παρουσιάζεται το ιεραρχικό αυτό μοντέλο, το οποίο βοηθά στην κατανόηση της διάγνωσης των ασθενών αυτών.

Προοπτικές

Πώς φτάσαμε εδώ;

Πώς η ιστορία του ανθρώπου αντανακλά τις συνέπειές της στις σημερινές μέρες;

Υπάρχει η δυνατότητα να αλλάξουμε τη ροή της ιστορίας;

Μπορούμε να αλλάξουμε την πορεία της ψυχιατρικής και να δημιουργήσουμε μια πιο ρεαλιστική και αποτελεσματική προσέγγιση στην ψυχική υγεία;

Αυτά τα ερωτήματα υπογραμμίζουν την ανάγκη για μια κριτική εξέταση της ιστορίας της ψυχιατρικής και της τρέχουσας κατάστασής της, με στόχο τη δημιουργία μιας πιο ολοκληρωμένης και αποτελεσματικής προσέγγισης. Σύμφωνα πάντως με την Thibaut (2018): «Η διάσπαση μεταξύ ιατρικής και ψυχιατρικής βασίστηκε στον ‘Καρτεσιανό δυϊσμό’ (‘Cartesian dualism). Για πολλά χρόνια, η εγκεφαλική βάση πολλών ψυχιατρικών διαταραχών ονομάστηκε ‘λειτουργική’ (functional), αφού δεν είχε οργανική ρίζα, αποφεύγοντας έτσι τη νευρολογική ερμηνεία. Σταδιακά, η ψυχιατρική έγινε ξεχωριστή από τις άλλες ιατρικές ειδικότητες. Αυτή η απομόνωση έχει βλάψει την ψυχιατρική και έχει προκαλέσει σημαντικά προβλήματα στην άντληση χρηματοδότησης. Έχει μειωθεί η αξία της προσεκτικής διάγνωσης, μειώνοντας έτσι την ψυχιατρική σε μια μη ειδική ψυχολογική υποστήριξη, γεγονός που συμβάλλει στην αύξηση του στίγματος. Ο περιορισμός της νευρολογίας στη μελέτη του νευρικού συστήματος και της ψυχιατρικής στο κοινωνικό εγκέφαλο ή την επίδραση και τις διαταραχές της δεν είναι πλέον βιώσιμος. Οι ψυχίατροι πρέπει να επιστρέψουν στο ‘σπίτι’ τους, στην ιατρική, και να αφήσουν τις μη ιατρικές παρεμβάσεις στους μη ιατρικούς επαγγελματίες».

Παράλληλα, ένα επιτυχημένο αποτέλεσμα προϋποθέτει κοινωνίες που δημιουργούν επικοινωνία με πραγματικές λέξεις, που έχουν πραγματικές σημασίες και δεν είναι στιγματιστικές. Όπως  σημειώνουν οι Guloksuz & van Os (2019): “Ο δρόμος για την αλλαγή είναι μακρύς και προκλητικός, αλλά στην πραγματικότητα δεν υπάρχει κανένα σοβαρό εμπόδιο πέρα από την εσωτερική μας αντίσταση στην αλλαγή”.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ ΚΑΙ ΤΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΕΔΩ

https://obrela-journal.gr/index.php/obrela/article/view/274/238

ΔΕΙΤΕ ΤΗΝ ΟΜΙΛΙΑ ΕΔΩ

ΓΡΑΨΕ ΤΟ ΣΧΟΛΙΟ ΣΟΥ

Παρακολούθηση σχολίων
Ειδοποίηση για
0 Σχόλια
Νεότερο
Το πιο παλιό Περισσότεροι ψήφοι
Inline Feedbacks
Δείτε όλα τα σχόλια