Είναι η περίοδος που στον χώρο εργασίας όλοι ετοιμάζονται για το τελικό σπριντ της χρονιάς που φεύγει. Για τις γυναίκες, ωστόσο, η έννοια αλλά και η εμπειρία της εργασίας είναι κάτι πολύ πιο σύνθετο συγκριτικά με τους άντρες, για τους οποίους είναι σαφώς πιο ξεκάθαρο το πλαίσιο της εργασίας και ο διαχωρισμός «χρόνος εργασίας – χρόνος ανάπαυσης». Για τις γυναίκες, η δημόσια και η ιδιωτική ζωή δεν είναι πάντα τομείς µε αυστηρά όρια.
Μόλις έχεις επιστρέψει από το νησί και τα μαγιό, σημαία στο μπαλκόνι, ανεμίζουν… μεσίστια. Το ψυγείο άδειο, στο μυαλό σου το παγωτό που έφαγες χθες δίπλα δίπλα με τη δίαιτα, εκείνη η σύσκεψη που σε περιμένει, να πάρεις από το καθαριστήριο το παντελόνι που σε δείχνει πιο λεπτή, να μην ξεχάσεις το σούπερ μάρκετ και το δώρο του συντρόφου και, μέσα σε όλα, η διαφήμιση στην τηλεόραση να τριβελίζει το μυαλό σου με «χαμηλές τιμές σε τσάντες και σχολικά». Ο Σεπτέμβρης ήρθε για να μείνει.
Η πιο πάνω σκηνή είναι αρκετά γνώριμη σε αρκετές από τις γυναίκες που έχουν επιστρέψει από καλοκαιρινές διακοπές και βρίσκονται αντιμέτωπες με τις αυξημένες απαιτήσεις των πολλών τους ρόλων – ιδίως στις γυναίκες που συντηρούν μόνες τους μια οικογένεια. Μάνες, σύντροφοι, εργαζόμενες, κόρες, φίλες, χέρια βοήθειας και υποστήριξης… Ρόλοι πολλοί και πολυποίκιλοι, που ως άλλος ζογκλέρ η γυναίκα βγάζει από το καπέλο της καθώς ακροβατεί με περισσότερη ή λιγότερη επιτυχία στις αυξημένες απαιτήσεις της καθημερινότητας. Και παράλληλα με όλα αυτά, συχνά καλείται να αναλάβει μορφές εργασίας που, παρά το γεγονός ότι είναι πραγματικότητα, εξακολουθούν είτε να θεωρούνται «παρέκκλιση» είτε να μην εκλαμβάνονται ως εργασία, π.χ. οι οικιακές υποχρεώσεις, η φροντίδα των παιδιών, η φροντίδα των ηλικιωμένων και οτιδήποτε άλλο είναι απαραίτητο για να λειτουργεί ένα σπιτικό, μια οικογένεια, μια κοινωνία.
Μα αυτό είναι όλη τη χρονιά, θα πει κάποιος. Τι το ιδιαίτερο έχει ο Σεπτέμβριος;
Ο Σεπτέμβριος είναι ο μήνας που οι πρώτες ημέρες του σηματοδοτούν ένα νέο ξεκίνημα, για να τακτοποιηθούν εκκρεμότητες, πρακτικές ή συναισθηματικές, οι οποίες είχαν πάρει αναβολή για «μετά το καλοκαίρι».
Επίσης τον Σεπτέμβριο ανοίγουν τα σχολεία, όπου επιστρέφουν ή πρωτοπηγαίνουν τα παιδιά· παιδιά που έχουν περάσει τρεις μήνες «κραιπάλης», με ύπνο αργά και σχεδόν μηδενικό πρόγραμμα, ενώ τα πρωτάκια κρέμονται ως άλλα μανταλάκια σε σχολικά λεωφορεία, με τις μαμάδες να θέλουν να πηδήξουν μαζί τους στο λεωφορείο, όσο κι αν οι απαιτήσεις της καθημερινότητας τους κλείνουν το μάτι.
Είναι η περίοδος που στον χώρο εργασίας όλοι ετοιμάζονται για το τελικό σπριντ της χρονιάς που φεύγει. Για τις γυναίκες, ωστόσο, η έννοια αλλά και η εμπειρία της εργασίας είναι κάτι πολύ πιο σύνθετο συγκριτικά με τους άντρες, για τους οποίους είναι σαφώς πιο ξεκάθαρο το πλαίσιο της εργασίας και ο διαχωρισμός «χρόνος εργασίας – χρόνος ανάπαυσης». Για τις γυναίκες, η δημόσια και η ιδιωτική ζωή δεν είναι πάντα τομείς µε αυστηρά όρια.
Για παράδειγμα, η καριέρα ανήκει στον χώρο της δημόσιας σφαίρας, ενώ η μητρότητα στον χώρο της ιδιωτικής σφαίρας. Ωστόσο, η μητρότητα επηρεάζεται άμεσα από την καριέρα και αντιστρόφως. Επίσης, υπάρχει η «δεύτερη βάρδια», μια έννοια την οποία θεμελίωσε στις κοινωνικές επιστήμες η Arlie Hochschild. Συγκεκριμένα, επισήμανε ότι σε μια οικογένεια με διπλό εισόδημα υφίσταται η λεγόμενη «δεύτερη βάρδια», που αφορά καθήκοντα, ευθύνες, εργασία και δέσμευση χρόνου τα οποία απαιτεί η διατήρηση μιας οικογένειας, η φροντίδα των αδύναμων μελών κτλ. Συνήθως, το βάρος της «δεύτερης βάρδιας» πέφτει στις γυναίκες.
Τα παραπάνω συμβάλλουν ώστε συχνά οι γυναίκες να έρχονται σε έντονη και συνεχή επαφή με πολλούς στρεσογόνους παράγοντες.
Τα βασικότερα θέματα που δημιουργούν άγχος είναι τα οικονομικά και τα ζητήματα εργασίας, καθώς ο Σεπτέμβριος βρίσκει αρκετούς με το ταμείο άδειο, την ώρα που πρέπει να καλυφθούν οι δαπάνες για το σχολείο, οι εγγραφές σε φροντιστήρια και «εκείνο το μάθημα πιάνου που θέλει η μικρή». Κάποιες γυναίκες καλούνται να καλύψουν τις προσδοκίες των αγαπημένων προσώπων μόνες και άλλες να διαχειριστούν συνετά το οικογενειακό budget. Το άγχος που όλα αυτά συνεπάγονται εκδηλώνεται με διάφορες συμπεριφορές και συμπτώματα, όπως αυξημένη κατανάλωση τροφής, αλκοόλ ή άλλων ουσιών, κατάθλιψη, συζυγικά προβλήματα κτλ. Και αν το στρες φτάσει να γίνει υπερβολικά έντονο, το άτομο αδυνατεί να διαχειριστεί τις απαιτήσεις που αντιμετωπίζει με τον τρόπο που θα ήθελε.
Να έχετε λοιπόν στον νου σας πως όσο πιο αποτελεσματικά διαχειριστείτε το άγχος σας, τόσο πιο αποτελεσματικά θα είστε σε θέση να αντιμετωπίσετε τις απαιτήσεις του φθινοπώρου ύστερα από το ράθυμο καλοκαίρι.
Συγκεκριμένα, φροντίστε να έχετε υπόψη σας τα εξής:
- Μπείτε σιγά σιγά στο πρόγραμμά σας, μην τα κάνετε όλα μαζί. Επιδιώξτε η πρώτη εβδομάδα να έχει πιο ήρεμους ρυθμούς, με λίγες υποχρεώσεις. Πάρτε τον χρόνο σας να κοιμηθείτε αρκετά, να φάτε σωστά και, αν είναι δυνατόν, να τα συνδυάσετε όλα αυτά με ανθρώπους με τους οποίους αισθάνεσθε πραγματικά καλά και όχι δήθεν.
- Να εστιάζετε σε αυτά που έχετε και όχι σε αυτά που δεν έχετε.
- Χρήσιμο είναι να προσδιορίσετε ποιες αξίες και προτεραιότητες είναι πιο σημαντικές για εσάς και να μείνετε σε αυτές. Ιδιαίτερα οι γονείς πρέπει να δώσουν έμφαση στη διάσταση της αγάπης και της διασκέδασης και όχι στην ικανοποίηση απαιτήσεων που έχουν δυσβάσταχτο οικονομικό βάρος. Εξηγήστε στα παιδιά με απλό και ξεκάθαρο τρόπο τι ανάγκες τους μπορείτε να καλύψετε.
- Κάντε έναν κατάλογο με τις δραστηριότητες που θεωρείτε πιο σημαντικές και στις οποίες αξίζει να αφιερώσετε χρόνο και κόπο.
- Αναζητήστε στήριξη και βοήθεια από άτομα του κοινωνικού σας περίγυρου που είναι διατεθειμένα να σας την προσφέρουν.
- Σκεφτείτε ρεαλιστικά και λογικά· μην παρασύρεστε από διαφημίσεις και από τις ζωές των άλλων.
- Βάλτε λίγη φυσική δραστηριότητα στο πρόγραμμά σας τις ημέρες μετά τις διακοπές. Θα σας θυμίζει τις ημέρες των διακοπών και θα σας φτιάξει τη διάθεση.
- Αναζητήστε βοήθεια από έναν επαγγελματία αν τα συμπτώματά σας είναι σοβαρά.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Μαζέτας, Δ., Γκούβα, Μ., Κοτρώτσιου, Ε. και Χλέτσος, Μ. (2015). «Η επίδραση της ανεργίας στην ψυχική υγεία και η διασύνδεσή τους με την πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας». Διεπιστημονική Φροντίδα Υγείας, 7 (3): 128-137.
- Παλυβός, Θ. και Χλέτσος, Μ. (2006). Πολιτικές απασχόλησης και ανεργία. Παρατηρητήριο Απασχόλησης Ερευνητική-Πληροφορική Α.Ε., Μελέτη Νο 13, Αθήνα, σελ. 140.
- Clark, A. & Oswald, A. (1994). «Unhappiness and Unemployment». Economic Journal, 104 (424): 648-59.
- EU-OSHA (2017), Ηλεκτρονικός οδηγός σχετικά με τη διαχείριση του άγχους και των ψυχοκοινωνικών κινδύνων. Διαθέσιμο στο:
- Goldsmith, A. H., Veum, J. R., and Darity, W. (1996). «The psychological impact of unemployment and joblessness». The Journal of Socio-Economics, 25 (3): 333-358. διάγραμμα που θέτουμε για να πετύχουμε σημαντικούς στόχους
