Μέχρι πρόσφατα, η σεροτονίνη ήταν γνωστή κυρίως για τη δράση της ενάντια στην κατάθλιψη. Οι ερευνητές όμως ανακάλυψαν επίσης ότι η σεροτονίνη λειτουργεί σαν ένα καθολικό κέντρο συντονισμού, δίνοντας εντολές στον εγκέφαλο.
Μέχρι πρόσφατα, ήταν γνωστή κυρίως για τη δράση της ενάντια στην κατάθλιψη. Κι όμως, η νευροχημική σεροτονίνη βοηθά επίσης τον εγκέφαλο να δίνει άμεσα εντολή για την πλέον κατάλληλη αντίδραση σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης: Σε αυτό το συμπέρασμα κατέληξε μελέτη του Πανεπιστημίου του Κορνέλ, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Science.
Οι ερευνητές μελέτησαν τα πρότυπα εγκεφαλικής δραστηριότητας σε ποντίκια. Όταν ένα ποντίκι αντιμετώπιζε απειλή, οι νευρώνες σεροτονίνης της ραχιαίας ραφής ενεργοποιούνταν κατά τη διάρκεια της κίνησής του. Αντίθετα, όταν επικρατούσαν συνθήκες ηρεμίας και το περιβάλλον ήταν γενικά θετικό, οι νευρώνες σεροτονίνης θα ενεργοποιούνταν σε διαστήματα ακινησίας.
Μας εξέπληξε πραγματικά αυτή η διαφοροποίηση στη συμπεριφορά, είπαν η επικεφαλής της έρευνας επίκουρη καθηγήτρια στο Τμήμα Νευροβιολογίας και Συμπεριφοράς του Πανεπιστημίου του Κορνέλ Μελίσα Γουάρντεν και η συνάδελφός της Μίριαμ Μ. Σάλπετερ. Ήταν η πρώτη μας ένδειξη ότι κάτι πραγματικά περίεργο μπορεί να συμβαίνει στον εγκέφαλο σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης.
Διαβάστε σχετικά: Ποιος είναι ο ρόλος των οστών στον εξελικτικό μηχανισμό επιβίωσης «Πάλη ή φυγή»;
Σε συνθήκες στις οποίες υπάρχει η προοπτική άμεσης πάλης ή τροπής σε φυγή, η συμπεριφορά που μπορεί να επιλέξει να υιοθετήσει ένα ζώο, είναι διαφορετική από εκείνη που θα υιοθετούσε σε συνθήκες λιγότερο κρίσιμες. Για παράδειγμα, το ένστικτο επιβίωσης ενός ποντικιού που αντιλαμβάνεται ότι κινδυνεύει από κάποιο γεράκι θα του υπαγορεύσει να τραπεί άμεσα σε φυγή όταν δει το γεράκι να πλησιάζει. Σε αυτή την περίπτωση, η απόφαση τροπής σε φυγή είναι και η σωστή, λέει η Γουάρντεν.
Αν, όμως, το γεράκι πετάει χωρίς να έχει εντοπίσει το ποντίκι, αλλά το ποντίκι έχει αντιληφθεί την παρουσία του γερακιού, τότε η πιο κατάλληλη αντίδραση είναι το ποντίκι να σταματήσει να κινείται, ώστε να αποφύγει να δώσει στόχο, να αποφύγει, δηλαδή, να εντοπιστεί, συμπληρώνει η Γουάρντεν. Στην τελευταία αυτή περίπτωση, το να παραμείνει ακίνητο το ποντίκι συνιστά καλύτερη απόφαση από το αν αποφάσιζε να τραπεί σε φυγή, επειδή έτσι είναι πιο πιθανό να επιβιώσει.
Σε περιπτώσεις υψηλού κινδύνου, η διέγερση των νευρώνων σεροτονίνης οδηγεί σε προσπάθεια διαφυγής. Σε περιπτώσεις μικρότερης απειλής, η διέγερση των ίδιων νευρώνων οδηγεί σε παύση της δραστηριότητας.
Έτσι, η διέγερση των νευρώνων της σεροτονίνης πιθανότατα προάγει την κατάλληλη -σε σχέση με το εκάστοτε περιβάλλον- αντίδραση. Μπορεί να οδηγήσει τα ζώα στην όσο το δυνατόν καταλληλότερη αντίδραση σε σχέση με την κατάσταση που αντιμετωπίζουν, δήλωσε η Γουάρντεν. Στο να ενεργήσουν, δηλαδή, όπως χρειάζεται.
Σαν ένα παγκόσμιο διοικητήριο, η σεροτονίνη δίνει εντολές στον εγκέφαλο, συνέχισε η Γουόρντεν. Η πλήρης κατανόηση του τρόπου με τον οποίο αυτό το σύστημα δίνει εντολές για διαφορετικές αντιδράσεις/συμπεριφορές σε διαφορετικά περιβάλλοντα μπορεί να ρίξει φως και στον ρόλο που διαδραματίζουν άλλα συστήματα στον εγκέφαλο. Λαμβάνοντας υπόψη ότι υπάρχουν νευρώνες σεροτονίνης σε όλο τον εγκέφαλο, το συγκεκριμένο εύρημα αυξάνει τις πιθανότητες ο ‘εγκέφαλος έκτακτης ανάγκης’ να λειτουργεί με έναν εντελώς διαφορετικό τρόπο, υποστήριξε η ερευνήτρια.
Πηγή: Intense threat switches dorsal raphe serotonin neurons to a paradoxical operational mode
Απόδοση: Χριστιάνα Γεννατά
Επιμέλεια: Δέσποινα Παπαγεωργίου, Δημοσιογράφος
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*