Τι είναι η ευτυχία, αν δεν είναι η ικανότητα να απολαμβάνουμε μία-μία τις όμορφες στιγμές, που παρουσιάζονται στη ζωή μας;
Η ικανότητα αυτή συνοψίζεται στον όρο «απολαμβάνειν», έναν αρκετά πρόσφατο όρο που εισήγαγαν οι Bryant & Veroff από το χώρο της Θετικής ψυχολογίας. Ο όρος αναφέρεται στην ικανότητα μας να στεκόμαστε σε μια θετική εμπειρία εντείνοντας ή παρατείνοντας την επιρροή της πάνω μας. Είναι μια ενεργητική διαδικασία, που με λίγη εξάσκηση, μπορεί να μας κάνει πιο ικανοποιημένους από τη ζωή μας και τελικά, περισσότερο ευτυχισμένους.
Για να πούμε ότι κάποιος απολαμβάνει μια εμπειρία, δεν αρκεί να αισθάνεται απλώς ευχαρίστηση ή η χαρά. Χρειάζεται να μπορεί επιπλέον να συνειδητοποιεί τα θετικά του συναισθήματα, την ώρα που αυτά προκύπτουν. Έτσι, μία σημαντική προϋπόθεση για να καταφέρει κανείς να απολαύσει μια εμπειρία, είναι να μπορεί να είναι συνειδητά παρών στο εδώ και τώρα έχοντας επίγνωση αυτού που του συμβαίνει.
Πολλοί συγχέουν την έννοια του απολαμβάνειν με την έννοια της ηδονής. Ας δούμε, όμως, κατά πόσο οι δύο αυτές έννοιες συνδέονται. O Αριστοτέλης είχε προτείνει δύο είδη ευτυχίας, την ηδονή και την ευδαιμονία. Το πρώτο αναφέρεται στην ευτυχία που πηγάζει από την απόκτηση της ευχαρίστησης και της αποφυγής του πόνου, ενώ το δεύτερο στην ευτυχία που πηγάζει από μια ζωή με νόημα και τάση για αυτοπραγμάτωση.
Κατά τους Bryant & Veroff, το απολαμβάνειν βασίζεται φιλοσοφικά σε έναν τρόπο ζωής, που συνδυάζει τόσο την ηδονή όσο και την ευδαιμονία, επιτυγχάνοντας μια ισορροπία ανάμεσα σε αυτές τις δύο καταστάσεις.
Υπάρχουν διάφορες ασκήσεις που μπορούν να ενισχύσουν την ικανότητά μας για απολαμβάνειν, αν τις εφαρμόζουμε στην καθημερινότητά μας. Μια βασική άσκηση είναι η καθημερινή καταγραφή τουλάχιστον τριών θετικών εμπειριών της ημέρας σε ημερολόγιο. Δε χρειάζεται να πρόκειται για μεγάλα, σημαντικά γεγονότα.
Διαβάστε σχετικά: 3 πηγές ευτυχίας που δεν σχετίζονται με τους άλλους και τα υλικά αγαθά
Μπορεί να είναι μια μικρή επιτυχία, ένα μικρό κοπλιμέντο που δεχτήκαμε ή ένα απλό καθημερινό γεγονός που μας έκανε να αισθανθούμε όμορφα. Η προσπάθειά μας να θυμηθούμε και να εκτιμήσουμε αυτές τις στιγμές, μας μαθαίνει να στρέφουμε την προσοχή μας περισσότερο σε μικρές όμορφες στιγμές, που άλλες φορές θα θεωρούσαμε ασήμαντες και δε θα τους δίναμε τη δέουσα προσοχή.
Μια παρόμοια άσκηση είναι η άσκηση ευγνωμοσύνης. Για αυτή την άσκηση χρειάζεται να σκεφτείτε λόγους, για τους οποίους αισθάνεστε ευγνώμονες και τυχεροί στη ζωή σας. Αν μάλιστα συνειδητοποιήσετε ότι αισθάνεστε ευγνωμοσύνη απέναντι σε κάποιο πρόσωπο, πάρτε το χρόνο σας και γράψτε του ένα ευχαριστήριο γράμμα εξηγώντας το ρόλο που έχει παίξει στη ζωή σας και το πώς σας έχει βοηθήσει.
Έπειτα, συναντήστε το άτομο αυτό και διαβάστε του το γράμμα. Τα αποτελέσματα της άσκησης αυτής συνήθως είναι ιδιαίτερα εμφανή, βελτιώνοντας όχι μόνο τη μεταξύ σας σχέση, αλλά και τη συνολική συναισθηματική σας κατάσταση μέχρι και ένα μήνα μετά!
Μια τελευταία άσκηση είναι καθημερινά να αφιερώνετε 20-30 λεπτά στον εαυτό σας. Σε αυτά τα λεπτά ασχοληθείτε με κάτι που εκείνη τη στιγμή θα βρίσκατε απολαυστικό (όπως μια βόλτα, το διάβασμα ενός βιβλίου, ένα χαλαρωτικό μπάνιο, να ακούσετε ωραία μουσική κ.ά.) και προσπαθείστε να βυθιστείτε σε αυτήν την εμπειρία. Αφεθείτε στις αισθήσεις και στα συναισθήματά σας, αδειάζοντας όσο μπορείτε το νου σας από σκέψεις.
Καλό είναι να είστε δημιουργικοί στην επιλογή της δραστηριότητας, ώστε κάθε μέρα να κάνετε και κάτι διαφορετικό που θεωρείτε ότι θα σας ευχαριστήσει. Η άσκηση αυτή μας βοηθά να βάζουμε σε προτεραιότητα τον εαυτό μας, βρίσκοντας χρόνο για αυτόν και να τον φροντίζουμε κατάλληλα κάνοντας κάτι ευχάριστο. Ακόμη, μαθαίνουμε να αποκτούμε επίγνωση των θετικών μας συναισθημάτων και να αφηνόμαστε σε αυτά.
Κλείνοντας, όπως ήδη είπαμε, το απολαμβάνειν αφορά την επίγνωση των θετικών συναισθημάτων στο εδώ και τώρα. Η ευτυχία δεν είναι κάτι που θα έρθει κάποτε στο μέλλον και δεν αρκεί να την κυνηγάμε, στοχεύοντας σε αυτή.
Ζώντας στο τώρα, αξιοποιώ στο έπακρο την εμπειρία που μου δίνεται, είμαι πιο γεμάτος κι απολαμβάνω τη ζωή χωρίς να περιμένω μια ευτυχία, που ίσως, κάποτε μου έρθει. Αρκεί, λοιπόν, να μάθουμε να βλέπουμε και να εκτιμούμε την ομορφιά σε καθετί καθημερινό και μικρό, ώστε να είμαστε ευτυχισμένοι με όσα ζούμε κι έχουμε στο τώρα.
Βιβλιογραφία:
- Bryant, F. B., Ericksen, C. L., &DeHoek, A. H. (2009). Savoring. In S. Lopez (Ed.), The Encyclopedia of Positive Psychology (Vol II, pp. 857- 859). Oxford:Willey- Blackwell.
- Bryant, F. B., &Veroff, J. (2007). Savoring: A new model of positive experience. Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
- Jose, P. E., Lim, B. T,& Bryant, F. B. (2012): Does savoring increase happiness? A daily diary study. The Journal of Positive Psychology: Dedicated to furthering research and promoting good practice, 7(3), 176-187.
- Seligman, M. E. (2012). Flourish: A Visionary New Understanding of Happiness and Well-being. New York, NY: Simon and Schuster.
- Smith, J. L.,& Hollinger-Smith, L. (2015) Savoring, resilience,and psychological well-being in older adults. Aging & Mental Health, 19(3), 192-200, DOI:10.1080/13607863.2014.986647