Δρ. Καλλιόπη Μέγαρη

Αξιολογώντας τον εγκέφαλο: Η σημασία της κλινικής νευροψυχολογίας και της νευροψυχολογικής αξιολόγησης

Αξιολογώντας τον εγκέφαλο: Η σημασία της κλινικής νευροψυχολογίας και της νευροψυχολογικής αξιολόγησης

Δρ. Καλλιόπη Μέγαρη
σχήματα και νούμερα ζωγραφισμένα πίσω από το κεφάλι ενός παιδιού

Τα τελευταία χρόνια, η ανάπτυξή της νευροψυχολογίας θα μπορούσε να χαρακτηριστεί αλματώδης, στοιχείο δηλωτικό του ενδιαφέροντος, αλλά και της ανάγκης να δοθούν άμεσες και ουσιαστικές απαντήσεις σε πρακτικά ζητήματα, που αφορούν την αναγνώριση, εκτίμηση, φροντίδα και θεραπεία ασθενών με εγκεφαλική δυσλειτουργία (Lezak et al., 1995).


Η κλινική νευροψυχολογία, είναι η εφαρμοσμένη επιστήμη, που έχει ως αντικείμενο μελέτης της, την συμπεριφορική έκφραση της εγκεφαλικής λειτουργίας, αλλά και δυσλειτουργίας (Lezak et al., 1995. Lezak et al., 2012). Η νευροψυχολογία, ως επιστημονικός κλάδος έχει δεχθεί, κατά την πορεία της εξέλιξή της, επιρροές από την συμπεριφορική νευρολογία και την ψυχιατρική, αλλά και τις παραδοσιακές ψυχομετρικές μεθόδους π.χ. των Galton, Binet, Spearman, κλπ. Σχετίζεται δε, με τον κλάδο της γνωστικής ψυχολογίας η οποία μελετά τους μηχανισμούς βασικών λειτουργιών του εγκεφάλου, όπως η μνήμη, η προσοχή, ο λόγος, οι οπτικο-χωρικές λειτουργίες και οι εκτελεστικές λειτουργίες, του εγκεφάλου. Τα τελευταία χρόνια, η ανάπτυξή της νευροψυχολογίας θα μπορούσε να χαρακτηριστεί αλματώδης, στοιχείο δηλωτικό του ενδιαφέροντος, αλλά και της ανάγκης να δοθούν άμεσες και ουσιαστικές απαντήσεις σε πρακτικά ζητήματα, που αφορούν την αναγνώριση, εκτίμηση, φροντίδα και θεραπεία ασθενών με εγκεφαλική δυσλειτουργία (Lezak et al., 1995).

Η σπουδαιότητά της ωστόσο, ως επιστημονικού κλάδου, εκτείνεται ακόμη περισσότερο, καθώς, κατά την προσπάθειά της να δώσει απαντήσεις στα ανωτέρω πρακτικά ζητήματα, έρχεται συνεχώς αντιμέτωπη με νέα στοιχεία για τον εγκέφαλο και την λειτουργία του, συμβάλλοντας έτσι, σημαντικά στην πληρέστερη κατανόηση ουσιωδών θεμάτων που αφορούν στην ανθρώπινη ανάπτυξη και συμπεριφορά (Mitrushina,1999).

Η νευροψυχολογική αξιολόγηση αποτελεί ουσιώδες στοιχείο της κλινικής νευροψυχολογίας. Είναι φανερό λοιπόν, από τα παραπάνω, ότι η νευροψυχολογία και κατ’ επέκταση, η νευροψυχολογική αξιολόγηση, καλείται να εξυπηρετήσει τέσσερις κύριους σκοπούς: διαγνωστικούς, θεραπευτικούς, αξιολογικούς/διαμορφωτικούς των προγραμμάτων αποκατάστασης και ερευνητικούς. (Lezak et al., 2012)

Αναλυτικότερα, σε διαγνωστικό επίπεδο, η νευροψυχολογική αξιολόγηση μπορεί να συμβάλλει ποικιλοτρόπως, π.χ. εξυπηρετώντας την διαφοροδιάγνωση ασθενών με εγκεφαλικές βλάβες και ψυχιατρικά προβλήματα ή άλλες ασθένειες, ιδιαίτερα όταν τα εργαστηριακά ευρήματα των απεικονιστικών ή άλλων ιατρικών διαγνωστικών μεθόδων δεν είναι απόλυτα διαφωτιστικά, (π.χ. σε περιπτώσεις ασθενών με ήπια εγκεφαλικά τραύματα και ασθενών με Alzheimer, κ.α.) Επίσης, προβλέποντας την εξελικτική πορεία μιας πάθησης (π.χ. μετά από κώμα) ή των κλινικών συμπτωμάτων της ή της πιθανής έναρξης / εγκαθίδρυσης της (π.χ. νόσος Huntington) (Lezak et al., 1995). Επιπρόσθετα για την εκτίμηση της γνωστικής δυσλειτουργίας που προέρχεται από χειρουργικές επεμβάσεις και ιδιαίτερα καρδιοχειρουργικές, στις οποίες ο κίνδυνος για ανάπτυξης γνωστικής έκπτωσης είναι αρκετά μεγάλος, επηρεάζοντας και την ποιότητα ζωής τους σε μεγάλο βαθμό (Megari et al., 2010. Megari, 2013. Megari, 2019).

Είναι σαφές, ότι η εξυπηρέτηση των διαγνωστικών στόχων, από μεριάς της νευροψυχολογίας είναι σε άμεση συνάρτηση με την εξυπηρέτηση των θεραπευτικών στόχων. Η πλήρης και ολοκληρωμένη διάγνωση, θα συμβάλλει στην επιλογή του καταλληλότερου, για κάθε ασθενή θεραπευτικού προγράμματος π.χ. ψυχοθεραπευτική παρέμβαση, συμβουλευτική προσέγγιση, εκπαιδευτικές πρακτικές συμπεριφορικής πλαισίωσης. (Mitrushina,1999)

Παράλληλα, δίδεται σημαντική βοήθεια στο περιβάλλον του ασθενούς, μέσω της γνωστοποίησης των περιορισμών που συνεπάγεται η νόσος, των ψυχολογικών αλλαγών που υποκινεί και των συμποριφορικών εκφράσεων αυτών, εξυπηρετώντας έτσι, την ορθότερη υποστήριξη του, αλλά και την διατήρηση της συνοχής στο οικογενειακό περιβάλλον. (Lezaketal., 1995)

Αξίζει να αναφερθεί ότι, κατά την διαγνωστική προσέγγιση ενός ασθενούς, ο κλινικός νευροψυχολόγος λαμβάνει υπόψη του πληθώρα στοιχείων, όπως π.χ. το ιστορικό του πάσχοντα, την παρούσα κατάστασή του, την αυτοαξιολόγηση του ατόμου, ποιοτικές παρατηρήσεις και αριθμητικά δεδομένα από tests ή συστοιχίες tests, που αφορούν την συμπεριφορά του, την προσωπικότητα του, την διατήρηση ή την επιβάρυνση των λειτουργιών του, εργαστηριακά ευρήματα, κλπ (Lezak et al., 1995). Η επιλεγόμενη ωστόσο, θεραπευτική προσέγγιση του ασθενούς, δεν τίθεται στο απυρόβλητο του «αξιολογικού μικροσκοπίου». Εκτιμώνται συνεχώς, οι πιθανές αλλαγές της νευροψυχολογικής κατάστασης του ασθενούς, ο ρυθμός και ο τρόπος που συμβαίνουν και κατά συνέπεια και η αποτελεσματικότητα της θεραπευτικής πλαισίωσης, η οποία αν κριθεί ανεπιτυχής αντικαθίσταται (Lezak et al., 1995).

Η ύπαρξη μάλιστα, πληθώρας θεραπειών, κάποιων δε ιδιαίτερα δαπανηρών, καθιστά αναγκαία την εκτίμηση της αποτελεσματικότητας, της επάρκειάς τους και της καταλληλότητάς τους, για ασθενείς διαφορετικών παθήσεων, σε συνάρτηση και με τον οικονομικό προϋπολογισμό που απαιτεί η εφαρμογή τους. Οι αξιολογήσεις αυτές, εξυπηρετούν την οργάνωση, εκπόνηση και σχεδίαση πληρέστερων θεραπευτικών προγραμμάτων (Lezak et al., 1995).


Βιβλιογραφία

  • LezakΜ., Howieson, D. B., Bigler, E. D. & Tranel, D.Neuropsychological Assessment, Oxford University Press, New York, 1995
  • Lezak, M. D., Howieson, D. B., Bigler, E. D. & Tranel, D.Neuropsychological Assessment. Fifth edition. Oxford University Press, 2012.
  • MitrushinaM.,Boone K.,D’Elia L. Handbook of normative data for neuropsychologicalassessmen, Oxford University Press, New York, 1999
  • Megari, K., Kosmidis, M. E., Aretouli, E., Thomaidou, E., Argiriadou, H., Papakonstantinou, H., & Anastasiadis, K.Impact of two different extracorporeal circulation systems on postoperative cognitive dysfunction after cardiac surgery. Heart & Mind 2010, Psychogenic Heart Disease Conference:1–4Septemper2010, Monash University, Prato- Italy. Winner of oral abstract presentation, 2010.
  • Megari, K..Quality of life in chronic disease patients. Health Psychology Research, 1, 141-148, 2013.
  • Megari, K.  The contribution of neuropsychology in cardiac surgery: Cognitive deficits after heart surgery can be detected only by neuropsychological assessment. Cirugía Cardiaca En México, 4 (2), 51-53, 2019.
Κάντε like στην σελίδα μας στο Facebook 
Ακολουθήστε μας στο Twitter 

Βρείτε μας στα...