Στην προσπάθειά μας να παρηγορήσουμε τους ανθρώπους που βιώνουν την απώλεια, χρησιμοποιούμε συχνά τις λάθος εκφράσεις.
Πρόσφατα, απεβίωσε ο τελευταίος εν ζωή συγγενής μου. Ο κατακλυσμός των συναισθημάτων που μου έχουν δημιουργηθεί για το θάνατο του, με κάνουν να νομίζω ότι είμαι εγκλωβισμένος σε μία καταιγίδα.
Οι κοινοτοπίες που λέμε στην απώλεια
Όταν κάποιος πεθαίνει, συνήθως ο κόσμος λέει: Ο Θεός έχει ένα λόγο που έγινε αυτό. Βέβαια, ο Θεός έχει ένα λόγο για όλα, αν πιστεύεις στο Θεό. Παρ’ όλα αυτά, δεν θα λέγατε αυτό σε κάποιον που βρίσκεται στη μέση μίας καταιγίδας. Θα του δίνατε μία ομπρέλα ή μία πετσέτα, δε θα του λέγατε ένα κλισέ. Επομένως, πως μπορεί να λέγεται ότι αυτό βοηθάει κάποιον που πενθεί και γιατί το κάνουμε;
Το κάνουμε γιατί σε αντίθεση με την βροχή, οι ομπρέλες και οι πετσέτες για το πένθος είναι δυσνόητες, σχετικές και προσωπικές. Η εύρεση μίας ομπρέλας ή μίας πετσέτας για ένα φίλο σας που είναι παγιδευμένος στη δίνη της θλίψης, είναι δύσκολο στην καλύτερη περίπτωση, αν όχι αδύνατο. Οι άνθρωποι διαφέρουν και καθένας χρειάζεται διαφορετικά πράγματα, αλλά κανείς δεν χρειάζεται να ακούσει ένα κλισέ. Είναι πιο χρήσιμο να ρωτήσετε: Τι μπορώ να κάνω για σένα; ή Πώς μπορώ να σε βοηθήσω;
Πολλοί άνθρωποι συνηθίζουν να λένε επίσης, Βρίσκεται πλέον σε ένα καλύτερο μέρος. Εάν προσπαθείτε να παρηγορήσετε κάποιον που πενθεί για έναν θάνατο, μία πιο κοντινή πραγματικότητα είναι πιο εύπεπτη από μία παράλληλη πραγματικότητα κάποιου θρησκευτικού δόγματος. Ανεξάρτητα από το πόσο πιστεύετε σε κάποια θεωρία που σχετίζεται με το τι γίνεται μετά το θάνατο ή με το πόσο στενά συνδεδεμένες είναι αυτές οι πεποιθήσεις με τη θρησκεία σας, είναι απλά πεποιθήσεις ανεξάρτητα με το πόσοι άνθρωποι πιστεύουν σε αυτή. Το να παρουσιάζετε τις πεποιθήσεις σας σαν αποδεδειγμένες αλήθειες, κρύβει μία αλαζονία και ρισκάρετε να προσβάλλετε το πρόσωπο που πενθεί.
Εξάλλου, πως ξέρετε ότι το πρόσωπο που απεβίωσε βρίσκεται σε ένα καλύτερο μέρος; Σας έστειλε κάποιο μήνυμα ή το έγραψε σε κάποιο tweet; Επομένως, δεν το γνωρίζετε – απλά το πιστεύετε. Όταν οι άνθρωποι πενθούν οι πεποιθήσεις σας είναι ζωτικής σημασίας μόνο για εσάς τους ίδιους.
Ή ένα άλλο κλισέ που χρησιμοποιούμε: Ήταν καλός άνθρωπος και τώρα ο Θεός τον είχε ανάγκη κοντά του. Εάν ο Θεός είχε τέτοιες ανάγκες τότε μάλλον δε θα ήταν Θεός αλλά ένα ιδιαίτερο πρόσωπο που θα χρειαζόταν να πάρει ένα σκυλάκι. Δηλώσεις σαν και αυτές είναι περίεργες και δεν κάνουν το άλλο άτομο να νιώθει άνετα.
Επίσης, το να λέτε σε κάποιον «να είσαι δυνατός». Πώς ακριβώς μπορεί να γίνει αυτό όταν κάποιος πενθεί για το χαμό ενός αγαπημένου του προσώπου; Το πένθος είναι ένας τύπος πάθους και βασανιστηρίου που συμβαίνουν στο ανθρώπινο μυαλό και έτσι όλο αυτό καθοδηγείται πολιτισμικά και πλαισιώνεται από την οικογένεια. Έτσι, όταν κάποιος πενθεί, χρειάζεται να είναι συναισθηματικά όπως κρίνει καλύτερο. Χρειάζεται να πενθήσει όσο χρόνο θέλει και τόσο δυνατά, ήσυχα ή ήρεμα, επιθυμεί ο ίδιος. Εάν αυτή η διαδικασία που περνάει κάποιος δεν σας κάνει να νιώθετε άνετα, τότε πρέπει να αποφασίσετε πόσο κοντά ή μακριά θα είστε από αυτήν την κατάσταση, δεν θα πρέπει να προσπαθήσετε να την αλλάξετε σε κάτι που είναι πιο οικείο ή πιο άνετο για εσάς.
Γιατί χρησιμοποιούμε τέτοιες εκφράσεις;
Όλοι μας λέμε αυτά τα άχρηστα πράγματα επειδή δεν ξέρουμε τι να πούμε. Όπως και εσείς, έτσι και εγώ, νοιαζόμαστε και θέλουμε να μειώσουμε την οδύνη του πένθους κάποιου ατόμου επειδή νοιαζόμαστε για αυτό. Παρ’ όλα αυτά, και πάλι, όπως και στο παράδειγμα με τη βροχή, δεν μπορούμε να σταματήσουμε το θάνατο, ενώ μαζί με το θάνατο έρχεται η θλίψη. Η λύση είναι να αποδεχθούμε ότι όλο αυτό είναι ένα λογικό και αναπόφευκτο κομμάτι της ζωής.
Tο πρόβλημα δεν είναι η θλίψη ή το πένθος. Το πρόβλημα είναι η λανθασμένη πεποίθηση της κοινωνίας ότι τα αρνητικά συναισθήματα και οι επώδυνες εμπειρίες έχουν λιγότερη αξία και ότι θα πρέπει να αποφεύγονται αφού δεν μπορούμε να τα αποδεχθούμε και να τα υπομείνουμε. Δεν μπορείτε να αποκτήσετε χαρά και ευτυχία χωρίς να τα συγκρίνετε με πόνο και θλίψη. Επομένως πρέπει να εκτιμάμε και τα δύο και να μάθουμε να τα δεχόμαστε και τα δύο εξίσου.
Μην λέτε στους φίλους σας που πενθούν πως πρέπει να νιώθουν ή μην προσπαθείτε να τους δώσετε απαντήσεις που δεν μπορούν να δώσουν οι άνθρωποι. Δεν ξέρουμε τι γίνεται με τους ανθρώπους όταν πεθαίνουν. Δεν έχουμε εμπειρικά δεδομένα που να αποδεικνύουν καμία από τις παραδοσιακές θεωρίες. Επομένως, απλά δεν ξέρουμε, τέλος .
Όσο αντιφατικό και αν ακούγεται, πρέπει να μάθουμε να αποδεχόμαστε τα συναισθήματα που περιβάλλουν το θάνατο, γιατί αναπόφευκτα, όλοι οι άνθρωποι μετακινούνται από το μέρος που είναι τώρα, σε ένα μέρος στην αιωνιότητα, αφήνοντας πόνο και θλίψη στους ζώντες με την απώλειά τους.
Πηγή: psychologytoday.com
Απόδοση: Νικόλας Παύλου, Ψυχολόγος
Επιμέλεια: PsychologyΝow.gr
