Σύμφωνα με την ‘αρχή της ηδονής’, έχουμε την τάση να επιλέγουμε δραστηριότητες που αποσκοπούν στη μεγιστοποίηση των θετικών επιπτώσεων και στην ελαχιστοποίηση των αρνητικών επιρροών.
Πρέπει να βάλετε σε αλφαβητική σειρά τα αρχεία σας, να μεταγράψετε τη συνεδρίαση της περασμένης εβδομάδας και στη συνέχεια να ετοιμάσετε τη φορολογική σας δήλωση... Ακούγεται δύσκολο αλλά στην πραγματικότητα, το να βρείτε κίνητρο να ασχοληθείτε με αυτές τις χρονοβόρες εργασίες, μπορεί να είναι μια πραγματική πρόκληση. Σύμφωνα με νέα έρευνα του American Psychological Science, Τζέιμς Γκρος και των συνεργατών του, οι άνθρωποι είναι πολύ πιο πιθανό να αναλάβουν βαρετά, δύσκολα καθήκοντα όταν βρίσκονται σε καλή διάθεση.
Χρησιμοποιώντας μια εφαρμογή smartphone για τη συλλογή δεδομένων, ο Γκρος και οι συνεργάτες του ήταν σε θέση να παρακολουθούν τις εναλλαγές της διαθέσης περισσοτέρων από 28.000 ατόμων σε πραγματικό χρόνο για 27 ημέρες, κατά μέσο όρο. Τα ευρήματά τους υποδηλώνουν ότι η συναισθηματική μας κατάσταση - αν αισθανόμαστε ζωηροί και θετικοί ή ενοχλημένοι και μελαγχολικοί - έχει σημαντικό αντίκτυπο για το αν έχουμε τη διάθεση να αντιμετωπίσουμε την αγγαρεία.
«Οι περισσότερες θεωρίες των κινήτρων προτείνουν, ότι οι καθημερινές επιλογές δραστηριοτήτων στοχεύουν στη μεγιστοποίηση των θετικών συναισθηματικών καταστάσεων, αλλά αποτυγχάνουν να εξηγήσουν το γιατί οι άνθρωποι αποφασίζουν να συμμετάσχουν σε δυσάρεστες αλλά απαραίτητες δραστηριότητες», γράφουν οι ερευνητές στο Proceedings of the National Academy of Sciences.
Μία από τις πιο δημοφιλείς θεωρίες για το πώς τα συναισθήματά μας διαμορφώνουν τις ενέργειές μας, και το αντίστροφο, ονομάζεται αρχή της ηδονής. Σύμφωνα με αυτήν, έχουμε την τάση να επιλέγουμε δραστηριότητες που «αποσκοπούν στην ελαχιστοποίηση των αρνητικών επιρροών και τη μεγιστοποίηση των θετικών επιπτώσεων». Ωστόσο, οι περισσότεροι από εμάς εξακολουθούμε να βγαίνουμε από το σπίτι μας κάθε πρωί για να πάμε στη δουλειά, ακόμη κι αν θα μπορούσαμε πιθανότατα να είμαστε πιο ευτυχισμένοι σπαταλώντας το χρόνο μας βλέποντας Netflix στον καναπέ.
Οι περισσότερες έρευνες σχετικά με την αρχή της ηδονής έχουν πραγματοποιηθεί σε αυστηρά ελεγχόμενα εργαστηριακά πειράματα. Ο Γκρος και οι συνεργάτες του ήθελαν να μάθουν εάν τα ευρήματα από το εργαστήριο, ταιριάζουν στην πραγματικότητα των καθημερινών μας αποφάσεων για το πώς περνάμε το χρόνο μας.
«Παρά το γεγονός ότι υποστηρίζεται ευρέως στο εργαστήριο, η αρχή της ηδονής, χωρίς περαιτέρω διευκρινίσεις, δεν εξηγεί ένα μεγάλο μέρος της καθημερινής συμπεριφοράς των ανθρώπων: αν προσπαθούμε πάντα να βελτιώσουμε τις διαθέσεις μας, πότε έχουμε κίνητρο για να πλύνουμε τα πιάτα, να περιμένουμε στην ουρά στο ταχυδρομείο ή ακόμα και να πάμε στη δουλειά;» σημειώνουν οι ερευνητές.
Για να πάρουν δεδομένα απ τον πραγματικό κόσμο, οι ερευνητές στράφηκαν σε μια εφαρμογή smartphone που ονομάζεται 58sec (www.58sec.com). Αφού την κατεβάσαν σε ένα smartphone, η εφαρμογή σε γαλλική γλώσσα παρουσίασε στους συμμετέχοντες ένα πολύ σύντομο ερωτηματολόγιο (λιγότερο από 58 δευτερόλεπτα για να ολοκληρωθεί) σε τυχαίες χρονικές στιγμές στη διάρκεια της ημέρας. Οι συμμετέχοντες κλήθηκαν να παράσχουν δύο είδη πληροφοριών: «Πώς αισθάνεσαι σήμερα;» και «Τι κάνεις αυτή τη στιγμή;» Η διάθεση μετρήθηκε χρησιμοποιώντας μια κλίμακα από 0 (πολύ δυστυχής) έως 100 (πολύ χαρούμενος) και οι τρέχουσες δραστηριότητες επιλέχθηκαν από μια λίστα 25 πιθανών επιλογών (π.χ., εργασία, σπουδές, παρακολούθηση τηλεόρασης).
Ένα βασικό συμπέρασμα ήταν ότι η αλληλεπίδραση μεταξύ της τρέχουσας διάθεσης και των επιλογών των δραστηριοτήτων, ακολουθούσε ένα πολύ συγκεκριμένο μοτίβο: Όταν οι συμμετέχοντες ήταν σε κακή διάθεση, είχαν περισσότερες πιθανότητες να εμπλακούν σε δραστηριότητες που έτειναν να ενισχύουν στη συνέχεια τη διάθεσή τους.
«Τα ευρήματά μας δείχνουν ότι οι καθημερινές αποφάσεις των ανθρώπων σχετικά με το ποιες δραστηριότητες να αναλάβουν, συνδέονται άμεσα με το πώς αισθάνονται και ακολουθούν ένα εξαιρετικά σταθερό μοτίβο. Οι άνθρωποι αναζητούν δραστηριότητες για να ενισχύσουν τη διάθεσή τους όταν αισθάνονται άσχημα και συμμετέχουν σε δυσάρεστες δραστηριότητες που ίσως υπόσχονται ένα μακροπρόθεσμο όφελος όταν αισθανθούν καλά», γράφουν οι ερευνητές.
Για παράδειγμα, εάν ένα άτομο αισθάνεται ιδιαίτερα αισιόδοξο την Κυριακή το πρωί, είναι περίπου 30% πιο πιθανό να καθαρίσει το διαμέρισμά του αργότερα εκείνο το απόγευμα σε σύγκριση με ένα άτομο που αισθάνεται ιδιαίτερα δυστυχισμένο.
«Τα ευρήματα αυτά διευκρινίζουν πώς τα συναισθήματα διαμορφώνουν τη συμπεριφορά και μπορεί να εξηγήσουν το πώς οι άνθρωποι ανταλλάσσουν τη βραχυπρόθεσμη ευτυχία για μακροπρόθεσμη ευημερία. Ξεπερνώντας αυτούς τους συμβιβασμούς μπορεί να είναι ζωτικής σημασίας για την προσωπική μας ευημερία και την επιβίωση μας ως είδος», καταλήγουν ο Γκρος και οι συνεργάτες του.
Πηγή: aps.org
Απόδοση – Επιμέλεια: Κωνσταντίνος Μπλέτσος, Ψυχολόγος Υποψήφιος Διδάκτωρ Παντείου Πανεπιστημίου
